Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Η ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Η ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Παρθενώνας -10- Η Θεά Αιχμάλωτη

Αρχείο:Elgin Marbles British Museum.jpg
Η αίθουσα των Ζωοφόρων του Παρθενώνα στο βρετανικό Μουσείο.


   Σαν βγείς στον πηγαιμό... λέει ο Καβάφης, όχι για την Ιθάκη, λέμε εμείς, αλλά για την ατελείωτη, σε μήκος αίθουσα, της βρετανικής σύγχρονης φυλακής των Γλυπτών του Παρθενώνα, της Ακρόπολης.
   Σαν πας, λοιπόν στο βρετανικό μουσείο και βρεθείς ανάμεσα στα "Παρθενώνια" μαρμάρινα γλυπτά, τότε ίσως να θυμώσεις, ίσως να πονέσεις όπως και ο Μπάυρον και ακόμα πιο πολύ.

      Η οικονομική κατάσταση του Έλγιν είναι οδυνηρή. Όλοι σχεδόν, απλήρωτοι. Χρώσταγε παντού.  Ήταν αλήθεια ότι είχε υποβληθεί σε τεράστια έξοδα προκειμένου να μεταφέρει
τα Μάρμαρα του Παρθενώνα στο Λονδίνο, αλλά ήλπιζε ότι θα αποζημιωνόταν  αν υπέβαλλε αμέσως στο Κοινοβούλιο την πρόταση για την αγορά της συλλογής του για το Βρετανικό μουσείο.
Συστήνεται ειδική επιτροπή από 18 μέλη του Κοινοβουλίου, με αντικείμενο την γνησιότητα των μαρμάρων που αμφισβητείται.  Ο Έλγιν προσπαθεί να συγκινήσει την επιτροπή:

- "Απασχολούσα 300-400, τα συνολικά έξοδα έφτασαν τις 74.000 λίρες.
- Μόνο τα δώρα στις τούρκικες αρχές έφτασαν τις 7.000 λίρες.
- Το επιτόκιο των δανείων των τεράστιων ποσών που είχα δανειστεί από τους τραπεζίτες στη Μάλτα ήταν 18%.
- Οι καλλιτέχνες και το κόστος της μεταφοράς των μαρμάρων στο Πειραιά.
- Η αξία τριών πλοίων και η απώλεια ενός.
- Ένα μεγάλο ποσό δόθηκε επίσης για το μουσείο του Παρκ Λέιν και για τους τεράστιους δασμούς στο τελωνείο του Λονδίνου."

Δεν μπόρεσε να απαντήσει στη επιτροπή, όταν τον ρώτησαν γιατί δεν έφερε  κανένα αντίγραφο των γραπτών αδειών της Τουρκικής κυβέρνησης.

Ο Ρίτσαρντ Πέιν Νάιτ δυσφημίζει όλη την "ελληνική προσπάθεια" του Έλγιν:



"Αδικος ο κόπος σου, λόρδε μου. Τα μάρμαρα σου υπερεκτιμήθηκαν.
Δεν είναι έργα του Φειδία. Είναι ρωμαϊκά, της εποχής του Αδριανού!

   "Ο Έλγιν αντέδρασε αμέσως.
   Ο Τζόζεφ Νέλεκενς, Άγγλος νεοκλασικός γλύπτης, λέει:



"Τα ελγίνεια μάρμαρα είναι τα εκλεκτότερα αντικείμενα που ήρθαν ποτέ σε αυτή τη χώρα."
   Ο Τζων Φλάξμαν, ο Άγγλος Φειδίας, συμφώνησε: 

   "Τα πιο εξαιρετικά έργα τέχνης που έχω δει.

   Όσους υποστηρικτές είχε ο Έλγιν συνασπίστηκαν. Κορυφαίοι καλλιτέχνες της  Αγγλίας επιδοκίμασαν τον Έλγιν για τις προσπάθειες του και πολλοί ζήτησαν  άδεια να μπούν στο μουσείο του Πάρκ Λέϊν για να κάνουν σχέδια και εικόνες  των γλυπτών.






   Σ΄αυτήν την επίλεκτη ομάδα ανήκε ο ζωγράφος τοπίων  Τζόζεφ Φάρινγκτον, που είδε τα γλυπτά σαν:

"την υψηλότερη έκφραση της Τέχνης, έναν συνδυασμό μεγαλοπρέπειας 
  και φύσης".

