 |
Black Forest (Μαύρο δάσος), μια δασώδης οροσειρά στη
νοτιοδυτική Γερμανία. Συνορεύει με την κοιλάδα του
Ρήνου προς τα δυτικά και νότια.
|
Ο Ανθρώπινος Νους Πρέπει να Ξέρει πάντα την Αλήθεια ?
Πρέπει η διδασκαλία να
λέει πάντα την αλήθεια?
Της επιτρέπεται να χρησιμοποιήσει τεχνάσματα?
Δηλαδή ψέματα?
Όλα τα τεχνάσματα είναι επινόηση ανθρώπων οι οποίοι γνωρίζουν, αλλά είναι περιορισμένα, έχουν πλαίσιο.
Κανένα τέχνασμα δεν μπορεί να είναι απεριόριστο. Έχει επινοηθεί από ένα συγκεκριμένο άνθρωπο, απευθύνεται σε συγκεκριμένο χρόνο, για συγκεκριμένους ανθρώπους, έχει νόημα μόνο για μία ή δύο συγκεκριμένες περιστάσεις, δηλαδή έχουν συγκεκριμένο στόχο.
Η γνώση μπορεί να είναι -γίνει- επικίνδυνη.
Αν τη ελευθερώσεις νοηματικά, αν βγάλεις έξω από το αντικείμενο του στόχου της, το πλαίσιό της, θα σε σακατέψει, θα σε πνίξει θα γίνει δηλητήριο. Αντί να σε βοηθήσει θα συμβεί ακριβώς το αντίθετο. Θα γίνει εμπόδιο. Το εμπόδιό σου.
Ένας δάσκαλος, αν είναι να βοηθήσει, πρέπει να είναι πάρα πολύ σοφός.
Ο Γκουρτζίεφ ονόμαζε τη δική του μέθοδο, τον δικό του δρόμο, "ο Δρόμος του κατεργάρη". Επικρίθηκε πολύ, κατηγορήθηκε για ψεύτης.
Δεν ήταν ψέματα, ήταν αλήθεια ο Γκουρτζίεφ χρησιμοποιούσε πολλές φορές το "ψέμα". Ήταν η δική του μέθοδος. Είχε μαθητεύσει σε σούφικα μοναστήρια και σχολές. Ήταν σούφι.
Όταν εισήγαγε τον σουφισμό στη Δύση, ήταν αδύνατο για το συνηθισμένο χριστιανικό νου να τον καταλάβει, επειδή η αλήθεια είναι μεγάλη αξία και κανένας δεν μπορεί να φανταστεί ότι ένας δάσκαλος, ένας φωτισμένος δάσκαλος μπορεί να λέει ψέματα.
Μπορείς να φανταστείς τον Ιησού να λέει ψέματα ; Κι όμως έλεγε... Αλλά οι χριστιανοί δεν μπορούν να το φανταστούν, δεν το πιστεύουν.
Έλεγε ψέματα για πολλά πράγματα. Έτσι πρέπει να κάνει ένας δάσκαλος αν θέλει να βοηθήσει. Ο Γκουρτζίεφ έχει επικριθεί πολύ, επειδή η Δύση δεν μπορούσε να καταλάβει:
"Γιατί ο Γκουρτζίεφ", όπως σημειώνει ένας μαθητής του, "δεν ήταν, και δεν μπορούσε να είναι, ένας απλός συγγραφέας. Ο σκοπός του ήταν διαφορετικός.
Ο Γκουρτζίεφ ήταν Δάσκαλος. Σύμφωνα με την παραδοσιακή αντίληψη, ο σκοπός ενός Δασκάλου δεν περιορίζεται στη διδασκαλία δογμάτων, αλλά προϋποθέτει την ουσιαστική ενσάρκωση της γνώσης, χάρη στην οποία μπορεί να αφυπνίσει άλλους ανθρώπους και να τους βοηθήσει στην αναζήτησή τους, απλώς με την παρουσία του. Βρίσκεται εκεί για να δημιουργήσει συνθήκες για μια εμπειρία μέσω της οποίας η γνώση μπορεί να βιωθεί όσο πιο ολοκληρωτικά γίνεται".
Ο Γκουρτζίεφ παρουσίαζε τις ιδέες του στους μαθητές του πάντοτε κατά ένα τρόπο που απαιτούσε από την πλευρά τους μια προσπάθεια ώστε να σπάσει το κέλυφος της συνηθισμένης συναισθηματικής και διανοητικής στάσης μέσα στο οποίο ζει κανείς, μη έχοντας έτσι επαφή με την αδύναμη φωνή της συνείδησης που υπάρχει μέσα του.
