Ελεύθερη Βούληση, Η μεγάλη ψευδαίσθηση

Από πού προέρχονται οι σκέψεις;
Είμαστε στ’ αλήθεια οι συγγραφείς τους ή μόνο
οι παραλήπτες προηχογραφημένων μηνυμάτων;

Η ελεύθερη βούληση είναι αυταπάτη. Σκέψεις και προθέσεις προκύπτουν από παρασκηνιακές αιτίες τις οποίες δεν γνωρίζουμε και δεν ελέγχουμε. Οι σκέψεις μας είτε είναι καθορισμένες από προϋπάρχουσες φυσικές αιτίες για τις οποίες δεν είμαστε υπεύθυνοι είτε αποτέλεσμα τυχαίων μεταβλητών τις οποίες δεν επιλέξαμε. Νευρώνες και εγκεφαλικά κύτταρα συνωμοτούν και κινούν τα νήματα της ύπαρξής μας κάθε στιγμή.
Ξεκινάω κάθε μου μέρα με καφέ ή τσάι. Σήμερα διάλεξα τσάι. 

«Free Will», μικρό αλλά
‘ενοχλητικό’, αμετάφραστο
στα ελληνικά

Γιατί όχι καφέ...;  Δεν είμαι σε θέση να ξέρω. 
Απλά σήμερα ήθελα τσάι περισσότερο από καφέ και είχα την ελευθερία να επιλέξω μεταξύ των δύο. Συνειδητά διάλεξα τσάι; 
Όχι. Η επιλογή έγινε για μένα από τον εγκέφαλό μου, και εγώ, ως συνειδητός μάρτυρας των σκέψεων και ενεργειών μου δεν μπορούσα να τις επιβλέψω ή να τις επηρεάσω.
Το να ξέρω ότι προτιμώ την μπύρα από το κρασί είναι ό,τι χρειάζομαι για να λειτουργήσω σε ένα μπαρ. Για οποιονδήποτε λόγο προτιμώ τη γεύση του ενός έναντι του άλλου. Υπάρχει ελευθερία σ’ αυτό; Καμία. Θα αποκαθιστούσα την ελευθερία μου αν επέλεγα με το ζόρι κρασί αντί για μπύρα; Όχι, γιατί η πηγή αυτής της επιλογής θα ήταν εξίσου μυστηριώδης με την αρχική μου πρόθεση.

Απόδειξη έρχεται από τα εργαστήρια νευροεπιστημόνων, όπου βρέθηκε ότι μπορεί να προβλεφθεί δραστηριότητα στον κινητικό φλοιό (motor cortex) του εγκεφάλου έως 10 δευτερόλεπτα πριν κάποιος αισθανθεί ότι αποφάσισε να κινηθεί. 

Φανταστείτε κάποιον να παρακολουθεί την δραστηριότητα στον εγκέφαλό σας σε πραγματικό χρόνο και να έχει τη δυνατότητα να προβλέψει τις κινήσεις σας 10 δευτερόλεπτα πριν εσείς οι ίδιοι πάρετε τη σχετική απόφαση. 

Πόση ελεύθερη βούληση χωράει σ’ αυτήν τη διαδικασία; Αυτό που γίνεται εμφανές είναι ότι το σώμα μας, ο εγκέφαλός μας, ενεργεί και εμείς είμαστε απλοί θεατές των αποφάσεων που παίρνει. Το αν απολαμβάνουμε τις αποφάσεις αυτές δε μας βοηθάει να περισώσουμε την ψευδαίσθησή μας. Αν ο καφές που συνήθως πίνω είναι στιγμιαίος και κάποια στιγμή παρατηρήσω ότι αρχίζω να προτιμώ τον ελληνικό, μπορεί να μου αρέσει η ιδέα ότι π.χ. ο ελληνικός είναι πιο παραδοσιακό ρόφημα, ότι δεν είμαι ο «Ελληνάρας» της καφετέριας κλπ. Αλλά αυτό θα ήταν σα να λέω ότι δεν είμαι φυλακισμένος αν μου αρέσει το κελί μου.

Και η αλήθεια είναι ότι ούτε υποκειμενικά αν ενδοσκοπήσουμε δεν μπορούμε να επιμείνουμε στην ιδέα της ελεύθερης βούλησης. Αρκεί να παρατηρήσουμε προσεκτικά. Ποια θα είναι η επόμενη σκέψη σας; Μπορεί να διαβάζετε αυτό το κείμενο και ειλικρινά να προσπαθείτε να το παρακολουθήσετε, αλλά υπάρχει μια φωνή μέσα στο κεφάλι σας, που λέει πράγματα όπως «Και οι εγκληματίες; Δεν είναι υπεύθυνοι των πράξεών τους;», «Και η ψυχή; Δεν παίζει ρόλο;».

Ας κάνουμε λοιπόν ένα δικό μας πείραμα. Θα σας δώσω μια επιλογή. Διαλέξτε μια πόλη. Είστε ελεύθεροι να επιλέξετε όποια πόλη θέλετε εκτός από αυτή που βρίσκεστε. Μπορείτε να το επαναλάβετε όσες φορές θέλετε. Παρεμπιπτόντως, αυτή ίσως να είναι η πιο ελεύθερη επιλογή που θα κάνετε ποτέ στη ζωή σας. Αν υπάρχει ελεύθερη βούληση καλά θα κάνουμε να τη βρούμε εδώ.

Οι σκέψεις μας είτε είναι καθορισμένες από προϋπάρχουσες φυσικές αιτίες για τις οποίες δεν είμαστε υπεύθυνοι είτε αποτέλεσμα τυχαίων μεταβλητών τις οποίες δεν επιλέξαμε. Νευρώνες και εγκεφαλικά κύτταρα συνωμοτούν και κινούν τα νήματα της ύπαρξής μας κάθε στιγμή.

Παρατηρήστε τι συμβαίνει στο μυαλό σας ενώ επιλέγετε. 

Έστω ότι ήσασταν μεταξύ Παρισιού, Λονδίνου και Άμστερνταμ και για οποιοδήποτε λόγο διαλέξατε το Παρίσι. Υπάρχει ένα μεγάλο πλήθος πόλεων που γνωρίζετε, όπως το Ελσίνκι ή η Αδελαϊδα, αλλά για κάποιο λόγο δεν μπήκαν καν στην εξίσωση, δεν προέκυψαν καν σαν μια πιθανή επιλογή προκειμένου να τις διαλέξετε. Ποιες όμως είναι όλες αυτές οι πόλεις που δεν αξίζουν την προσοχή σας; Ποιος τις αφαίρεσε από την εξίσωση; Ήσασταν ελεύθεροι να επιλέξετε αυτό που δεν προέκυψε καν σαν επιλογή; Νομίζω η προφανής απάντηση είναι η αρνητική.

Και γιατί Παρίσι και όχι Λονδίνο; Όταν ερωτηθέντες έρχονται αντιμέτωποι με αυτό το ερώτημα, φτιάχνουν μια ιστορία. Π.χ. είδα μια γαλλική ταινία πρόσφατα και συνειρμικά μου ήρθε και διάλεξα το Παρίσι. Γιατί όμως έτσι και όχι αλλιώς; Θα μπορούσα κάλλιστα επειδή είδα μια γαλλική ταινία πρόσφατα να διαλέξω κάτι εντελώς διαφορετικό, όπως το Κάιρο ή κάτι παρεμφερές όπως το Αλγέρι.

Δε χρειάζεται να είναι κανείς υλιστής για να αποδεχτεί αυτό το γεγονός. Ακόμα και να συμπληρώσουμε το κενό των 10 δευτερολέπτων με την ψυχή, αυτή παραμένει τόσο μυστηριώδης και απρόβλεπτη όσο και οι προκαθορισμένες από τη φύση αιτίες ή οι κβαντικές τυχαιότητες. Δεν διαλέξαμε την ψυχή μας. Η εισαγωγή της ψυχής στον αντίλογο απλά προσθέτει άλλο ένα γρανάζι στο σύστημα.

Αν λοιπόν έχουμε την ψυχή ενός δολοφόνου είμαστε άτυχοι, όχι ‘κακοί’. Αν άλλαζα θέση με έναν εγκληματία μόριο προς μόριο, με όλες τις εμπειρίες και την ανατροφή (και την ψυχή) που έχει, τότε θα ήμουν αυτός. Δεν υπάρχει κάτι επιπλέον που θα με έκανε διαφορετικό, κάτι που θα με έβγαζε από την αναγκαιότητα του πώς με καθοδηγεί η γενετική μου προδιάθεση και το περιβάλλον. Τότε όμως πώς μπορούμε να κρατήσουμε υπόλογο έναν εγκληματία για τις πράξεις του; Μπορούμε να πούμε ότι έναν φονιάς φταίει για το έγκλημα που διέπραξε αν δεν το επέλεξε ο ίδιος;
Σίγουρα η έννοια της τιμωρίας χάνει κάθε νόημα αν την εξετάσουμε κάτω από αυτό το πρίσμα. Είναι όμως ωφέλιμο, σωστό, να φυλακίζεις κάποιον; Σαφώς και είναι. Όταν φυλακίζουμε κάποιον, βασικά και πρωτίστως το κάνουμε για να προστατεύσουμε τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας από αυτόν. Αυτή η ανάγκη δεν χάνεται υπό αυτήν τη σκοπιά. Για οποιονδήποτε λόγo και να σκοτώνει κάποιος, είτε επειδή είναι ‘κακός’ είτε επειδή έτσι είναι ‘κουρδισμένος’ να κάνει, το μέρος όπου ανήκει είναι η φυλακή. Ο άλλος λόγος που δικαιολογεί την φυλάκιση είναι η αποκατάσταση. Προσφέροντας δηλαδή το κατάλληλο περιβάλλον στον δράστη (αφού αποτύχαμε να παρέμβουμε στην ανατροφή του), μπορούμε να ελπίζουμε ότι δεν θα συνεχίσει την ίδια συμπεριφορά. Μην ξεχνάμε ότι απουσία ελεύθερης βούλησης δε σημαίνει μοιρολατρία. Το περιβάλλον παίζει σημαντικό ρόλο, σαν μια σειρά ερεθίσματα για τον εγκέφαλο. Ούτε ο φαταλισμός έχει νόημα. Ο φαταλισμός θα μας οδηγούσε ενδεχομένως στο να πέσουμε στο κρεβάτι μας και να παραιτηθούμε από οποιαδήποτε δραστηριότητα. Κι αυτό όμως θα ήταν μια επιλογή εξίσου προκαθορισμένη με οποιαδήποτε άλλη (επιπλέον θα ανακαλύπταμε πολύ γρήγορα ότι το να μην κάνεις τίποτα είναι κάτι εξαιρετικά δύσκολο).