Ο Βρετανός προσωπογράφος σερ Τόμας Λόρενς ήταν επίσης τακτικός επισκέπτης.


Το ίδιο κι ο Τζόζεφ Νόλεκενς, καθώς και η ομάδα των ζωγράφων που είχαν απορριφθεί από τον Έλγιν όταν αναζητούσε ζωγράφο επικεφαλής της αποστολής της Ελλάδας.


   Αντιπρόσωποι κρατών, ξένοι αξιωματούχοι και όλα τα σπουδαία  ονόματα της 
λονδρέζικης κοινωνίας ζητούσαν την άδεια να επισκεφθούν το μουσείο του Έλγιν  στο Παρκ Λέιν.

   Οι προηγούμενες αντιρρήσεις για την παρουσία των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην  Αγγλία είχαν ξαφνικά ξεχαστεί.


   Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα ήταν πλέον το κύριο θέμα των σ
υζητήσεων.

Μία ακόμα κατάκτηση της Θεάς, στο Λονδίνο, ο νεαρός ιστορικός ζωγράφος Μπέντζαμιν Ρόμπερτ Χέιντον,  ένθερμος υποστηρικτής, κατέγραφε τις εντυπώσεις  του σε ένα ημερολόγιο που αργότερα το εξέδωσε σαν την αυτοβιογραφία του:








   "Πήγαμε λοιπόν στο Παρκ Λέιν και αφού περάσαμε τον διάδρομο που οδηγούσε σε μια ανοιχτή αυλή, μπήκαμε σε μια υγρή και βρόμικη αποθήκη, όπου βρίσκονταν τα μάρμαρα σε κοινή θέα και επαφή.  
   Το πρώτο πράγμα που τράβηξε το βλέμμα μου ήταν ο καρπός μιας μορφής σε κάποιο σύμπλεγμα γυναικών, πάνω στον οποίο ξεχώριζαν πολύ καθαρά η κερκίδα και η ωλένη.
   Έμεινα έκπληκτος επειδή ποτέ δεν είχα ξαναδεί κάτι παρόμοιο σε κανέναν γυναικείο καρπό κάποιου έργου της αρχαιότητας.Έριξα το βλέμμα μου στον αγκώνα και είδα το κόκκαλο να προεξέχει καθαρά, σαν ζωντανό, κάτω από την επιδερμίδα. 
   Αυτός ο συνδυασμός φύσης και έμπνευσης,  που ένοιωθα ότι ήταν απαραίτητος στην υψηλή τέχνη, βρισκόταν μπροστά μου κάτω από το φως της ημέρας. Η καρδιά μου άρχισε να χτυπάει! 
   Αν δεν είχα δει τίποτε άλλο, αυτό και μόνο ήταν αρκετό για να με κρατήσει κοντά στη φύση μέχρι το τέλος της ζωής μου. 
   Όταν στράφηκα στον Θησέα και είδα ότι όλες οι μορφές διέφεραν ανάλογα με τη δράση ή την ηρεμία τους, όταν είδα τα δύο μέρη της πλάτης του να διαφέρουν.
   Το ένα με τον ώμο ο Θησέας. Βρετανικό μουσείο. τεντωμένο μπροστά και το άλλο πιεζόμενο από το κόκαλο της ωμοπλάτης προς τη σπονδυλική στήλη καθώς ακουμπούσε πάνω στον αγκώνα, με την κοιλιά επίπεδη επειδή τα σπλάχνα στηρίζονταν στη λεκάνη όπως καθόταν... 

ο Ιλισσός. Βρετανικό μουσείο.
   Και όταν γυρίζοντας προς τον Ιλισσό, είδα την κοιλιά του να προεξέχει επειδή ήταν ξαπλωμένος στο πλευρό, 

   όταν επίσης παρατήρησα στη μετόπη που έδειχνε τη μάχη έναν μυώνα να φαίνεται κάτω από τη μασχάλη καθώς το χέρι τεντωνόταν για να πετάξει το ακόντιο, 

   ενώ στην άλλη ήταν επίπεδος επειδή δεν κατέβαλλε καμιά προσπάθεια, όταν είδα πραγματικά το πιο ηρωικό είδος τέχνης σε συνδυασμό με όλες τις απαραίτητες λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής, τότε ένοιωσα έναν νέο κόσμο να αποκαλύπτεται μπροστά μου.

