 |
| _______________________________________________________ Ρενέ Μαγκρίτ, Πίνακας |
Συνεργάζονται τα ημισφαίρια του Εγκεφάλου ?
Είμαι σε περίοδο έρευνας... Μια αγαπημένη διαδικασία. Αντικείμενο μου τα "Εσωτερικά Φίλτρα Επιλογών του Ανθρώπου" και η σχέσεις των με τα ημισφαίρια του εγκεφάλου μας, αριστερό και δεξί, αφού μας έμαθαν ότι πρέπει να τα ξεχωρίζουμε... και οι διεργασίες των εγκεφαλικών κυττάρων, -μεταξύ των δύο ημισφαιρίων-, είναι ανεξάρτητες ή συνάπτουν σχέσεις, δηλαδή επικοινωνούν.... ?
Είναι χρόνια τώρα, από την πρώτη φορά, που ένιωσα κάποιο διχασμό -έτσι το είπα τότε. Έπρεπε να αποφασίσω για κάτι και υπήρχαν δύο διαφορετικοί τρόποι, δρόμοι...
Κανείς από τους δυο δεν ήταν ξεκάθαρος μέσα μου...
Κανείς δεν υπερίσχυε.
Μπερδεύονταν το πρέπει, το σωστό, το δίκαιο, ανάλογα την περίπτωση, με το προσωπικό όφελος ή τη φιλοδοξία, το στόχο, την ευχαρίστηση, την ηδονή...
Δηλαδή πότε η αντίδρασή μου είχε τη σφραγίδα της λογικής.... και πότε της καρδιάς ?
Ο τότε ανώριμος, εσώτερος, παρατηρητής μου -και απληροφόρητος θα έλεγα- έβγαλε το συμπέρασμα του "διχασμού".
Μπορεί κάποιοι, σ' αυτήν τη μικρή προσωπική αναφορά ν' αναγνωρίσατε τον εαυτό σας... Δύσκολες προσωπικές σας στιγμές που, ίσως, είσαστε αναποφάσιστοι....
Πόσες φορές δεν έχετε μοιραστεί την αγωνία σας με έναν καλό φίλο:
"Δεν ξέρω τι να κάνω..."
Άλλο παράδειγμα, για τα "εσωτερικά φίλτρα επιλογών", ο τρόπος που λειτουργούμε στο διάβασμα:
- Αποστηθίζουμε και αποθηκεύουμε κατατάσσοντας με σειρά και τάξη, ώστε να τα ανασύρουμε στην πρώτη ευκαιρία, με μια πιστότητα που μας γεμίζει περηφάνεια για την ικανότητά μας... ?
- Ή αφηνόμαστε σ' αυτά τα "γνωστά-άγνωστα τοπία" περιγραφών και αναφορών, αφού βέβαια έχουν επιλεγεί από μας, ότι τα "χρειαζόμαστε"!
Είναι φορές που αυτό που διαβάζουμε, νιώθουμε ότι το γράψαμε εμείς, το ξέραμε από πάντα... Βυθιζόμαστε στις έννοιες, στις εικόνες και τα νοήματα των λέξεων που καταγράφονται και ενώνονται "με μας" αυτόματα, σαν να ήταν πάντα εκεί, σαν να ήταν κάτι δικό μας !
Είναι γεγονός. Δεν διαβάζουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο και για τον ίδιο λόγο.
Πολλοί διαβάζοντας αποθηκεύουν πληροφορίες εύκολα στο νου τους και μπορούν, με ευκολία να ανακαλέσουν ονόματα, ημερομηνίες, ακόμα και λεπτομέρειες αυτών που διάβασαν... Ίσως εκπαιδεύτηκαν στο σχολείο, σ' αυτή την διεργασία.
Αυτοί είναι οι «καλλιεργημένοι άνθρωποι», έτσι συνηθίζεται να τους λέμε. Έχουν ένα ευρύ φάσμα γνώσης. Μελετούν, ακόμα και μετά το σχολείο και θεωρούν ότι η πληροφόρηση έχει προτεραιότητα στη ζωή τους.
Όμως, "οι άλλοι" διαβάζουν αργά και "ανακαλούν" διαφορετικά. Δεν θυμούνται συνήθως πού το διάβασαν, ποιος το είπε, ούτε ιδιαίτερες λεπτομέρειες.
Όμως είναι ικανοί να βλέπουν άμεσα συνδέσεις, να συσχετίζουν σχεδόν αυτόματα στη φαντασία τους, "αυτό που για εκείνους έχει νόημα", ανάμεσα στην πληθώρα των λέξεων-συμβόλων.
Συνήθως δεν θυμούνται από πού ξεκίνησαν, τι έκαναν προηγουμένως, αλλά καταλήγουν πάντα εκεί ακριβώς που θέλουν, χρησιμοποιώντας στο έπακρον "αυτό που πήραν".