Τι μένει μετά από όλα αυτά; Τι αλλάζει με αυτή τη θέαση;
Τι έχει σημασία στην καθημερινότητά μας και στον τρόπο
που βλέπουμε τα πιο σημαντικά θέματα της ζωής μας;

Το σίγουρο είναι ότι χάνουμε κάτι. Χάνουμε την περηφάνια που νιώθουμε για κάποιο επίτευγμά μας και χάνουμε το μίσος για τον εγκληματία αφού δεν μπορούμε να τον κατηγορήσουμε περισσότερο από ένα σκυλί που μας δαγκώνει όταν μπαίνουμε στο σπίτι που φυλάει. Όπως χάνουμε και την ντροπή για κάποιο ελάττωμά μας. Αλλά η περηφάνια, το μίσος και η ντροπή δεν είναι και τόσο αξιόλογα αισθήματα έτσι κι αλλιώς. Για την ακρίβεια είναι εγωκεντρικά και απομονωτικά αισθήματα. Και η ευσπλαχνία; Η αγάπη; Η συμπόνια; Θεωρώ ότι αυτά όχι μόνο δεν τα χάνουμε, αλλά είναι τα μόνα συναισθήματα, το μόνο είδος συμπεριφοράς, που έχει νόημα!
Ας πάρουμε ένα ακραίο παράδειγμα ‘κακού’ ανθρώπου. 

Ο Ουντέι Χουσσέιν, γιος του Σαντάμ, όταν γυρνώντας στην Βαγδάτη έβλεπε να λαμβάνει χώρα ένας γάμος, επενέβαινε με τους φουσκωτούς του και βίαζε τη νύφη, πολλές φορές τη βασάνιζε και τη σκότωνε. Το έκανε αυτό πολλές φορές. Νομίζω ήδη έχουμε στο μυαλό μας την εικόνα ενός τέρατος. Ας τον φανταστούμε όμως 4 χρονών. Ήταν το τετράχρονο που με την ανατροφή και το περιβάλλον του θα γινόταν ο βασανιστής που περιέγραψα. Ήταν το τετράχρονο που θα γινόταν το τέρας Ουντέι Χουσσέιν. Κανένας δεν είναι υπεύθυνος για τα γονίδια και την αγωγή του. Αν είχαμε πρόσβαση στην ανατροφή του και γνώση των συνθηκών του, σε ποια φάση της ζωής του δεν θα ήταν το σωστό να παρέμβουμε στη ζωή του; Πότε θα ήταν πολύ αργά για να βοηθήσουμε τον Ουντέι να ξεφύγει από την ανατροφή του; Στα 5 του; Στα 8 του χρόνια; Η απάντηση είναι: ποτέ. Παρεμβαίνοντας στη ζωή του με ευσπλαχνία και οίκτο, προσφέροντάς του μια σωστή διαπαιδαγώγηση, θα ήταν η σωστή αντίδραση από μας για το καλό όχι μόνο του ίδιου του Ουντέι αλλά και του περίγυρού του.

Είμαι σίγουρος ότι αυτή η θέαση δεν είναι μικρό κατόρθωμα για κάποιον που έχει πέσει θύμα του ή για συγγενείς θυμάτων, αλλά νομίζω ότι στις πιο ψύχραιμες στιγμές μας, η συγχώρεση και η συμπόνια είναι αυτά που πρέπει να μας καθοδηγούν, και αυτές είναι οι στιγμές που καλούμαστε να οργανώσουμε την κοινωνία, να γράψουμε νόμους, να αναθέσουμε στην πολιτεία να αντιμετωπίσει τους εχθρούς της.
Η ελευθερία μετράει. Και οι πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες σίγουρα μετράνε. Αν κάποιος κρατάει ένα όπλο στον κρόταφό μου, λίγο θα με ενδιαφέρει αν το κάνει με την ελεύθερη βούλησή του ή αν τον καθοδηγούν οι νευρώνες του. Είναι σημαντικό να έχεις την ελευθερία να κάνεις αυτό που θέλεις να κάνεις. Αλλά δεν μπορείς να επιλέξεις αυτό που θέλεις.

Δεν μπορείς να είσαι περήφανος για το ταλέντο σου, αλλά έχει σημασία να το χρησιμοποιείς. Δεν χρειάζεται να κατηγορείς τον εαυτό σου για τις αδυναμίες σου, αλλά έχει σημασία να τις διορθώνεις.

Αυτά είναι τα ερωτήματα που μας θέτει ο Sam Harris και που 
μας τα μεταφέρει ο Κωνσταντίνος Σαπαρδάνης από το βιβλίο του

  Scholeio.com 

Μπορούμε να διαβάζουμε το μυαλό των άλλων, Δεν είναι μεταφυσικό... Είναι φυσικό !

     Δεν είναι απαραίτητο να είσαι μέντιουμ ή διορατικός-η, γκουρού ή θιβετιανός μοναχός... για να διαβάσεις το μυαλό του άλλου ! Συγχωρείστε τους επιστήμονες για την τελευταία απομυθοποίηση που κάνουν.

      Η Δαρβίνεια εξέλιξη είναι αργή, χρειάζεται εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια για να εξελίξει τους ζωντανούς οργανισμούς, ενώ αντίθετα η Λαμαρκιανή εξέλιξη είναι ταχύτατη. 

      Στη Δαρβίνειο εξέλιξη μια πολική αρκούδα για να αποκτήσει το συγκεκριμένο τρίχωμα χρειάζεται πολλά, ίσως και 100.00, χρόνια. 

Ένα ανθρώπινο πλάσμα όμως, ένα παιδί παρατηρώντας απλά το γονιό του σε ένα κυνήγι, να σκοτώνει μια πολική αρκούδα, να τη γδέρνει και να χρησιμοποιεί το δέρμα της για να καλύψει το σώμα του, το μαθαίνει αμέσως και μπορεί να το μιμηθεί... Αυτό συμβαίνει χάριν στους κατοπτρικούς νευρώνες του εγκεφάλου.

       Κι αν το ''κατοπτρικοί νευρώνες'' δεν μας λέει και πολλά, σίγουρα ξέρουμε ''τα αντανακλαστικά''. 
Η ανακάλυψη προέκυψε σε πείραμα στον εγκέφαλο ενός πιθήκου. 
Ελάτε, πάμε να θαυμάσουμε, να κατανοήσουμε το καταπληκτικό εγκεφαλικό μας εργαστήριο.

Κατοπτρικοί νευρώνες (αντανακλαστικά)

Το 1996, τρεις νευροεπιστήμονες μελετούσαν σχολαστικά τον εγκέφαλο ενός πιθήκου μακάκου, όταν κατά λάθος ανακάλυψαν ένα περίεργο σύμπλεγμα κυττάρων στο προκινητικό φλοιό, μια περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τον προγραμματισμό της κίνησης.  

Το σύμπλεγμα των κυττάρων ενεργοποιούνταν όχι μόνο όταν ο πίθηκος εκτελούσε μια ενέργεια, αλλά και όταν παρατηρούσε την ίδια ενέργεια που εκτελούσε κάποιος άλλος. Τα κύτταρα αντέδρασαν με τον ίδιο τρόπο κι όταν η ίδια μαϊμού έκανε την κίνηση για να πιάσει ένα φιστίκι από το δέντρο, κι όταν απλώς παρακολουθούσε με ζήλια μια άλλη μαϊμού ή έναν άνθρωπο να κάνει την ίδια κίνηση για να πιάσει το φιστίκι.
Επειδή τα κύτταρα αντανακλούσαν τις ενέργειες που ο πίθηκος παρατηρούσε σε άλλους, οι νευροεπιστήμονες τα ονόμασαν «κατοπτρικούς νευρώνες» (νευρώνες καθρέπτες).

Μπορούμε να διαβάζουμε το μυαλό των άλλων?

Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν πως έχουν ανακαλύψει μια πρώτη απάντηση. Ισχυρίζονται πως όλοι μας έχουμε την ικανότητα να διαβάζουμε το μυαλό των άλλων. Η θεωρία τους αυτή άργησε να κερδίσει την αποδοχή, αλλά πλέον πληθαίνουν οι αποδείξεις που την επιβεβαιώνουν.

Αρκετά πειράματα μετά από το πρώτο (του πιθήκου), οι ερευνητές-επιστήμονες επιβεβαιώνουν  την ύπαρξη των κατοπτρικών νευρώνων και στους ανθρώπους ενώ αποκαλύπτουν άλλη μια έκπληξη: 

Εκτός από το να αντανακλούν και να αντικατοπτρίζουν ενέργειες και κινήσεις, τα κύτταρα αυτά μπορούν να αντανακλούν αισθήσεις και τα συναισθήματα.

Η ενσυναίσθηση (συναισθηματική ταύτιση) μας επιτρέπει να καταλαβαίνουμε τα συναισθήματα των άλλων, να εντοπίζουμε και να κατανοούμε όσα νιώθουν και να αποκαλύπτουμε τα κίνητρά τους, με λίγα λόγια μας επιτρέπει να βλέπουμε τα πράγματα από την πλευρά τους. Το πώς μπορούμε να χειραγωγήσουμε την ενσυναίσθηση παραμένει αντικείμενο έντονης συζήτησης στις γνωστικές επιστήμες.

«Οι κατοπτρικοί νευρώνες λειτουργούν σαν να βρισκόμαστε στο σώμα κάποιου άλλου ατόμου», ανέφερε ο Μάρκο Lacoboni, νευροεπιστήμονας της Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Λος Άντζελες. «Ουσιαστικά, με τους κατοπτρικούς νευρώνες δεν μπορούμε να προσποιούμαστε, επειδή βρισκόμαστε στο μυαλό των άλλων».

Από την στιγμή της ανακάλυψής τους, οι κατοπτρικοί νευρώνες έχουν εμπλακεί σε ένα ευρύ φάσμα φαινομένων, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων ψυχικών διαταραχών. 

- Οι κατοπτρικοί νευρώνες μπορούν να βοηθήσουν τους γνωστικούς επιστήμονες να εξηγήσουν πώς τα παιδιά αναπτύσσουν την Θεωρία του Πνεύματος (ToM), η οποία εξηγεί το πως τα παιδιά κατανοούν τα συναισθήματα των μεγαλυτέρων. 

Αυτό μπορεί να βοηθήσει στις έρευνες σχετικά με τον αυτισμό, στις οποίες αυτό το είδος της κατανόησης συχνά λείπει.

Η Θεωρία του Πνεύματος, 

Theory of Mind στα Αγγλικά ή ToM για συντομία, είναι το σύνολο εκείνης της εγκεφαλικής διαδικασίας με βάση την οποία είμαστε σε θέση να αντιλαμβανόμαστε σε κοινωνικό επίπεδο τις θέσεις και τους σκοπούς των άλλων. Είναι η διαδικασία, δηλαδή, που δημιουργεί τις προϋποθέσεις, προκειμένου να εμβαθύνουμε στην κατάσταση που βιώνει κάποιος όταν επικοινωνεί μαζί μας. 
Η θεωρία του πνεύματος είναι σημαντική για την καθημερινή επικοινωνία. 