   Εδώ υπήρχαν οι αρχές τις οποίες έπρεπε να κατανοήσουν όσοι Άγγλοι είχαν κοινό νου. 
   Εδώ υπήρχαν οι αρχές που είχα προσπαθήσει να εφαρμόσω στον πρώτο μου πίνακα με δειλία και δέος.
   Εδώ υπήρχαν οι αρχές που επέβαλαν οι μεγάλοι Έλληνες στο αποκορύφωμα του μεγαλείου τους.
   Εδώ βρισκόμουν κι εγώ..."



Κομμάτι από την ζωοφόρο του
ρημαγμένου Παρθενώνα. Βρετανικό μουσείο.
   Όλοι συμφώνησαν ότι η απόκτηση των μαρμάρων θα έφερνε μεγάλη πρόοδο στις καλές τέχνες της Μεγάλης Βρετανίας.

   Η επιτροπή προτείνει την αγορά στο ποσό των 35.000 λιρών. Σχεδόν τα μισά από αυτά που είχε ξοδέψει!

   Τα (ελγίνεια) μάρμαρα ήταν πλέον το κύριο θέμα των συζητήσεων στο Λονδίνο.
   Ακόμα δεν είχε αποφασισθεί τίποτα.
   Ο Έλγιν ικανοποιήθηκε μαθαίνοντας ότι δεκάδες επισκέπτες πήγαιναν καθημερινά να δουν τα μάρμαρα του Παρθενώνα στο Παρκ Λέιν.
   Πάνω απ' όλα όμως ήταν ιδιαίτερα ευχαριστημένος.... Δεν τον ενδιέφερε τίποτα πια. Η σαφής αναβίωση της ελληνικής τέχνης την οποία είχε φέρει ο ίδιος στην Αγγλία, ήταν η πληρωμή του.
   Οι σπουδαιότεροι ζωγράφοι της εποχής επισκέπτονταν το Παρκ Λέιν και έκαναν πλήρη σχέδια των μαρμάρων.  
   Αν και η απόφαση της ειδικής επιτροπής είχε πλέον ανακοινωθεί, το Κοινοβούλιο εξακολουθούσε να συζητάει το θέμα της πώλησης και πολλά από τα μέλη του ρωτούσαν σοβαρά: 
   
Αν ο Έλγιν είχε το δικαίωμα 
να χρησιμοποιήσει τη θέση του ως πρέσβης 
για να αποκτήσει μια τόσο τεράστια συλλογή.


Ο Χιου Χάμερσλι, κορυφαίο μέλος της ειδικής επιτροπής:


"Είναι λυπηρό που η κυβέρνηση δεν εμπόδισε αυτή τη φοβερή λαφυραγωγεία.
Αφού όμως πραγματοποιήθηκε, έπρεπε να καταβάλουμε κάθε δυνατή
προσπάθεια για να εξαφανίσουμε το στίγμα και να μη βάλουμε στο μουσείο μας ένα μνημείο της ντροπής μας, αλλά να επιστρέψουμε αμέσως τις δωροδοκίες
που είχε δεχτεί ο πρέσβης μας, προς καταισχύνη τόσο δική του όσο και της χώρας."
Ακολουθεί παρατεταμένη συζήτηση διαφόρων απόψεων. Τελικά ο Χάμερσλι προτείνει την ακόλουθη τροποποίηση:
"Η επιτροπή ως εκ τούτου θεωρεί σωστό να προσφερθούν 25.000 λίρες στο κόμη Έλγιν για τη συλλογή, ώστε να διατηρηθεί και να φυλαχθεί ενιαία για λογαριασμό της χώρας από την οποία αφαιρέθηκε άδικα, με την οποία η επιτροπή είναι της γνώμης ότι:

Η Μεγάλη Βρετανία πρέπει να έρθει σε άμεση επικοινωνία, δηλώνοντας ότι κρατά αυτά τα μάρμαρα μέχρι τη στιγμή που θα ζητηθούν πίσω από τους τωρινούς ή οποιουσδήποτε μελλοντικούς κυρίους της πόλεως των Αθηνών. 

Ότι σε μια τέτοια περίπτωση, είναι υποχρεωμένη χωρίς αντιρρήσεις ή διαπραγματεύσεις, να προβεί στην αποκατάσταση τους, ήτοι στην τοποθέτηση τους εκ νέου στους χώρους από όπου αφαιρέθηκαν και ότι, μέχρι τότε, θα φυλάσσονται προσεκτικά στο Βρετανικό Μουσείο".