Οι τρόποι που χρησιμοποιούσε για να προκαλεί το σπάσιμο αυτής της κρούστας πολλές φορές δημιουργούσαν σοκ σε όποιον είχε την τύχη να τους εμπειριωθεί, και συχνά υπήρξαν οι αιτίες για αρνητικά σχόλια, από εκείνους που έβλεπαν μόνο το εξωτερικό νόημα, όσον αφορά τη συμπεριφορά του Γκουρτζίεφ σε ορισμένους μαθητές.
Όπως έλεγε χαρακτηριστικά ο ίδιος "εδώ εμείς δημιουργούμε τις συνθήκες για την εκκόλαψη των αυγών. Αυξάνουμε τη θερμοκρασία. Το 'κοτόπουλο' από μέσα πρέπει να σπάσει το κέλυφος και τότε θα μπορέσει να του δοθεί βοήθεια και προσωπική διδασκαλία".
Η βασική του θέση και διδασκαλία είναι ότι ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια του βίου του ζει σε μία μορφή ύπνου και σχεδόν καθ' ολοκληρία μηχανικά χωρίς να έχει πραγματική γνώση ούτε της εξωτερικής αλλά κυρίως της εσωτερικής του πραγματικότητας.
Από αυτή την κατάσταση ο άνθρωπος μπορεί να δραπετεύσει μέσω δικής του συνειδητής προσπάθειας και θεληματικής ταλαιπωρίας και με τη βοήθεια ανθρώπων που έχουν ήδη προχωρήσει πριν από αυτόν σε κάποιον βαθμό προς αυτή την κατεύθυνση.
Η ανακάλυψη του τι ακριβώς σημαίνουν οι όροι "συνειδητή προσπάθεια" και "θεληματική ταλαιπωρία" που χρησιμοποιούσε ο Γκουρτζίεφ αποτελεί η ίδια τμήμα της διαδικασίας της εξέλιξης του κάθε ανθρώπου.
Όποιοι δάσκαλοι έχουν τη δύναμη να μας δείξουν αυτήν την αλήθεια που θα μας βοηθήσει... Το κάνουν με όποιο τρόπο έχουμε ανάγκη εμείς να μας το πουν...
Αν εμείς έχουμε την ευλυγισία να ακούσουμε... Αν έχουμε το θάρρος να πιστέψουμε... Τότε ας ακούσουμε αυτές τις φωνές.
Οι δάσκαλοι, σχεδόν όλοι, είναι κατεργάρηδες. Αν πραγματικά θέλουν και μπορούν να βοηθήσουν, έτσι πρέπει να είναι.
Οι δάσκαλοι δεν είναι αθώες παρθένες, χωρίς ουσία, δεν είναι μαρμάρινα αγάλματα. Βέβαια έχουν υπάρξει και τέτοιοι δάσκαλοι, μα δεν έχουν καμία αξία, δεν έχουν βοηθήσει κανέναν. Ασφαλώς μπορεί να έχουν απολαύσει μια κάποια σιωπή και ειρήνη, η σιωπή τους όμως δεν έχει την ποιότητα της ζωής μέσα της. Είναι νεκρά μαρμάρινα αγάλματα.
Η σιωπή του είναι κρύα. Δεν είναι ζωντανή σιωπή. Δεν είναι αρκετά ζεστή για να είναι ζωντανή. Έχουν παγώσει τον εαυτό τους, τον ελέγχουν, μα δεν είναι ελεύθεροι. Δεν έχουν φτάσει στην ελευθερία.
Ο άνθρωπος που είναι αληθινά ελεύθερος, είναι πέρα από το καλό και το κακό, πέρα από την αμαρτία και την αρετή. Στην πραγματικότητα είναι πέρα από όλες τις διχοτομήσεις, πέρα από όλες τις δυαδικότητες. Είναι και τα δύο και δεν είναι τίποτα από τα δύο.
Μόνο ένας τέτοιος άνθρωπος, με τόσο πλούσια ζωή, η οποία συμπεριλαμβάνει τα αντίθετά μέσα της, η οποία συμπεριλαμβάνει όλες τις αντιφάσεις μέσα της, μπορεί να βοηθήσει και να ωφελήσει οποιονδήποτε.
Το να πάμε όμως σε έναν τέτοιο δάσκαλο είναι δύσκολο, επειδή θα πάμε με έναν νου γεμάτο από τις δικές μας ιδεολογίες, πηγαίνουμε προς αυτόν με τις δικές μας, πολλές φορές αδιάλλακτες κρίσεις. Αυτή είναι και η δυστυχία του ανθρώπινου νου.