Σχεδόν πάντα, έχουν πολύ περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις.
Όταν ψάχνουν και διαβάζουν ένα θέμα, μέσα στο νου τους συμβαίνουν ταυτόχρονα πολυεπίπεδες, διάφορες λειτουργίες, που συχνά είναι πρόκληση να τις παρακολουθούν, ακόμα και οι ίδιοι.
Ποτέ το διάβασμα δεν είναι απλή, επιφανειακή υπόθεση αποστήθισης συμβόλων ή άσχετων πληροφοριών.
 |
_____________________________ Ρενέ Μαγκρίτ, Πίνακας
|
Τα δύο ημισφαίρια
Στη δεκαετία το 1960,
ο Αμερικανός ψυχίατρος
Roger Sperry
(Βραβείο Νόμπελ 1981)
ανακάλυψε ότι το δεξί
και το αριστερό
ημισφαίριο του εγκεφάλου
επεξεργάζονται πληροφορίες
διαφορετικά:
Το Δεξί είναι περισσότερο οπτικό, αντιδρά σε εικόνες, επεξεργάζεται τις πληροφορίες με διαισθητικό και ταυτόχρονο τρόπο, εξετάζοντας πρώτα τη συνολική εικόνα και μετά τις λεπτομέρειες.
Το Αριστερό είναι πιο ευαίσθητο στα λεκτικά ερεθίσματα, εξετάζει με αναλυτικό και διαδοχικό τρόπο, πρώτα τα ξεχωριστά κομμάτια και μετά την όλη εικόνα.
Ο Εγκέφαλός μας μπορεί ουσιαστικά να διαιρεθεί σε δύο περιοχές, το συνειδητό μυαλό (αριστερό) και το υποσυνείδητο (δεξί) του εγκεφάλου.
Τι συμβαίνει όσο διαβάζετε αυτές τις γραμμές ?
Το συνειδητό σας βλέπει laptop, παρακολουθεί το τηλέφωνο, ακούει κάποιον που μιλάει δίπλα σας, και γενικότερα σαρώνει σαν ραντάρ το περιβάλλον.
Ταυτόχρονα, το υποσυνείδητο κομμάτι του εγκεφάλου σας αντικαθιστά ένα δισεκατομμύριο κύτταρα κάθε δευτερόλεπτο, παρακολουθεί κι ελέγχει τους παλμούς τις καρδιάς σας, επεξεργάζεται τρόφιμα που έχετε φάει τις τελευταίες 24 ώρες, αποτοξινώνει από ξένες χημικές ουσίες το σύστημά σας, ελέγχει την αναπνοή σας, την παράδοση των θρεπτικών ουσιών και οξυγόνου σε όλο το σώμα σας, και πολλές, πολλές άλλες λειτουργίες.
Ο εγκέφαλος ελέγχει κάθε πτυχή της ζωής σας: Λαμβάνει αποφάσεις, αναλαμβάνει δράσεις, δημιουργεί και κρατάει πεποιθήσεις και συνήθειες.
Δυστυχώς το εκπαιδευτικό αλλά και κοινωνικό σύστημα μέσα στο οποίο μεγαλώνουμε τείνει να αδρανοποιεί το δεξί μας ημισφαίριο από πολύ νωρίς.
Θυμάστε κάποια στιγμή στη ζωή σας να ζωγραφίσατε ένα δέντρο με ροζ φύλλα και η δασκάλα να σας το απέρριψε λέγοντας σας ότι τα δέντρα έχουν πράσινα φύλλα;
Κάθε προσπάθεια να ενσωματώσουμε κάποιον σε νόρμες και να εντάξουμε τη σκέψη του σε τακτοποιημένα κουτάκια συνεπάγεται την ενίσχυση του αριστερού ημισφαιρίου σε βάρος του δεξιού.
Φυσικά υπάρχουν πολλά ξεχωριστά κέντρα σκέψεις, αλλά τείνουμε να αντιλαμβανόμαστε πληροφορίες με το δεσπόζον ημισφαίριο. Ωστόσο, η διαδικασία της μάθησης και της σκέψης ενισχύεται όταν εμπλέκονται και τα δύο.
___________________________________________________
 |
Πίνακας, Ναταλία
|
Συνυπάρχουν και Συνεργάζονται
Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Γιούτα αναλύοντας περισσότερους από 1.000 εγκεφάλους, είδαν ότι οι εθελοντές της μελέτης δεν χρησιμοποιούσαν περισσότερο κάποιο από τα δύο ημισφαίρια αλλά ολόκληρο τον εγκέφαλό τους καθ' όλη τη διάρκεια του πειράματος.