Θεωρίες βασισμένες στη Θεωρία (Theory theory)

Με τα χρόνια, οι γνωστικοί επιστήμονες έχουν καταλήξει σε μια σειρά από θεωρίες για να εξηγήσουν πως η Θεωρία του Πνεύματος (Theory of Mind) αναπτύσσεται. Η«Θεωρίες βασισμένες στη θεωρία (Theory theory)» και η «θεωρία της προσομοίωσης (Simulation theory)» είναι επί του παρόντος δύο από τις πιο δημοφιλείς.

Η Theory theory περιγράφει τα παιδιά ως εκκολαπτόμενους κοινωνικούς επιστήμονες. Η ιδέα εδώ είναι ότι τα παιδιά συλλέγουν αποδείξεις – με τη μορφή νευμάτων και εκφράσεων – και χρησιμοποιούν ένα καθημερινό σύστημα κατανόησης των ανθρώπων για να αναπτύξουν θεωρίες στο μυαλό τους που να εξηγούν και να προβλέπουν την ψυχική κατάσταση και τη διάθεση των ανθρώπων που έρχονται σε επαφή.


Ο Vittorio Gallese, νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Πάρμα στην Ιταλία και ένας από τους πρώτους επιστήμονες που ανακάλυψαν τους κατοπτρικούς νευρώνες, δίνει ένα άλλο όνομα σε αυτή τη θεωρία: ο ίδιος την αποκαλεί «Προσέγγιση Vulcan», προς τιμήν του Σποκ από το Star Trek, ο οποίος ανήκε στην εξωγήινη φυλή που ονομαζόταν Vulcans, οι οποίοι καταπίεζαν τα συναισθήματα τους υπέρ της λογικής. Για τον Σποκ ήταν συχνά αδύνατον να κατανοήσει τα συναισθήματα που κρύβονται πίσω από την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Ο ίδιος ο Gallese προτιμά την θεωρία της προσομοίωσης σε σχέση με αυτήν της Προσέγγισης Vulcan.

Αυθόρμητη ανάγνωση της σκέψης

Η Θεωρία της Προσομοίωσης προτείνει πως είναι έμφυτο μέσα μας να διαβάζουμε τη σκέψη των άλλων. Τοποθετούμε νοητικά τον εαυτό μας στη θέση κάποιου άλλου και προσπαθούμε να τροποποιήσουμε το δικό μας μυαλό ώστε να μοιάζει με του άλλου.

Ο Gallese ισχυρίζεται ότι όταν αλληλεπιδρούμε με κάποιον, κάνουμε πολύ περισσότερα από το να παρατηρούμε απλώς τη συμπεριφορά του. Πιστεύει πως δημιουργούμε εσωτερικές αναπαραστάσεις των ενεργειών, των αισθήσεων και των συναισθημάτων του μέσα μας, σαν να είμαστε εμείς αυτοί που κινούνται, που σκέφτονται και αισθάνονται.

Αρκετοί επιστήμονες πιστεύουν ότι οι κατοπτρικοί νευρώνες ενσωματώνουν τις προβλέψεις της θεωρίας της προσομοίωσης. «Μοιραζόμαστε με τους άλλους, όχι μόνο τον τρόπο που συνήθως δρουν ή τα υποκειμενικά συναισθήματα και της αισθήσεις που βιώνουν, αλλά και τα νευρωνικά κυκλώματα που επιτρέπουν αυτές τις ίδιες δράσεις, τα ίδια συναισθήματα και τις ίδιες αισθήσεις: το σύστημα των κατοπτρικών νευρώνων», ανέφερε ο Gallese στο LiveScience.

Ωστόσο ο V. Gallese επισημαίνει πως οι δύο θεωρίες δεν αλληλοαναιρούνται. Αν το σύστημα των κατοπτρικών νευρώνων είναι ελαττωματικό ή κατεστραμμένο και η ικανότητά μας να συμπάσχουμε χαθεί, τότε η μέθοδος της εξαγωγής εικασιών μέσω της παρατήρησης με βάση την Theory theory μπορεί να είναι η μόνη επιλογή που απομένει. Μερικοί επιστήμονες υποψιάζονται ότι αυτό συμβαίνει στα αυτιστικά άτομα, των οποίων η ψυχική διαταραχή δεν τους επιτρέπει να κατανοήσουν τις προθέσεις και τα κίνητρα των άλλων.
Συμπέρασμα

Η προσωπικότητά μας έχει προέλθει μέσω του διαβάσματος της σκέψης των άλλων. Χωρίς τους κατοπτρικούς νευρώνες δεν θα ήμασταν σε θέση να κάνουμε κάτι τέτοιο. Μπορούμε να καταλάβουμε από την εμπειρία μας πως λειτουργούν αυτοί οι νευρώνες. Κάθε φορά που βλέπουμε κάποιον να χτυπά, αντιδρούμε σαν να αισθανόμαστε και εμείς τον πόνο, ενώ επίσης κάθε φορά που ο ποδοσφαιριστής της αγαπημένης μας ομάδας σουτάρει για να πετύχει γκολ, σηκωνόμαστε και εμείς κάνοντας την ίδια κίνηση με τα πόδια μας.

Με αρκετή εξάσκηση μπορούμε να καταφέρουμε να διαμορφώσουμε το μυαλό μας με τρόπο που να προσομοιάζει με το μυαλό ενός άλλου και έτσι να εντοπίσουμε τις σκέψεις του. Η διαδικασία αυτή δεν είναι εύκολη, αλλά η κατανόηση των παραπάνω δεδομένων και θεωριών μπορεί να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση.

__________________________________________________

* Κεντρική φωτό του άρθρου: Christos Zormpas

Παρακολουθείστε στο video που ακολουθεί μια ολιγόλεπτη ανάλυση 

της διαδικασίας λειτουργίας των ''Κατοπτρικων Νευρώνων''

_____________________________________________________________________________

   Πηγές:

- G. Rizzolati, L. Fogassi, V. Gallese / «Καθρέφτες μέσα στο νου» / Scientific American / 01-07
- V. S. Ramachandran, L. M. Oberman / «Σπασμένοι Καθρέφτες» / Scientific American / 02-07
- * Donna Williams / «Κανείς στο Πουθενά» / Αποσπερίτης / 1993

  Scholeio.com  

Για να ξανακερδίσουμε τον παράδεισο μας.. να ξαναγίνουμε πάλι αθώοι

. Θάρρος ν' αντέχεις τη ζωή χωρίς τον φανταστικό σπουδαίο εαυτό.

. Αφουγκράσου την αληθινή σου ύπαρξη.

. Άσε το γνώριμο σου μονοπάτι σε περιμένει το καινούργιο και απάτητο.

. Ξανακέρδισε τον παράδεισο, η αθωότητα σε περιμένει.

Η μητέρα είναι ένας ειδικός ρόλος ή απλά ένας ''γονιός'' και τι είναι να είσαι γονιός ; 

Τι είναι να είσαι μητέρα ; 

Πόσο εύκολο είναι να σεβαστεί, η μητέρα, την ατομικότητα του ''νέου'' ανθρώπου που εκείνη τούδωσε τη ζωή ; 

Οι ''μεγάλοι'' καταφέρνουν σχεδόν πάντα να ''κοροϊδεύουν'' το περιβάλλον τους, δηλαδή να κατασκευάζουν εικόνες και καταστάσεις που είναι μακριά από τις πραγματικές.

Η μητρική αγάπη θεωρείται αυτονόητο συναίσθημα αλλά αντικειμενικά δεν είναι.
Τα παιδιά δεν είναι τα ιδανικά παιδιά της φαντασίας μας. Όπως επίσης και οι μητέρες δεν μοιάζουν μ αυτές που περιγράφουν τα ποιήματα.

Ο μύθος της μητρότητας – όπως κάθε μύθος – είναι απλουστευμένος και απλοποιημένος. Όλοι μας έχουμε βιώσει την κατάρριψη αυτού του μύθου στην παιδική μας ηλικία, αλλά μεγαλώνοντας όλοι θέλουμε ν’ αποδείξουμε ότι εμείς θα τον επαληθεύσουμε ως γονείς.

Μοιάζει να υπάρχει μια συλλογική πεποίθηση ότι όταν μια γυναίκα γίνεται μητέρα – μεταμορφώνεται σε καθαγιασμένο πλάσμα. Όσοι έχουν μπει στη διαδικασία να δουλέψουν θεραπευτικά με τον εαυτό τους, γνωρίζουν ότι το είδος και η ποιότητα της αγάπης που έχουμε εισπράξει ως παιδιά, αυτό είναι που μπορούμε να προσφέρουμε ως γονείς .

Η σχέση με το παιδί είναι μαγική. Ο ενήλικος άνθρωπος φαινομενικά, έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει την ιδανική σχέση, να πλάσει τον ιδανικό άνθρωπο, όπως τον έχει στο μυαλό του.
Αυτό όμως το πρότυπο πολύ συχνά , μέσα στο εικοσιτετράωρο συγκρούεται με τα πραγματικά συναισθήματα που ξεπηδούν απ εκεί που δεν τα περιμένεις και τα οποία παραμένουν ανομολόγητα και καλά κρυμμένα .

Προσπαθώντας οι γονείς να φτιάξουν αυτό που φαντάζονται πολύ συχνά – ανάλογα και με τον χαρακτήρα τους – το πετυχαίνουν. Πετυχαίνουν ακριβώς την εικόνα και ξεγελούν τον κοινωνικό περίγυρο και τον εαυτό τους. Ο μόνος που δεν ξεγελιέται είναι το παιδί. Το οποίο παραμένει ο μοναδικός αξιόπιστος μάρτυρας της αλήθειας των συναισθημάτων κάθε οικογένειας.

Μπορεί να κακοποιηθεί συναισθηματικά ένα παιδί για να αναγκαστεί να χωρέσει στην εικόνα που έχουν οι γονείς, να ανταποκριθεί στις προσδοκίες τους, να γίνει αυτό που εκείνοι θέλουν. Όμως πάντα θα υπάρχει κάτι που αργά η γρήγορα θα εμφανισθεί ως αδυναμία, ασθένεια, επιθετικότητα, απάθεια και δεν θα μπορεί να το εξηγήσει κανείς.

Η κακοποίηση των παιδιών δεν είναι μόνο οι ακραίες ιστορίες που βγαίνουν στις ειδήσεις. Συμβαίνει καθημερινά από ανύποπτους γονείς. Συμβαίνει μ' ένα απλανές βλέμμα, με μια επιτιμητική ματιά, με προσβλητικά λόγια, με θυμό που εγκλωβίζεται σ ένα κλειστό στόμα. Συμβαίνει όταν οι γονείς εστιάζουν στα επιτεύγματα και όχι στο ίδιο το παιδί, στην ύπαρξη του.