    Όταν απορρίφθηκε πλήρως η τροποποίηση του Χάμερσλι, οι εφημερίδες σε όλη την Αγγλία έγιναν έξω φρενών με την πώληση.
   Στα πρακτικά της Βουλής εκείνης της ημέρας έχουν καταχωρηθεί, μεταξύ άλλων:

"....η αίτηση του Λόρδου Έλγιν καταχωρήθηκε.  
   Διαμφισβητήθηκαν τα δικαιώματα ιδιοκτησίας  της συλλογής. 
Επιπλέον επικρίθηκε η συμπεριφορά του."



   Τα "ελγίνεια" μάρμαρα μεταφέρθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο τον Αύγουστο του 1816 και σύμφωνα με τους όρους της νομοθετικής πράξης που ψηφίστηκε από το Κοινοβούλιο για να μεταβιβασθεί η κυριότητα τους στην αγγλική κυβέρνηση, ο Έλγιν και οι κληρονόμοι του ορίζονταν Διαχειριστές του Μουσείου.



Τα "ελγίνεια μάρμαρα" Βρετανικό μουσείο 1819, πίνακας του Α. Αρτσερ.



















   Από την τιμή της αγοράς των 35.000 λιρών, η κυβέρνηση παρακράτησε 18.000 για την εξόφληση ενός χρέους το οποίο μεταφέρθηκε με επιτηδειότητα σε αυτήν από ένα πιστωτή του Έλγιν.

   Τα υπόλοιπα χρήματα μοιράστηκαν στους πιστωτές που υπήρξαν αρκετά τυχεροί ώστε να πάρουν το μερίδιο τους πριν εξαντληθούν και έτσι ο Έλγιν δεν πήρε ούτε μία δεκάρα από την πώληση.


   Αρκετούς μήνες αργότερα, έτσι αρχίζει μια επιστολή, με την οποία ζητάει τίτλο ευγενείας για τις υπηρεσίες του, από τον λόρδο του Λίβερπουλ:


"Ενώ υπέφερα από αυτές τις κακουχίες....."  και τελειώνει!    "...όλα τα χρήματα από τη δημόσια θέση μου, τα έσοδα από την πατρική περιουσία, η προίκα που έλαβα και οποιοδήποτε άλλο ποσό είχα στη διάθεση μου ξοδεύτηκαν ολοκληρωτικά!"

Ο λόρδος Λίβερπουλ λυπήθηκε για την τύχη του Έλγιν, αλλά και πάλι η αίτηση του για έναν τίτλο ευγενείας δεν έγινε δεκτή...





   Κάπως έτσι τελειώνει η έρευνά μας. Μια έρευνα που την ξεκινήσαμε "ελαφρά τη καρδία".  Όμως τόσο καιρό παρέα με όλους αυτούς τους μεγαλοπρεπείς αρχαίους δικούς μας πρόσφυγες, ήταν αναμενόμενο η σχέση μας να γίνει πιο στενή. 

   Εμένα, λοιπόν αντί για την Αθηνά στον Μπάυρον, μου μίλησε η Μελίνα σε μια από τις συνηθισμένες βόλτες της στη Αθήνα, είχε παρέα δυο "παλληκάρια" τον μυώδη Θησέα και τον επίσης "αρμονικό" Ιλισσό.


  -  "Τόκανες που τόκανες το αφιέρωμα. Μην το αφήσεις μισοτελειωμένο.

Να το τελεώσεις πρέπει κιόλας."
Μα το τελείωσα, της λέω με απορία..... (τι άλλο να κάνω; σκέφτομαι)...



ο Φειδίας δείχνει τη ζωοφόρο του Παρθενώνα   
Πίνακας του Λώρενς Άλμα-Ταντέμα 1868

  - "Έχουμε την ηθική υποχρέωση -για ανθρωπιστικούς λόγους- να απαλλάξουμε τον Έλγιν από το τεράστιο βάρος της διαπόμπευσης του, πια. Δεν μπορεί και δεν πρέπει να κουβαλάει στις πλάτες του τα ελληνικά Μάρμαρα !

   Ας μην μνημονεύουμε την αήθη πράξη του. Το όνομά του δεν συνδέθηκε, με τα γλυπτά του Παρθενώνα, επειδή πήρε μέρος στην δημιουργία τους, στα σχέδια των αρχιτεκτόνων του ναού του Παρθενώνα Ικτίνου και Καλλικράτη.