Όπως σημειώνουν οι επιστήμονες με δημοσίευσή τους στην online επιστημονική πλατφόρμα PLoS ONE, πράγματι ο κάθε άνθρωπος χρησιμοποιεί μια περιοχή του εγκεφάλου περισσότερο από άλλες, προκειμένου να επιτελέσει ορισμένες λειτουργίες (ο σχετικός όρος ονομάζεται πλευρικότητα ή πλευρίωση).
Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον δρα Τζεφ Αντερσον, διευθυντή του Τμήματος Νευροχειρουργικής Χαρτογράφησης του Πανεπιστημίου της Γιούτα, η ομιλία «βγαίνει» από την αριστερή πλευρά του εγκεφάλου στους περισσότερους δεξιόχειρες.
Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι οι πιο χαρισματικοί ομιλητές χρησιμοποιούν περισσότερο το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου τους απ' ό,τι το δεξιό, ή ότι το ένα ημισφαίριο είναι πιο πλούσιο σε νευρώνες από το άλλο.
«Κλειδί» οι συνάψεις σε όλον τον εγκέφαλο
Ο δρ Αντερσον εξήγησε μιλώντας στην ιστοσελίδα επιστημονικών ειδήσεων LiveScience ότι «δεν ισχύει πως το αριστερό ημισφαίριο συνδέεται με τη λογική περισσότερο απ' ό,τι το δεξιό.
Παράλληλα, η δημιουργικότητα δεν έχει την "έδρα" της στο δεξιό ημισφαίριο και όχι στο αριστερό. Στην πραγματικότητα οι συνάψεις μεταξύ όλων των περιοχών του εγκεφάλου είναι εκείνες που κάνουν το κάθε άτομο να εμφανίζει δημιουργικότητα αλλά και αναλυτική και λογική σκέψη».
Η ομάδα του δρος Αντερσον ανέλυσε τις απεικονιστικές εξετάσεις του εγκεφάλου 1.000 ανθρώπων ηλικίας από επτά ως 29 ετών ενόσω εκείνοι ξεκουράζονταν. Οι επιστήμονες κατέγραψαν τη δραστηριότητα 7.000 περιοχών του εγκεφάλου και εξέτασαν τις "νευρικές συνάψεις" μέσα σε αυτές τις περιοχές, αλλά και μεταξύ των περιοχών. Παρ' ότι εντόπισαν μεγάλο «μποτιλιάρισμα» δραστηριότητας σε κάποιες περιοχές-«κλειδιά», κατά μέσον όρο είδαν ότι και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου ήταν ισοδύναμα σε ό,τι αφορούσε τα νευρικά τους δίκτυα και τη συνδεσιμότητα μεταξύ διαφορετικών περιοχών.
Αναφερόμενοι στη δεκαετία του '60, συγκεκριμένα:
"Ο Σπέρι μελέτησε ασθενείς με επιληψία που υποβλήθηκαν σε χειρουργική θεραπεία στο πλαίσιο της οποίας ο εγκέφαλος «τεμαχίζεται» κατά μήκος μιας δομής που ονομάζεται μεσολόβιο.
Καθώς το μεσολόβιο συνδέει τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου, στους συγκεκριμένους ασθενείς τα δύο ημισφαίρια δεν επικοινωνούσαν πλέον μετά την επέμβαση.
Η μελέτη αυτών των ασθενών προσδιόρισε έτσι ποια πλευρά του εγκεφάλου εμπλέκεται στη γλώσσα, στα μαθηματικά, στη ζωγραφική και σε άλλες λειτουργίες.
Και άλλοι ερευνητές διεξήγαγαν παρόμοια πειράματα.
Ωστόσο θιασώτες της «λαϊκής» ψυχολογίας πήραν αυτά τα ευρήματα και τα… παρατράβηξαν, αποδίδοντας τελικώς πλήθος χαρακτηριστικών στα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια."
Πάντως η κοινότητα των νευροεπιστημόνων δεν δέχθηκε ποτέ την υποτιθέμενη κυριαρχία ενός από τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου σε ό,τι αφορά διαφορετικές λειτουργίες, και τώρα η νέα μεγάλη μελέτη αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει κυρίαρχος στον εγκέφαλο.
Ο δρ Άντερσον ξεκαθαρίζει βέβαια ότι στόχος της έρευνάς του δεν είναι να «αποκαθηλώσει» λαϊκούς μύθους, αλλά να κατανοήσει καλύτερα την πλευρίωση του εγκεφάλου ώστε
να αναπτυχθούν αποτελεσματικότερες θεραπευτικές προσεγγίσεις για το Σύνδρομο Ντάουν, τον αυτισμό ή τη σχιζοφρένεια.