Συμβαίνει, όχι γιατί αυτό που κάνει ή δεν κάνει ένας γονιός, είναι από μόνο του τόσο φοβερό, αλλά γιατί το μωρό είναι τόσο εύθραυστο και εξαρτημένο για την επιβίωση του απ' αυτούς. Είναι φτιαγμένο έτσι ώστε να αντιλαμβάνεται στο κέντρο της ύπαρξης του την κάθε δόνηση που νοιώθει το πλάσμα που του δίνει ζωή.

Δεν πρέπει καμία μητέρα να νομίζει πως μπορεί να φροντίζει ένα μωρό μηχανικά, χωρίς επιπτώσεις. Το μωρό που δεν συναντά ένα βλέμμα να το κοιτάζει, νοιώθει ότι βρίσκεται σε θανάσιμο κίνδυνο. Το αποτύπωμα της συναισθηματικής απουσίας ή της συναισθηματικής αναστάτωσης της μητέρας είναι ανεξίτηλο στην ψυχή και στο σώμα του ανθρώπου.

Όμως γιατί οι μητέρες δεν είναι τόσο διαθέσιμες όσο χρειάζεται να είναι, για τις ανάγκες του παιδιού;

Γιατί οι μητέρες και οι πατέρες είναι πριν απ όλα άνθρωποι. Άνθρωποι που έχουν διανύσει μια απόσταση στη ζωή τους, μπορεί να έχουν πληγές ανοιχτές, κρυμμένα μυστικά, καταπιεσμένα συναισθήματα και σε κάθε περίπτωση παιδικά τραύματα που τώρα ενεργοποιούνται.

Έρχεται το παιδί στη ζωή μας και μας φέρνει αντιμέτωπους με το παρελθόν μας. Έχουμε δύο επιλογές ή θα το αντιμετωπίσουμε ή θα του το κληροδοτήσουμε αυτούσιο. Αυτή είναι ακριβώς η ευκαιρία που δίνει η γονεϊκότητα. Σου καθρεφτίζει τις πληγές, τις στρεβλώσεις, τα κενά. Μπορείς πάντα να αποστρέψεις το βλέμμα αλλά όχι χωρίς τίμημα.

Οι γονείς που νοιάζονται, το πιο σημαντικό που μπορούν να κάνουν, για να προστατεύσουν τα παιδιά τους απ τον εαυτό τους, είναι να φροντίσουν τον εαυτό τους. Μόνο έτσι θα επιτρέψουν στην αγάπη τους να εκδηλωθεί αβίαστα και ευεργετικά.

Πώς γίνεται όμως αυτό;  Το πρώτο βήμα είναι ν' αποφασίσει ένας άνθρωπος ότι η ζωή που κάνει δεν είναι δεδομένη και ότι θα μπορούσε να ζήσει διαφορετικά !  Ν' αναζητήσει θεραπεία για τον εαυτό του, να παρατηρήσει αποστασιοποιημένα εαυτόν και τους δικούς του ανθρώπους.

Να ''υποψιαστεί'' ότι ίσως να μην είναι το πρόβλημα, η κακία του κόσμου, η επιθετικότητα των ανθρώπων, η ανυποληψία τους, η κενότητα τους, η ανοησία τους. Να υποψιαστεί ότι μπορεί να ζήσει χωρίς τα εσωτερικά του εμπόδια, που μοιάζουν σαν να υπήρχαν από πάντα.

Συνηθίζουμε τόσο πολύ να ζούμε με τους δαίμονες μας, που σχεδόν είμαστε βέβαιοι πως χωρίς αυτούς, τα πράγματα θα ήταν πολύ χειρότερα. 

Είναι πολύ δύσκολο να πιστέψουμε, ότι αυτό που βιώνουμε, εξαρτάται περισσότερο από τον εσωτερικό μας κόσμο και λιγότερο από τις εξωτερικές συνθήκες. Και ίσως ακόμη πιο δύσκολο να συλλάβουμε, ότι αυτός ο δύσκολος και λίγο άγνωστος εσωτερικός εαυτός, μπορεί να μεταμορφωθεί σε κάτι τελείως διαφορετικό αν του επιτρέψουμε να εμφανιστεί.

Το δεύτερο δύσκολο βήμα, που είναι η συνέχεια του πρώτου, είναι να εμπιστευτείς. Να εμπιστευτείς, άνθρωπο και διαδικασία που δεν ελέγχεις. Να μπορέσεις ν αντέξεις να περιμένεις, χωρίς ν απογοητευτείς που η μεταμόρφωση δεν συμβαίνει, ούτε με τον τρόπο, ούτε με την ταχύτητα που περίμενες. Ο χρόνος περνάει και οι δαίμονες είναι πάντα εκεί.

Η θεραπευτική πορεία απαιτεί ταπεινότητα και γενναιότητα συγχρόνως. 
- Έχεις να βρεις το θάρρος ν' αντέχεις τη ζωή χωρίς το φανταστικό σπουδαίο εαυτό, προκειμένου να επιτρέψεις στην πραγματική δύναμη και αξία να συγκροτηθεί. 
-  Έχεις να εξαφανίσεις για λίγο το γνώριμο είδωλο σου, για να αφουγκραστείς την αληθινή σου ύπαρξη . 
- Έχεις ν αφήσεις το γνώριμο μονοπάτι για το καινούργιο και απάτητο. 
- Έχεις να παραιτηθείς από την προσπάθεια να καταλάβεις. Για να ξανακερδίσουμε τον παράδεισο μας, καλούμαστε ν αντισταθούμε στο μήλο και να γίνουμε πάλι αθώοι.

πηγή

  Scholeio.com  

Μπουκάι, Όπως σκάει ο μικρός σπόρος το πράσινο φυλλαράκι του

Οι περισσότεροι γονείς πίστευαν μέχρι πριν μερικά χρόνια ότι το να φροντίσουν για την πνευματική και νοητική πρόοδο τον παιδιών τους αποτελούσε κύριο μέλημα στον σκοπό τους να δημιουργήσουν αυτάρκεις και ικανούς ανθρώπους. 

Ωστόσο, με τη θεωρία της συναισθηματικής νοημοσύνης (EQ) του δρ. Daniel Goleman, ψυχολόγο στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαντ, μας αποκαλύπτεται πόσο σπουδαίο είναι η οικογένεια, δική μας συμβολή, στην ολοκλήρωση μιας υγιούς προσωπικότητας. Ίσως να και παίζει τον πιο καθοριστικό ρόλο. Παρατηρήσεις και μελέτες του Πανεπιστημίου, έμπρακτα αποδεικνύουν πως η πραγματική ευφυΐα -αυτή που πραγματικά μας «πάει μπροστά»- δεν είναι μόνο διανοητική (ΙQ).

Η φροντίδα, η σωστή καθοδήγηση, η δικαιοσύνη στην οικογένεια και το ζωντανό, με τις πράξεις μας, παράδειγμα έρχονται πρώτα στην κατάταξη των κανόνων του ''μεγαλώνω παιδί''. 

Τα πιο χαρούμενα, πιο επιτυχημένα παιδιά είναι αυτά που οι γονείς τους δεν κάνουν όσα τα ίδια είναι σε θέση να κάνουν – και οι γονείς τους δεν κάνουν πράγματα για εκείνα για να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες, αλλά ενδιαφέρονται για τις ανάγκες του παιδιού.

Ο Μπουκάι  έχει κάτι να μας πει για έναν ''βατήρα'', όπως αποκαλεί την οικογένεια. 

''Το σπίτι όπου έζησε το παιδάκι που ήμουν κάποτε, και τα πρόσωπα με τα οποία μοιράστηκα την οικογενειακή μου ζωή υπήρξαν ο βατήρας πάνω στον οποίο πάτησα για να εκτελέσω το άλμα προς την ενήλικη ζωή μου.
Η οικογένεια αποτελεί πάντοτε τον βατήρα, και κάποια στιγμή πρέπει να σταθούμε στην άκρη του και να πραγματοποιήσουμε το άλμα προς τον κόσμο και τη μετέπειτα ζωή.
Αν, καθώς πάω να πηδήξω από τον βατήρα, πιαστώ από κάπου και κρεμαστώ, θα μείνω εκεί να κρέμομαι και δεν θα πραγματοποιήσω το ταξίδι μου ποτέ.
Τι καλά που θα ήταν αν βρίσκαμε το θάρρος να πηδήξουμε από τον βατήρα μ’ έναν θεαματικό τρόπο! Αυτό μπορεί να γίνει αν ο βατήρας είναι υγιής. Αν η οικογενειακή σχέση είναι υγιής. Αν το ζευγάρι των γονιών είναι υποστηρικτικό.
Ο βατήρας αυτός πατάει πάνω σε τέσσερα βασικά στηρίγματα, τόσο σημαντικά, που αν δεν είναι στέρεα κανένα παιδάκι δεν μπορεί να περπατήσει πάνω του χωρίς να πέσει.
Το πρώτο στήριγμα είναι η αγάπη
Ένα παιδί που δεν ένιωσε ότι το αγάπησαν οι γονείς του, έχει μια θλιβερή ιστορία: θα του είναι πολύ δύσκολο να αγαπήσει τον εαυτό του. Η αγάπη για τον εαυτό μας μαθαίνεται μέσα από την αγάπη που δεχόμαστε από τους γονείς μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να διδαχτούμε και αλλιώς, λέω απλώς ότι αυτός είναι ο καλύτερος τόπος και τρόπος για να το μάθουμε. Και βέβαια, ένα παιδί που δεν αγαπήθηκε δεν μπορεί ούτε το ίδιο να αγαπήσει, κι αν έτσι έχει συμβεί στη ζωή του, τι μπορεί να κάνει αργότερα στις σχέσεις του με τους άλλους;Ο βατήρας που δεν έχει αυτό το στήριγμα είναι επικίνδυνος. Είναι δύσκολο να βαδίσει κανείς πάνω του. Είναι ένας βατήρας χωρίς ισορροπία.