   Δεν ήταν κάποιος από τους βοηθούς του μεγάλου Έλληνα γλύπτη..... 
   Ας ήταν έστω και η σμίλη στο χέρι του Φειδία...


Η απαχθείσα Καρυάτιδα. Βρετανικό μουσείο.

Άντε, ένας από τους κορμούς που πάνω του κύλησε κάποιο μαρμάρινο 'γκωνάρι....

Πώς λοιπόν προστέθηκε τ' όνομά του;

Πως προστέθηκε το όνομα αυτού που πριόνισε, που λέρωσε, που δεν σεβάστηκε...;

Γι αυτό άκουσέ με προσεκτικά, θα παραγγείλεις εκ μέρους μου:

   Το ότι εκλάπησαν, φυγαδεύτηκαν και βρίσκονται αιχμαλωτισμένα μακριά
από τον τόπο τους, μακριά από τον ήλιο και τη θάλασσα της Μεσογείου, είναι άκομψο και βάρβαρο για πολιτισμένες κοινωνίες.

   Το λιγότερο που μπορούν να κάνουν αυτοί που προκάλεσαν πόνο και καταστροφή είναι να τους αποδώσουν τις ταυτότητες τους, τις πραγματικές, τα ονόματα και τα ΕΠΩΝΥΜΑ τους, μέχρι να επιστρέψουν στη πατρίδα...

   Άλλωστε αυτά τα ελληνικά έργα τέχνης, τους έχουν προσφέρει τόσα...
Και ακόμα, τους προσφέρουν. Η προσφορά τους ανεκτίμητη προς την αγγλική κοινωνία.

   Για το καλό τους λοιπόν ας πάψουν να αποκαλούν τα γλυπτά της Ακρόπολης, 
-αλλά και ότι άλλο έκλεψαν-, Ελγίνεια. Τα γλυπτά είναι Έργα Τέχνης διαφόρων καλλιτεχνών. Και αφού η γνώση τους είναι ελλιπής, ας ενημερωθούν πρώτα... 

   Μέχρι να γυρίσουν τα ελληνικά μάρμαρα της θεάς Αθηνάς, καμιά απ' τις δυό μας δεν θα 'χει ησυχία....." Είχα μείνει ακίνητη στο παγκάκι τόση ώρα..  Άρχισα να "γυρίζω" στο μυαλό μου τα λόγια της Μελίνας... Δίκιο δεν έχει ;

   Μήπως δεν είναι αλήθεια, το ότι εκλάπησαν, φυγαδεύτηκαν και βρίσκονται αιχμαλωτισμένα μακριά από τον τόπο τους, μακριά από τον ήλιο και τη θάλασσα της Μεσογείου, είναι άκομψο  και βάρβαρο για πολιτισμένες κοινωνίες.  

    
   Εστω και αργά οι οικοδεσπότες έχουν την ευκαιρία να δείξουν:  Τον σεβασμό τους προς την βεβηλωμένη ιερότητα.
Την ευγνωμοσύνη προς τους "ξένους" για την προσφορά των, στην πατρίδα τους. Αποδεικνύοντας τον πολιτισμό τους, την μεγαλωσύνη και την ευγενή τους καταγωγή, που είναι σίγουρο ότι έχουν. 



   Δίνουμε μάχες για την αποκλειστικότητα της ονομασίας της φέτας. Δεν μπορούμε να απαιτήσουμε επίσημα να τα προσφωνούν με τα "δικά" τους ονόματα; Και όχι με αυτό του διασημότερου ληστή;

   Το "Elgin marbles" σαν ετικέτα κάτω από τις φωτογραφίες των ελληνικών

έργων τέχνης στο διαδίκτυο είναι τουλάχιστον απαράδεκτο.








____________________________________________________Τέλος του 10ου μέρους


Διαβάστε όλο το αφιέρωμα που ολοκληρώνεται σε 10 μέρη:

Παρθενώνας 1ο, Ο βιασμός της Αθηνάς 
Παρθενώνας 2ο,  Η Άφιξη
Παρθενώνας 3ο, Τα Φιρμάνια
Παρθενώνας 4ο, Η Θεά έχει επισκέψεις

Παρθενώνας 5ο, Το Χρονικό της καταστροφής !
Παρθενώνας 6ο, Η Mαρτυρία I 
Παρθενώνας 7ο, Η Μαρτυρία ΙΙ
Παρθενώνας 8ο, Η κατάρα της Θεάς
Παρθενώνας 9ο, Η Τιμωρία


  Scholeio.com