Ας στρέψουμε, λοιπόν την προσοχή μας, στο να μην επηρεαστούμε από έναν άνθρωπο ο οποίος δεν μπορεί να μας βοηθήσει...
Ας αναγνωρίσουμε τον κατάλληλο δάσκαλο όταν τον συναντήσουμε, ας βρούμε τι ζητάμε από τον εαυτό μας πρώτα, και θα βρεθεί στο δρόμο μας χωρίς να το περιμένουμε, εκεί που δεν το περιμένουμε.
_____________________
Το κείμενο αυτό αποτελεί απόσπασμα από την εισαγωγή μίας συνεδρίας του Γ. Γκουρτζίεφ με τους μαθητές του, στο διαμέρισμά του στο Παρίσι, το Σεπτέμβριο του 1941.
* Γεώργιος Γκουρτζίεφ, ένας αξιοσημείωτος άνθρωπος, που όμως μέχρι σήμερα παραμένει ένα μυστήριο. Αν και με την παρουσία και το έργο του επηρέασε, και συνεχίζει μέχρι σήμερα, πενήντα ακριβώς χρόνια από το θάνατό του, να επηρεάζει ορισμένα από τα πιο φωτεινά μυαλά της παγκόσμιας διανόησης, της επιστήμης και της τέχνης, αλλά και πολλούς "ανώνυμους" καθημερινούς ανθρώπους, εντούτοις κανείς, ακόμη και οι πιο στενοί μαθητές του, δεν μπορεί να ισχυριστεί με βεβαιότητα πως "γνώρισε" τον Γκουρτζίεφ.
Το 1922 ιδρύει στο Φοντενεμπλό, στο Πριερέ (ένα οίκημα με ένα μεγάλο κήπο που κάποτε ήταν μοναστήρι), το Ινστιτούτο για την Αρμονική Ανάπτυξη του Ανθρώπου.
Το Πριερέ λειτούργησε έως το 1933 και στο διάστημα αυτό πολλοί άνθρωποι, ανάμεσά τους γνωστές προσωπικότητες της εποχής, κυρίως από την Ευρώπη και την Αμερική ήρθαν για να μείνουν εκεί και να συμμετάσχουν στις καθημερινές δραστηριότητες που λάμβαναν χώρα κάτω από την καθοδήγηση του Γκουρτζίεφ.
Ο κάθε μαθητής να ένιωθε έντονα την τριβή που δημιουργείτο εξαιτίας της μηχανικής συμπεριφοράς του.
Για παράδειγμα στον Μωρίς Νικόλ, γνωστό ψυχίατρο και συνεργάτη του Γιούγκ, είχε απαγορευτεί να διαβάζει, στον Α. Οράζ, εκδότη του πιο έγκυρου λογοτεχνικού περιοδικού στην Αγγλία, του είχε δοθεί να σκάψει ένα μεγάλο λάκκο, όντας ένα άτομο που δεν είχε καμία σχέση με χειρονακτική εργασία.
Σε έναν άλλο μαθητή που δεν μπορούσε να αντέξει την ιδέα του αίματος, του είχε ανατεθεί το καθήκον να σφάζει τα πουλερικά για την κουζίνα.
Ο καθένας ερχόταν αντιμέτωπος με τις προσωπικές του αντιφάσεις, τα θέλω και δεν-θέλω του, και τέτοιες απλές δουλειές ή καθήκοντα προμήθευαν τον κάθε μαθητή με το απαραίτητα υλικό για την "εργασία στον εαυτό του".
Ποιος ήταν λοιπόν αυτός ο άνθρωπος που εμφανίστηκε ξαφνικά στη Δύση, στις αρχές του 20ου αιώνα, παρουσιάζοντας ένα νέο δρόμο για την "αρμονική" εσωτερική ανάπτυξη του ανθρώπου;
Ποιος ήταν αυτός που με περισσό θράσος έγραφε στην εισαγωγή του πρώτου του βιβλίου ότι σκοπός του αρχικά ήταν
"...να ξεριζώσει από τη σκέψη και το συναίσθημα του αναγνώστη, αλύπητα και χωρίς τον παραμικρό συμβιβασμό, τις δοξασίες και τις γνώμες που είναι ριζωμένες μέσα του από τα βάθη των αιώνων για όλα όσα υπάρχουν στον κόσμο" και στη συνέχεια "να ευνοήσει την εκκόλαψη, στη σκέψη και το συναίσθημά του, μιας αληθινής αναπαράστασης του κόσμου, όχι του κόσμου των ψευδαισθήσεων που αντιλαμβάνεται τώρα, αλλά του κόσμου που υπάρχει στην πραγματικότητα";
Από που είχε έρθει αυτός ο άνθρωπος και στο όνομα τίνος, ποιας αρχής, πήρε το δικαίωμα να διακόψει τον ύπνο των ανθρώπων και να προσπαθήσει να τους αφυπνίσει; Από που είχε αυτή τη μεγάλη, υπερφυσική δύναμη, που παραδέχονται όλοι όσοι τον γνώρισαν, να ανάψει μια τέτοια φωτιά στον πλανήτη, που καίει μέχρι σήμερα; Ποιος ήταν ο σκοπός του;
Τι είναι αυτό που έφερε μαζί του, ώστε η διεθνής βιβλιογραφία γύρω από τον ίδιο και το έργο του να ξεπερνάει σήμερα τους 2000 τίτλους και το αντίστοιχο site στο Internet συνεχώς να διογκώνεται;
Οι 38 αφορισμοί ήταν γραμμένοι στη σκηνή Study House στο Πριερέ.
Γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη (Gyumri), της σημερινής Αρμενίας (τότε περιοχή της Ρωσικής Αυτοκρατορίας), από πατέρα Πόντιο και Αρμένια μητέρα. Μεγάλωσε στο Καρς του Καυκάσου και στα νεανικά του χρόνια ταξίδεψε σε πολλά μέρη του κόσμου (Κεντρική Ασία, Αίγυπτος, Ρώμη, Ελλάδακαι αλλού), πριν επιστρέψει στην Ρωσία το 1912. Το 1916 δέχεται ως μαθητή του τον Πήτερ Ουσπένσκυ.
Την εποχή της Ρωσικής Επανάστασης(1917), μαζί με ομάδα μαθητών του, αφήνει την Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη και μετακινείται στην περιοχή του Καυκάσου και κατόπιν στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Γκουρτζίεφ ποτέ δεν αποκάλυψε την προέλευση της διδασκαλίας του και υποστήριζε ότι έχει ξεχωριστή προέλευση από κάθε άλλη γνωστή διδασκαλία. Πάντως σε αυτήν αναγνωρίζονται στοιχεία που υπάρχουν και σε θρησκείες όπως ο Βουδισμός, ο Χριστιανισμός και το Σουφικό Ισλάμ.
Το σύστημα διδασκαλίας που πρότεινε, απευθύνεται στην πλειονότητα των ανθρώπων, χωρίς να τίθεται ζήτημα φύλου, καταγωγής, θρησκείας, κ.λ.π..
Για τους περισσότερους μελετητές ο Γκουρτζίεφ θα παραμένει ένα αίνιγμα, κάτι που ίσως αποτελούσε και την επιθυμία και του ίδιου, χωρίς αυτό σε καμία περίπτωση να σημαίνει απομάκρυνση από τον κοινό άνθρωπο, αλλά το αντίθετο. Άλλωστε μια από τις φράσεις - διδασκαλία του είναι "Αν θες κάτι δικό σου για πάντα, δώρησε το", μια φράση κλειδί για την προσφορά στον συνάνθρωπο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
______________________________________________________________________
Συλλογή κειμένων, Ο Γκουρτζίεφ μιλά στους μαθητές του, Πύρινος Κόσμος
Τόμας ντε Χάρτμαν, Η ζωή μας με τον Κύριο Γκουρτζίεφ, Δίον
Γ. Ι. Γκουρτζίεφ, Συναντήσεις με Αξιοσημείωτους Ανθρώπους, Χατζηνικολή
Γ. Ι. Γκουρτζίεφ, Η ζωή είναι πραγματική μόνον όταν "Είμαι", Πύρινος Κόσμος
Πήτερ Ουσπένσκι, Αναζητώντας τον Κόσμο του Θαυμαστού, Πύρινος Κόσμος
Μπένετ Τζων, Γκουρτζίεφ: Ένα Πολύ Μεγάλο Αίνιγμα, Ρέμπελ, 2000
Μπένετ Τζ. & Νικόλ Μ., Εργασία στον Εαυτό, Αρχέτυπο 2002
Πάτερσον Γ., Η Πάλη των Μάγων, Αρχέτυπο, 1999
C. S. Nott, Teachings of Gurdjieff, Arkana
James Webb, The Harmonious Circle, Thames and Hudson
James Moore, Gurdjieff, The Anatomy of a Myth, Element
Rene Zuber, Who Are You Monsieur Gurdjieff, Arkana
Osho, Journey to the Heart, εκδόσεις Ρέμπελ
Υπάρχει πάντα ο φόβος ότι η ελευθερία και η έλλειψη μιας αίσθησης εξουσίας και όχι η ίδια η εξουσία θα δημιουργήσουν απειθαρχία ή διαταραχή.