Το δεύτερο στήριγμα είναι η εκτίμηση
Αν η οικογένεια δεν έχει ένα καλό απόθεμα αυτοεκτίμησης, αν οι γονείς θεωρούν ότι οι ίδιοι είναι ένα τίποτα, τότε και το παιδί θα αισθάνεται ένα τίποτα. Αν προέρχεται κανείς από ένα σπίτι όπου δεν τον εκτιμούν και δεν θεωρούν ότι αξίζει, δυσκολεύεται να πιστέψει ο ίδιος για τον εαυτό του ότι αξίζει. Τα σπίτια με ένα καλό επίπεδο αυτοεκτίμησης διαθέτουν κατάλληλους βατήρες.
Η Βιρτζίνια Σατίρ λέει: «Στις καλές οικογένειες, η χύτρα της αυτοεκτίμησης του σπιτιού είναι γεμάτη». Που σημαίνει: οι γονείς πιστεύουν ότι είναι αξιόλογοι άνθρωποι, πιστεύουν ότι τα παιδιά τους αξίζουν, ο μπαμπάς πιστεύει ότι η μαμά αξίζει, η μαμά πιστεύει ότι ο μπαμπάς αξίζει, ο μπαμπάς και η μαμά πιστεύουν ότι έχουν μια οικογένεια που αξίζει, και είναι κι οι δύο υπερήφανοι για την ομάδα που έχουν φτιάξει.
Όταν έρχεται σπίτι το παιδί και λέει: «Τι ωραία που είναι αυτή η οικογένεια!» τότε ξέρουμε πως ο βατήρας είναι γερός.
Όταν έρχεται το παιδί σπίτι και λέει: «Μπορώ να πάω να μείνω στο σπίτι της θείας Μαργαρίτας;»… τότε έχουμε πρόβλημα.
Όταν λέει ο πατέρας στο παιδί: «Γιατί τότε δεν πας να μείνεις με τη θεία σου τη Μαργαρίτα;» πάλι κάτι συμβαίνει.

Το τρίτο στήριγμα είναι οι κανόνες
Στην οικογένεια πρέπει να υπάρχουν κανόνες, με τη μόνη προϋπόθεση ότι δεν θα είναι αυστηροί. Οι κανόνες πρέπει να είναι ευέλικτοι, ελαστικοί, αμφισβητήσιμοι, συζητήσιμοι και διαπραγματεύσιμοι. Πάντως, πρέπει να υπάρχουν. Ακριβώς όπως πιστεύω ότι οι κανόνες στην οικογένεια υπάρχουν για να μπορεί κανείς να τους παραβεί και είναι δική μας υποχρέωση να βάζουμε καινούργιους, πιστεύω και ότι η διαδικασία αυτή πρέπει να βασίζεται σε μια χρονική στιγμή που τα παιδιά έχουν μάθει να μεγαλώνουν και να ωριμάζουν σ’ ένα περιβάλλον με ασφάλεια και προστασία.
Αυτό είναι το περιβάλλον της οικογένειας. Οι κανόνες αποτελούν το πλαίσιο ασφάλειας και πρόβλεψης που είναι αναγκαίο για την ανάπτυξη μου. Ένα σπίτι χωρίς κανόνες δημιουργεί έναν βατήρα πάνω στον οποίο το παιδί δεν μπορεί να σταθεί για να κάνει το άλμα του στον κόσμο…

Το τελευταίο στήριγμα είναι η επικοινωνία
Για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί το άλμα, είναι αναγκαίο να υπάρχει διαρκής και έντιμη επικοινωνία. Με κανένα άλλο θέμα δεν έχουν ασχοληθεί τόσο πολύ τα εγχειρίδια ψυχολογίας, όσο με αυτό της επικοινωνίας. Να διαβάζετε μαζί σαν ζευγάρι, να κουβεντιάζετε με τα παιδιά σας, να συζητάτε όλοι μεταξύ σας με την τηλεόραση κλειστή… Αυτός είναι ένας τρόπος για να ενισχυθεί η επικοινωνία, όχι όμως ο πιο σημαντικός.
Ουσιαστικό είναι αυτό που ξεκινάει με ερωτήσεις που κάνει κανείς με αληθινό ενδιαφέρον, μέσα από την καρδιά του: Πώς είσαι; Πώς τα πέρασες σήμερα; Θέλεις να κουβεντιάσουμε;
Και σ’ αυτό το στήριγμα —αποκλειστικά σ’ αυτό το στήριγμα—, στηρίζεται η δυνατότητα επανόρθωσης των υπολοίπων.
Αγάπη, εκτίμηση, κανόνες και επικοινωνία: πάνω σ’ αυτόν τον βατήρα στέκεται το παιδί νια να κάνει το άλμα του στη ζωή. Για να βαδίσει, καταρχάς, τον δρόμο της αυτοεξάρτησης και, στη συνέχεια, τον δρόμο της συνάντησης με τους άλλους.  περισσότερα για Μπουκάι εδώ

_______________________________________

''Η οικογένεια ως βατήρας''
 από το βιβλίο του Χόρχε Μπουκάι «Ο Δρόμος της Συνάντησης» Εκδόσεις OPERA

  Scholeio.com  

Φρομ: Ο Φόβος μπροστά στην Ελευθερία

Φόβος για την Ελευθερία και 

Υποταγή σ' αυτόν 

Έχουμε σκεφτεί, έστω και μια φορά, αν 
αυτό που επιδιώκουμε... είναι αυτό που επιθυμούμε; Αν είμαστε ειλικρινείς, η απάντηση θα είναι Όχι...  

Ίσως αυτό και να είναι το μεγαλύτερο μας πρόβλημα.  Ο άνθρωπος δεν κάθεται να σκεφτεί αν οι σκοποί που επιδιώκει είναι κάτι που επιθυμεί ο ίδιος.  

     Στο σχολείο θέλει να πάρει καλούς βαθμούς, σαν μεγάλος θέλει να επιτύχει όσο γίνεται περισσότερο, να κερδίσει χρήματα, να αποκτήσει κύρος, να αγοράσει καλύτερο αυτοκίνητο, να κάνει ταξίδια κ.λπ. 

     Όταν όμως μέσα σε αυτήν την εντατική δραστηριότητα σταματήσει για να σκεφτεί, στο μυαλό του μπορεί να γεννηθεί το εξής ερώτημα: 
Αν πετύχω αυτή τη νέα δουλειά, αν αγοράσω αυτό το καλύτερο αυτοκίνητο, αν κάνω αυτό το ταξίδι, τι βγαίνει; Προς τι όλα αυτά; Εγώ είμαι πραγματικά εκείνος που επιθυμεί όλα αυτά; 
     Δεν επιδιώκω κάποιο σκοπό, που υποτίθεται πως θα με κάμει ευτυχή, που όμως μου ξεφεύγει μόλις φτάνω στην επιτυχία του; 

     Τα ερωτήματα αυτά, όταν εγείρονται, δημιουργούν φόβο, γιατί θέτουν επί τάπητος την ίδια τη βάση πάνω στην οποία στηρίζεται όλη η δραστηριότητα του ανθρώπου, η γνώση του για το τι επιθυμεί. Οι άνθρωποι τείνουν για τον λόγο αυτό να απαλλαγούν όσο συντομότερα γίνεται από αυτές τις ενοχλητικές σκέψεις. Αισθάνονται να τους ενοχλούν αυτά τα ερωτήματα γιατί έχουν κουραστεί ή νιώθουν αποθάρρυνση – και συνεχίζουν να επιδιώκουν τους σκοπούς που πιστεύουν πως είναι δικοί τους. 

     Είναι δύσκολο να ξέρει κανείς τι πραγματικά θέλει

     Όλα αυτά όμως δίνουν μια αμυδρή απεικόνιση της αλήθειας – της αλήθειας πως ο σύγχρονος άνθρωπος ζει με την αυταπάτη πως ξέρει τι θέλει, ενώ πραγματικά θέλει αυτό που προσδοκούν οι άλλοι να θέλει. 
     Για να το παραδεχτεί αυτό, πρέπει να καταλάβει πως το να ξέρει κανείς τι πραγματικά θέλει δεν είναι εύκολο, όπως νομίζει ο περισσότερος κόσμος, αλλά ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα που πρέπει να λύσει κάθε ανθρώπινο ον. 
     Το έργο αυτό προσπαθούμε επίμονα να το αποφύγουμε, αποδεχόμενοι έτοιμους σκοπούς σαν να ήταν δικοί μας ! 

Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι πρόθυμος να αναλάβει μεγάλους κινδύνους όταν προσπαθεί να επιτύχει σκοπούς που υποτίθεται πως είναι «δικοί του». Αισθάνεται όμως μεγάλο φόβο όταν πρόκειται να αναλάβει τον κίνδυνο και την ευθύνη να καθορίσει ο ίδιος τις επιδιώξεις του. 

* Ο Έριχ Φρομ -23 Μαρτίου 1900 - 18 Μαρτίου 1980, ήταν Γερμανός ψυχολόγος, ψυχαναλυτής, κοινωνιολόγος, φιλόσοφος και ανθρωπιστής. Ο Φόβος της Ελευθερίας είναι το γνωστότερο έργο του και εστιάζει στην ανθρώπινη παρόρμηση του ανθρώπου να αναζητά μια πηγή εξουσίας και ελέγχου αντί της ελευθερίας που πιστεύεται ότι είναι αληθινή επιθυμία του.

Πηγή 

  Scholeio.com    

Φρομ, Όταν κάποιος ''δεν Έχει τίποτα''... ''δεν Είναι τίποτα'' ?

Να έχεις ή να Είσαι;

«Αν είμαι ό,τι έχω, κι αν ό,τι έχω χαθεί, 

τότε ποιος είμαι;» 
Είναι απόλυτα δικαιολογημένο να δημιουργείται σύγχυση στην κοινή λογική. 
Θα λέγαμε ότι δεν είναι ξεκάθαρες οι διαφορές τους.
Το έχει, φαίνεται να είναι μια φυσιολογική λειτουργία της ζωής μας: για να ζήσουμε, πρέπει να έχουμε πράγματα. 

Ακόμα περισσότερο, πρέπει να έχουμε πράγματα για να μπορούμε να τα απολαμβάνουμε. 

Σ’ ένα πολιτισμό όπου ο ύψιστος σκοπός είναι η κατοχή, θα έλεγε κανείς ότι η βαθύτερη σημασία τού ''είναι'', είναι το έχει. Και όταν κάποιος ''δεν έχει τίποτα'', ''δεν είναι τίποτα''. 

Τα Εμπειρικά Ανθρωπολογικά και Ψυχαναλυτικά Δεδομένα δείχνουν ότι το έχει και το είναι, αποτελούν τους δύο βασικούς τρόπους εμπειρίας, και οι αντίστοιχες δυνάμεις τους καθορίζουν τις διαφορές ανάμεσα στους χαρακτήρες των ατόμων καθώς και τους διάφορους τύπους του κοινωνικού χαρακτήρα. 

     Τους τελευταίους αιώνες στις Δυτικές Γλώσσες... 

     Άρχισε να γίνεται φανερή μια κάποια αλλαγή στην έμφαση που δίνουν στο έχει και στο είναι, καθώς η τάση της υποκατάστασης των ρημάτων με ουσιαστικά έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. Το ουσιαστικό είναι η ακριβής έκφραση για ένα πράγμα. Ενώ για μια ενέργεια είναι το ρήμα. 
Παρ' όλα αυτά όλο και πιο συχνά μια ενέργεια εκφράζεται με τύπους του έχω.  

     Παράδειγμα: «ΓΙΑΤΡΕ, ΕΧΩ ΕΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑ. Έχω αϋπνία. Αν και έχω ένα όμορφο σπίτι, χαριτωμένα παιδιά και ευτυχισμένο γάμο, έχω πολλές στεναχώριες». 
     Πριν από μερικές δεκαετίες αντί ο άρρωστος να πει «έχω πρόβλημα», πιθανόν να έλεγε «είμαι στεναχωρημένος», αντί «έχω αϋπνία», «δεν μπορώ να κοιμηθώ», και αντί «έχω ένα ευτυχισμένο γάμο», «είμαι ευτυχισμένος στον γάμο μου». 
     Το σύγχρονο γλωσσικό ύφος δείχνει τον υψηλό βαθμό αλλοτρίωσης που επικρατεί. Το εγώ της εμπειρίας αντικαθίσταται με το αυτό της κτήσης. 


     Το έχω είναι μια απατηλή έννοια

     Αυτοί που πιστεύουν ότι η κατοχή είναι η πιο φυσική ιδιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, θα εκπλαγούν αν μάθουν ότι πολλές γλώσσες δεν έχουν λέξη για το έχω. Στα εβραϊκά για παράδειγμα το έχω εκφράζεται με την φράση «είναι για εμένα». 
     Είναι πολύ ενδιαφέρον να δούμε ότι κατά την εξέλιξη πολλών γλωσσών η φράση «είναι δικό μου» αντικαταστάθηκε πολύ αργότερα από το ρήμα έχω. 
Το γεγονός αυτό υπονοεί ότι το ρήμα  «ΕΧΩ» εξελίχτηκε παράλληλα με την ανάπτυξη της ατομικής ιδιοκτησίας και είναι ανύπαρκτο σε κοινωνίες όπου κυριαρχεί η λειτουργική ιδιοκτησία, δηλαδή η κτήση πραγμάτων για συγκεκριμένη χρήση. Όταν το έχει καθορίζει τον τρόπο ύπαρξής μου, η σχέση μου με τον υπόλοιπο κόσμο είναι κτητική. 
     Το είμαι στις Ινδοευρωπαϊκές Γλώσσες εκφράζεται με τη ρίζα του es, που σημαίνει υπάρχω. Το είμαι δηλώνει την πραγματικότητα της ύπαρξης αυτού που είναι. Όταν λέμε ότι κάποιος ή κάτι είναι, αναφερόμαστε στην ουσία του ανθρώπου ή του πράγματος και όχι στην εμφάνισή του. 

     Όταν χρησιμοποιώ τα ρήματα είμαι ή έχω, αναφέρομαι σε δύο βασικούς τρόπους ύπαρξης σε δύο διαφορετικές στάσεις απέναντι στον ίδιο τον εαυτό μου και τον κόσμο. 
     Η διαφορά είναι ανάμεσα σε μια κοινωνία που το ενδιαφέρον της συγκεντρώνεται στους ανθρώπους, και σε μια άλλη που το ενδιαφέρον της συγκεντρώνεται στα πράγματα.
_______________________________________________________________



* Απόσπασμα από το βιβλίο του Έριχ Φρομ, Να έχεις ή να Είσαι;, εκδόσεις Μπουκουμάνης. 

*Ο Έριχ Φρομ - 23 Μαρτίου 1900-18 Μαρτίου 1980, Γερμανός ψυχολόγος, ψυχαναλυτής, κοινωνιολόγος, φιλόσοφος και ανθρωπιστής. 

Ο Φόβος της Ελευθερίας είναι το γνωστότερο έργο του και εστιάζει στην ανθρώπινη παρόρμηση του ανθρώπου να αναζητά μια πηγή εξουσίας και ελέγχου αντί της ελευθερίας που πιστεύεται ότι είναι αληθινή επιθυμία του.

Πηγή:

  Scholeio.com    

Νικ Μπράου, Η Ελευθερία Υπάρχει μέσα μας

Ο Άνθρωπος Χρησιμοποιεί,
περισσότερο, το Συναίσθημα

Επιδίωξη του Δρ. Μπράου, είναι να μας διδάξει -ολοφάνερη στο βιβλίο του-, 

ότι ο άνθρωπος για να κινείται ελεύθερα πρέπει να είναι ισορροπημένος σωματικά και πνευματικά.

 Αν από οποιαδήποτε αιτία επέλθει η ρήξη της ισορροπίας έχουμε ασθένεια και προκειμένου ο άνθρωπος να προλάβει αυτή τη ρήξη πρέπει να μάθει μόνος του να κρατά τις ισορροπίες αυτές. 
Για να μας το διδάξει αυτό έχει χωρίσει το βιβλίο του σε 3 μέρη.
Έτσι στο πρώτο μέρος του βιβλίου του μας κάνει μια εισαγωγή και μας αναφέρει τα εξής:

          Ο άνθρωπος αποτελείται από το νου -που είναι η γνώση-, την ψυχή  -που είναι το συναίσθημα-  και το πνεύμα  -που είναι ο μηχανισμός, που κατευθύνει την ανθρώπινη ύπαρξη, για την ανάληψη δράσης.
      Στην ανθρώπινη ζωή μας σπουδαία σημασία έχει η νηπιακή ηλικία όπου είναι τα πρώτα στάδια της συναισθηματικής μας ανάπτυξης.  Όσο καλύτερη είναι η συναισθηματική μας ανάπτυξη,τόσο μεγαλύτερη σταθερότητα θα εξασφαλίσουμε στη ζωή.                                 Στη νηπιακή ηλικία (μέχρι τα 6) συντελείται η συναισθηματική μόνο ανάπτυξη.        
Μέχρι τα 12 προστίθεται η γνώση με διαχωρισμένο όμως συναίσθημα και μέχρι τα 18 πραγματοποιείται η σύμμειξη συναισθημάτων και γνώσης μέσω του πνεύματος.Η συγχώνευση αυτή των τριών στο άτομο,δηλαδή του νου,του πνεύματος και της ψυχής αποτελεί την εφηβεία. 

         Από τα τρία αυτά περισσότερο ο άνθρωπος χρησιμοποιεί το συναίσθημα και κυρίως αν βρεθεί σε δύσκολη θέση.

        Αν προκύψει κάτι καινούριο στην πορεία του ανθρώπου και επειδή όλοι οι άνθρωποι δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι να το δεχτούν, παραμένουν άκαμπτοι, λόγω του φόβου τους προς την ελεύθερη βούληση και τη δυνατότητα ελεύθερης επιλογής.

        Αυτή όμως η ακαμψία μπορεί να προκαλέσει ρωγμές. Πρέπει να υπάρχει ευλυγισία και ελαστικότητα στον ανθρώπινο νου και να μην επιτρέπει στην κοινωνία με τις προκαταλήψεις της, να του δημιουργεί ακαμψία μέσα από κανόνες, νόμους και μοντέλα προσδοκιών. Μόνο οι κανόνες και οι νόμοι του κράτους πρέπει να είναι άκαμπτοι για να νιώθει ασφάλεια ο άνθρωπος, όχι όμως και οι άνθρωποι.

        Ο Δρ. Μπράου προκειμένου να βοηθήσει ασθενείς του, οδηγήθηκε σε μια προσέγγιση της ψυχής ως κέντρο της μοναδικής ανθρώπινης ύπαρξης συν τη μελέτη της σπονδυλικής στήλης που είναι ο κεντρικός ρυθμιστικός μηχανισμός για τα νεύρα και τις συνδέσεις τους με τον εγκέφαλο.  

         Με τη μελέτη αυτών απέκτησε τη γνώση του ψυχοκινητικού συστήματος δηλ. τη νοητική δραστηριότητα σε συνδυασμό με τη μυϊκή ενέργεια. Επειδή η βάση είναι τα θεμέλια,  γι’ αυτό πρέπει να κατανοήσουμε την ψυχολογική βάση της ανθρώπινης ύπαρξης ώστε να αντιληφθούμε τα όποια ρήγματα εμφανίζονται στην πορεία της ζωής, γιατί αν κατανοήσουμε τη βάση, μπορούμε να διορθώσουμε τη ζημιά.
Με τη λέξη ελευθερία ο Δρ. Μπράου εννοεί ότι ο καθένας πρέπει ν’ ανακτήσει τη βάση της δικής του αλήθειας, γιατί η ελευθερία υπάρχει μέσα μας. Ένα άτομο είναι ελεύθερο όταν είναι ισορροπημένο πνευματικά και σωματικά. 

   Το άτομο που δεν κινείται αρνείται τη ζωή.  Να ζεις σημαίνει να κινείσαι.  Η ασθένεια κατά τον Δρα. Μπράου είναι μια διαταραχή στα συστήματα ελέγχου.   Όλα τα συστήματα ελέγχου - χημικά, μηχανικά και ψυχολογικά –διαπλέκονται μεταξύ τους, γιατί αλληλοεπιδρούν.

    Η ασθένεια συνεπάγεται έλλειψη ελευθερίας στην κίνηση, στη δράση, στη σκέψη, αλλά ισχύει και το αντίθετο δηλ. η έλλειψη ελευθερίας της δράσης ή της σκέψης προκαλεί ασθένεια.
Κάθε άνθρωπος διαθέτει κάτι που είναι εγω- τυπικό (δηλ. η ψυχή του ή το alterego), που είναι η προσωπικότητά του ή ο χαρακτήρας του και είναι μοναδικό στον καθένα. 

    Επίσης η μυϊκή ένταση είναι μοναδική και διαμορφώνει το κινητικό σύστημα, συναρτάται όμως από τα συναισθήματα και έχουμε το ψυχοκινητικό σύστημα. Η στάση του σώματος καθορίζει αν ένα συναίσθημα κατευθύνεται εσωτερικά ή εξωτερικά, αλλά πίσω απ’ όλα αυτά βρίσκεται η ψυχή (η εγω-τυπική ψυχή), που αν βιαστεί αρχίζει η διαταραχή της ισορροπίας, διότι το άτομο παύει να είναι ελεύθερο, π.χ. επιμένουμε σ’ ένα ενεργητικό παιδί να μάθει βιολί ή του λέμε να κάθεται ήσυχο στο σχολείο ή όταν πάει στη θεία. 

         Η βούληση που του επιβάλλεται εξωτερικά είναι δυνατότερη από τη δική του, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να επιλέγει ελεύθερα, τότε είναι δυνατό να παρεισφρήσει η ασθένεια στον οργανισμό. Αυτός που αρχίζει να δυσπιστεί απέναντι στις εγω-τυπικές ανάγκες του και στα συναισθήματά του, είναι ο μελλοντικός ασθενής. Όταν η ελευθερία κίνησης περιορίζεται από το σκελετικό σύστημα και τους μυς, η ψυχική ελευθερία περιορίζεται άρα οι μύες και το σκελετικό σύστημα θα πρέπει να είναι λειτουργικά ώστε να επιτρέπουν στο άτομο να εκφράσει τα συναισθήματά του με το δικό του τρόπο.
Ο Δρ. Μπράου επιμένει ότι είναι ξεκάθαρο πως η ψυχή και οι μύες σχετίζονται και το βλέπουμε σε πολλά παραδείγματα όπως στους χορούς των Ιθαγενών, στους Δερβίσηδες, στη Γιόγκα, στο βήμα της Χήνας κ.λπ., όπου οι χορευτές ή οι πολεμιστές φτάνουν σε έκσταση.

     Στο δεύτερο μέρος ο Δρ. Μπράου μας αναλύει τι είναι τα εγω-τυπικά μας συναισθήματα και πώς να τα βιώνουμε, για να μπορούμε να τα χρησιμοποιούμε.

      Τα συναισθήματά μας είναι δυο ειδών τα εγω-τυπικά και τα επίκτητα.
      Τα εγω-τυπικά είναι μέσα μας ένα αρχέτυπο, που μπορούμε να τα αποκαλέσουμε ασυναίσθητα συναισθήματα,  ενώ τα κοινωνικά συναισθήματα που είναι επίκτητα καθορίζονται από την κουλτούρα του κάθε λαού.
       Το πολιτιστικό μας περιβάλλον ασκεί έντονη επίδραση επάνω μας και πρέπει να είμαστε ικανοί να ξεχωρίσουμε τη διάκριση μεταξύ του εγω-τυπικού και των κοινωνικών προτύπων, π.χ. ο κοινωνικός μας εαυτός μας υπαγορεύει πότε κλαίμε, πότε γελάμε μ’ ένα αστείο και ο εγω-τυπικός μας εαυτός μας αποκαλύπτει τις πραγματικές μας ανάγκες. 

        Είναι πολύ δύσκολο να καταλάβουμε τι είναι αληθινό μέσα μας και τι είναι εξωτερικό και επίκτητο, αλλά  αν αυτό επιτευχθεί τότε αρχίζουμε να βιώνουμε μια αίσθηση ελευθερίας.

        Ο Δρ. Μπράου επισημαίνει ότι ο μόνος γνωστός σε μας τρόπος με τον οποίο μπορούμε να έχουμε επαφή με τον κόσμο γύρω μας και να βιώσουμε συναισθήματα είναι μέσω της παρατήρησης, άρα πρέπει να διδαχθούμε να παρατηρούμε, να εκπαιδευτούμε γι’ αυτό, και να προσαρμόσουμε τις παρατηρήσεις μας στην ψυχολογική μας βάση. 

          Μόνο εμείς γνωρίζουμε τι χρειαζόμαστε και μόνο εμείς μπορούμε να επιλέξουμε το σωστό για τον εαυτό μας. Πολλοί χάνουν την εγω-τυπική αίσθηση εξαιτίας του κοινωνικού περιβάλλοντος που τους αντιμετωπίζει ως ενήλικες, γιατί προκειμένου ο ενήλικος να ανταποκριθεί αντάξια στη κοινωνία δηλ. όπως τον θέλει η κοινωνία, αναγκάζεται να καταστείλει τον εγω-τυπικό του εαυτό και αυτό μπορεί να αποτελέσει αιτία ασθένειας. 

          Για να διατηρήσουμε την ψυχική μας ισορροπία, πρέπει να κάνουμε χρήση των συναισθημάτων αυτών δηλ. των εγω-τυπικών. Όταν έχουμε αυτά τα συναισθήματα στη διάθεσή μας, είμαστε ικανοί να επιβιώσουμε.
Κατά τον Δρα. Μπράου τρία είναι τα εγω-τυπικά συναισθήματα, στα οποία δίνει τα εξής ονόματα: ΑΓΑΠΗ-  ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ-  ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ.

Οι ονομασίες αυτές δεν έχουν σχέση με την κοινωνική σημασία τους, π.χ. η λέξη αγάπη στην κοινωνική έννοια σημαίνει σεξ, ενώ στην εγω-τυπική είναι τελείως διαφορετικό συναίσθημα που δεν μπορεί να εκφραστεί με λόγια.
       Το συναίσθημα «αγάπη» είναι μια σύνθετη αίσθηση: δηλ. είμαστε χαρούμενοι και συνάμα βαθιά συγκινημένοι.  Υπάρχει ένα δημιουργικό στοιχείο στη σύνθετη επίγνωση των δυο συναισθημάτων της χαράς και της βαθιάς συγκίνησης, όταν μας εκδηλώνονται ταυτόχρονα, επομένως η «αγάπη» ως εγω-τυπικό συναίσθημα μπορεί να μεταφραστεί επίσης ως «δημιουργικότητα» που κατά τη δράση μας ξεπερνάμε τον εαυτό μας ή είναι αυτή η αίσθηση της ικανοποίησης του ''είναι'' μας. 

Η «αγάπη» αποτελεί συναισθηματική βάση σε κάθε μοναδικό άτομο και όλοι μπορούμε ν’ αποδείξουμε ότι είναι μια υψηλή μορφή ενέργειας.

        «Επιθετικότητα», κατά το Δρα Μπράου, είναι η δύναμη του ανθρώπου που οδηγείται σε μια μόνο κατεύθυνση ή η δύναμη του συναισθήματός του που διοχετεύεται προς μία μόνο κατεύθυνση: «τη δράση».

Ένα παράδειγμα που μας δίνει είναι: Το να τρέχει κανείς να προλάβει το τρένο ή να ποδηλατεί ασθμαίνοντας για να φτάσει στη δουλειά του έγκαιρα συνεπάγεται ένα σωματικό και ψυχολογικό συναίσθημα το οποίο αποκαλεί «επιθετικότητα».

        «Κατάθλιψη», ως εγω-τυπικό συναίσθημα είναι μια φυσική απάθεια του νου, μια φυσική ατονία των μυών μας, όπως η λίμνη και η ομίχλη είναι φυσικές εκδηλώσεις της επιβράδυνσης στη φύση.  Η κοινωνία μας δε διαθέτει χώρο για τη βίωση της νωχέλειας, εκτός ίσως από το ψάρεμα. 

          Η «κατάθλιψη» είναι ένα συναίσθημα που πρέπει να αποτελεί ένα βασικό συναίσθημα για το κάθε άτομο. Είναι ένα αρνητικό ενεργειακό δυναμικό όμως απαραίτητο, μπορούμε να την κατανοήσουμε σαν «παθητικότητα». Παρ’ όλο που τη μεταφράσαμε «παθητικότητα», η κατάθλιψη δεν είναι έλλειψη ενέργειας, τουναντίον, αποτελεί πηγή ενέργειας, είναι ένα δυναμικό για την ανανέωση της ενέργειας, όπως ένα ήρεμο βουνό είναι μια πηγή ενέργειας. 

          Αν δεν επιτρέψουμε στον εαυτό μας την παύση, την πολυτέλεια αυτή, θα αισθανθούμε πολύ περισσότερη ένταση στο τέλος της μέρας. Αν θέλουμε να ζήσουμε, θα πρέπει να διαθέτουμε τη δυνατότητα επιλογής του να είμαστε ελεύθεροι, οπότε και θα είμαστε ισορροπημένοι σωματικά και πνευματικά. 

         Όταν παραμελούμε τα συναισθήματά μας, η ισορροπία μας διαταράσσεται με αποτέλεσμα να προκύπτουν δυσαρέσκεια και ασθένεια. Για να τα χρησιμοποιούμε όμως πρέπει να παρατηρούμε τα συναισθήματα μέσα μας. Τα γνωστά μέσα παρατήρησης είναι τα μάτια, τα αυτιά, το δέρμα, η όσφρηση και η γεύση. Επιπρόσθετα έχουμε τους μυς, τους συνδέσμους και τις αρθρώσεις που καθορίζουν τη στάση του σώματος σε σχέση με την αίσθηση της ισορροπίας μας. Πρέπει να παρατηρούμε τον εαυτό μας συνειδητά και αντικειμενικά, χρησιμοποιώντας ως αφετηριακό σημείο την εσωτερική αντικειμενικότητα, επικοινωνία δηλ. με τα εγω-τυπικά συναισθήματά μας, τα οποία ορίζουν την ισορροπία μας. Το να αισθανόμαστε καλά είναι μία αίσθηση στους μυς μας, μια αίσθηση αρμονίας. Για να βιώσουμε αυτό το αίσθημα ικανοποίησης, χρειαζόμαστε κάποιες φορές το συναίσθημα «επιθετικότητα», άλλες φορές το συναίσθημα «αγάπη».

           Το να τροφοδοτούμε τον εαυτό μας με συναισθήματα μεθοδευμένα σκόπιμα και όχι επειδή μας αρέσει είναι ο μόνος τρόπος να ανακτήσουμε έναν υγιή αυτοματισμό ο οποίος μας προσφέρει τη μοναδική δυνατότητα να αναλύσουμε άμεσα για ποιο λόγο κάτι μας εκνευρίζει, για ποιο λόγο οι σκέψεις μας ανακυκλώνονται, γιατί αντιμετωπίζουμε προβλήματα στην καριέρα μας, είτε με τα παιδιά μας και τα ξεκαθαρίζουμε άμα μάθουμε να ψάχνουμε τη βάση, το κέντρο μας σε όλα αυτά που κάνουμε.
           Ο Δρ. Μπράου υποστηρίζει ότι η μέθοδος αυτή όχι μόνο βοήθησε ανθρώπους στην καριέρα τους, αλλά και ασθενείς των οποίων οι αρρώστιες είχαν χαρακτηριστεί ως ανίατες.
Παρατηρούμε τα συναισθήματά μας (αγάπη, επιθετικότητα, κατάθλιψη), εναλλάσσοντας το σκύψιμο που κατευθύνεται στον εαυτό μας με το τέντωμα που κατευθύνεται μακριά από εμάς.                  Για να διατηρήσουμε τη σωστή ισορροπία πρέπει να παίρνουμε τόσο συναίσθημα όσο δίνουμε.   Ίση ποσότητα εκροής- εισροής.  Για κάθε άτομο οι αναλογίες των βασικών συναισθημάτων είναι διαφορετικές.  

           Εάν κατά την εκροή των συναισθημάτων έχουμε μεγαλύτερη ποσότητα απ’ ότι εισροή τότε χάνεται η ισορροπία όχι μόνο στο ψυχολογικό σύστημα ελέγχου, αλλά και στα άλλα συστήματα ελέγχου, οπότε έχουμε σοβαρές βλάβες. Μικρά σήματα στο σώμα μας προειδοποιούν, όταν μια κατάσταση προκαλεί κάποια ανισορροπία. Αν δεν τα ακούσουμε ή δεν τους δώσουμε σημασία η κατάσταση ανισορροπίας θα επιδεινωθεί. Το επόμενο στάδιο είναι η απώλεια ελέγχου οπότε θα προκύψει ολική διαταραχή ισορροπίας και διάρρηξη του ψυχολογικού συστήματος ελέγχου. Το σώμα και ο νους συνδέονται και αλληλεπιδρούν άψογα. Αν παραμελήσουμε το σώμα, η ψυχή θα ασθενήσει και αν παραμελήσουμε την ψυχή, το σώμα θ’ ασθενήσει.
Η τελική θεραπεία που είναι η υπέρτατη επιβίωση πρέπει να προέλθει από το ίδιο το άτομο, εφόσον το άτομο είναι και ο δημιουργός της ασθένειάς του.

         Στο τρίτο μέρος, ο Δρ. Μπράου μας εισάγει από τη θεωρία στην πράξη. 

         Aναλύοντας με απλές φόρμες ώστε να κατανοήσουμε ότι η εισροή και η εκροή των συναισθημάτων εναλλάσσονται συνεχώς και μόνο μέσω αυτών, ακριβώς, της εισροής και της εκροής των συναισθημάτων μπορούμε να λειτουργούμε με ιδανικό τρόπο. 

         Η υπερβολικά υψηλή εκροή συναισθημάτων μπορεί να αδειάσει την μπαταρία μας, οπότε κάποια στιγμή θα αναγκαστούμε να σταματήσουμε. Τα χρώματα επιδρούν στους ανθρώπους ανάλογα π.χ. το μπλε έχει σχέση με την αγάπη, το κόκκινο με την επιθετικότητα και το πράσινο με την κατάθλιψη. Η συναισθηματική αίσθηση που συνδέεται με τα χρώματα ο άνθρωπος είναι κεντρικής σημασίας για όλους μας, ακόμα κι όταν ο καθένας μας έχει μια υποκειμενική αίσθηση.           Κάθε αντικείμενο και κάθε παρατήρηση έχουν το δικό τους περιεχόμενο, το οποίο μπορούμε να παρατηρήσουμε σκυφτοί (εισροή) ή τεντωμένοι (εκροή). Αν η ισορροπία μας είναι σωστή, ενστικτωδώς θα το κάνουμε σωστά. Είμαστε ελεύθεροι κάθε φορά να παρατηρήσουμε ακριβώς αυτό που χρειαζόμαστε για να ανακτήσουμε την ισορροπία μας, να νιώσουμε καλά και πάλι, να ξανανιώσουμε την αίσθηση αρμονίας στους μυς μας.
           Πολλοί άνθρωποι είναι συνεχώς κουρασμένοι ακόμα και το πρωί όταν σηκώνονται. Μια διαταραχή ισορροπίας οδηγεί σε παράλυση μιας ξεχωριστής κατεύθυνσης, του σκυψίματος (εισροής) ή του τεντώματος (εκροής). 

           Μόλις θεραπευτεί η σπονδυλική τους στήλη εξαλείφονται τα μπλοκαρίσματα και λειτουργεί πάλι ομαλά τότε ο ασθενής νιώθει λιγότερο κουρασμένος, διότι οι σπασμοί που εμφανίζονται γύρω από την εστία του μπλοκαρίσματος στη σπονδυλική στήλη αντιπροσωπεύουν μια συνεχή απώλεια ενέργειας σε χημικό επίπεδο. Όταν η σπονδυλική μας στήλη έχει μπλοκαρίσματα, η ψυχική μας λειτουργία μπορεί να εμφανίσει μπλοκαρίσματα και σπασμούς, οπότε αναγκαζόμαστε να καταναλώνουμε πιο πολύ σωματική ενέργεια, για να διατηρήσουμε την ισορροπία μας, να καθίσουμε, να σταθούμε όρθιοι ή να ξαπλώσουμε.

            Μετά από μια δραστηριοποίηση δεκάξι ωρών σε μια μέρα δε θα πρέπει να πάμε αμέσως στο κρεβάτι διότι η ισορροπία μας βρίσκεται σε διαταραχή. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την παράκαμψη της κατάθλιψης μιας και η κατάθλιψη είναι μια ενεργειακή δίοδος που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ανεξάρτητα από το πόσο κουρασμένοι είμαστε και μετά απ’ αυτό ο ύπνος μας θα είναι πολύ πιο παραγωγικός. 

            Αναλογιστείτε λέει ο Δρ. Μπράου το άτομο με τη συνεχή εκροή, εκτός ελέγχου, το οποίο αρνείται τη σωματική του κόπωση. Δεν αισθάνεται κουρασμένος παρά μόνο όταν παθαίνει έμφραγμα. Τότε ξαφνικά νιώθει πόσο εξαντλημένος είναι. Και αυτή είναι μια πραγματική κούραση, επειδή υπήρξε έλλειψη εισροής. Η μπαταρία είναι άδεια. Καθώς τα συναισθήματα είναι ενέργεια, μια μεγάλη δημιουργική εκροή μπορεί να μας αχρηστεύσει σε σύντομο χρονικό διάστημα. Το συναίσθημα της κατάθλιψης δεν είναι άχρηστο αντίθετα, περιέχει ένα μεγάλο δυναμικό ανανέωσης της ενέργειας. Η ασθένεια είναι πάντα μια διαταραχή ισορροπίας των συστημάτων ελέγχου μας. Αυτό ισχύει επίσης και στην περίπτωση μιας ασθένειας που οφείλεται σε εξωτερικό παράγοντα π.χ. η γρίπη.  Προσβάλλει μόνο εκείνους που είναι επιρρεπείς εκείνους των οποίων ο αμυντικός μηχανισμός, το σύστημα ελέγχου δεν λειτουργεί κανονικά.

           Πρέπει να αφιερώσουμε χρόνο σε αυτό που αισθανόμαστε, αλλά χωρίς υπερβολές. Όπως υπάρχουν τρεις φάσεις στην εξέλιξη της παρατηρητικότητας ενός μωρού: η παρατήρηση χωρίς νόημα, η παρατήρηση με νόημα και η παρατήρηση με συναίσθημα, αυτή είναι και η πορεία που πρέπει ν’ ακολουθήσουμε όταν θα αποφασίσουμε να κάνουμε συνειδητή χρήση του συστήματος για τον έλεγχο της ισορροπίας μας. Όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο παρατηρητικότητάς μας, τόσο μεγαλύτερη είναι η ελευθερία.

           Το σύστημα αυτό μπορεί να έχει εφαρμογή για τον πόνο, το φόβο, την αϋπνία, και τη σεξουαλικότητα.
            Ο πόνος έχει τα ίδια ακριβώς συστατικά: αγάπη, επιθετικότητα, κατάθλιψη και κατεύθυνση. Η αποδοχή του πόνου ως μέρους του εαυτούς μας είναι ένα μέσο για να επισπεύσουμε τη θεραπευτική διαδικασία και εφ’ όσον ο πόνος έχει κατεύθυνση είναι εισροή ή εκροή, η οποία πρέπει να εξομαλύνει την ισορροπία μας.
Με το σύστημα αυτό έχουμε τη δυνατότητα να αναλύσουμε και το περιεχόμενο του άγχους. Τα άγχη και οι φόβοι είναι ψυχολογικοί πόνοι. 

           Τα άγχη επίσης αποτελούνται από τα στοιχεία: αγάπη, επιθετικότητα, κατάθλιψη. Όταν γνωρίζουμε το περιεχόμενο του άγχους μας είμαστε σε θέση να διορθώσουμε την έλλειψη του συναισθήματος και να αποκαταστήσουμε την ισορροπία μας.
            Ο ανέλπιδος φόβος και ο φόβος της αποτυχίας είναι επιθετικοί φόβοι. Αν ο φόβος παραμείνει και εκτείνεται, τότε μιλάμε για απώλεια ελέγχου, η οποία μπορεί να διορθωθεί με την επιστροφή αυτού του ατόμου στην κατάσταση της ισορροπίας. Ο πόνος και ο φόβος είναι ρωγμές στα θεμέλιά μας. Μόνο αν ξαναχτίσουμε τα θεμέλιά μας θα καταφέρουμε να λύσουμε τα προβλήματα αυτά.
Όσα προαναφέρθηκαν για τον πόνο και τον φόβο ισχύουν για την αϋπνία. Η αϋπνία εμφανίζεται με πολλές μορφές. Μια καλή ανάλυση του είδους της αϋπνίας μπορεί να μας βοηθήσει να αποκτήσουμε επίγνωση για τον τρόπο που λειτουργεί ένα άτομο σ’ αυτούς τους έξι άξονες: την εισροή και την εκροή αγάπης, επιθετικότητας και κατάθλιψης.
Επίσης η σεξουαλικότητα εκδηλώνεται με πολλούς και διάφορους τρόπους. Όσο πιο σοβαρή είναι η διαταραχή ισορροπίας,  τόσο περισσότερο δυσκολεύεται το άτομο να ανταποκριθεί στη δημιουργικότητα ή αντίστροφα, να εκφράσει δημιουργικότητα. Η καταθλιπτική μορφή του εκβιασμού είναι να κρυβόμαστε πίσω από τον πονοκέφαλο ή την κούραση ενώ ένα παράδειγμα επιθετικότητας είναι να πιέζουμε σωματικά τον σύντροφο.
Όλος ο κόσμος γύρω μας περιλαμβάνει τα τρία συναισθήματα τα οποία εναλλάσσονται συνεχώς για να διατηρήσουν την κατάλληλη ισορροπία. Μπορούμε να δούμε το ρυθμό αυτό της εισροής και της εκροής αγάπης, επιθετικότητας και κατάθλιψης στην ίδια την κοινωνία, στην πολιτική, στην οικονομία, σε κάθε πλευρά της ζωής που μπορούμε να φανταστούμε.
______________________________
Γράφει η Γιόλα Πετρίτση*

* Η Γιόλα Πετρίτση -την οποία ευχαριστώ θερμά για την ιδιαιτέρως διαφωτιστική προσέγγιση αυτού του ξεχωριστού βιβλίου- είναι εκπαιδευτικός και ενεργό μέλος της Λέσχης Ανάγνωσης Degas και της Λέσχης Ανάγνωσης των εκδόσεων Καλέντη.

"Pierrette's Wedding",Pablo Picasso ,1905

Ένας έξοχος πίνακας του Πάμπλο Πικάσσο. Οι θολές φιγούρες,που σύμφωνα με τον τίτλο του έργου παρευρίσκονται σ΄έναν γάμο, είναι εκπληκτικές. Οι συσχετισμοί με τον τίτλο του βιβλίου του Νικ Μπράου, εδώ, συνιστώνται. Αν δεχτούμε ότι ο γάμος ως πράξη σηματοδοτεί την εκκίνηση και την δημιουργία νέας ζωής τότε η θολότητα των μορφών στον πίνακα του Πικάσσο θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε επιστρατεύοντας  την αυθαιρεσία του θεατή-αναγνώστη πως συμβολίζει, ίσως, και το άγνωστο που έρχεται μαζί με το νέο τουλάχιστον από άποψη συν-αισθημάτων όπως αυτά θα αναπτυχθούν ή θα αλλοιωθούν σε κοινωνικώς αποδεκτά και καθορισμένα πλαίσια. 

πηγή

  Scholeio.com