Οι επιστήμονες τώρα όχι μόνο «σβήνουν» τις οδυνηρές αναμνήσεις σας...
αλλά τις αντικαθιστούν με νέες
Όλοι μας έχουμε πράγματα θαμμένα στο παρελθόν μας που θα θέλαμε να ξεχάσουμε - δυσάρεστους χωρισμούς, τραυματικές εμπειρίες, απώλειες ή θανάτους. Δεν έχει σημασία πόσο πολύ προσπαθούμε να τις ξεχάσουμε, αυτές οι αναμνήσεις μπορεί να συνεχίσουν να μας στοιχειώνουν και κάποιες φορές να μας προκαλούν άσχημες επιπλοκές όπως άγχος, φοβίες, ή μετα-τραυματικό στρες
Οι επιστήμονες βρίσκονται τώρα πολύ κοντά στο να είναι σε θέση να το αλλάξουν αυτό, με την ανακάλυψη που έκαναν, ότι οι αναμνήσεις μας δεν είναι τόσο μόνιμες όσο νομίζαμε μέχρι σήμερα.
Στην πραγματικότητα, οι ερευνητές έχουν πλέον βρει τον τρόπο να διαγράψουν, να αλλάξουν, ή ακόμα και να εμφυτεύσουν αναμνήσεις - και όχι μόνο στα ζώα, αλλά και σε ανθρώπους και να “επανακαλωδιώσουν” το μυαλό μας, ώστε να ξεχάσουμε τα άσχημα κομμάτια μας, όπως αποκάλυψε το ντοκιμαντέρ του δικτύου PBS στην εκπομπή Memory Hackers.
Αν όλα αυτά ακούγονται λίγο σενάρια επιστημονικής φαντασίας, είναι γιατί - ταινίες όπως η Αιώνια Λιακάδα και η Ολική Επαναφορά, από πολύ καιρό διαπραγματεύονται την ιδέα της αλλοίωσης της μνήμης μας. Όμως, στην πραγματικότητα, χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας της νευρολογικής σάρωσης του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, είμαστε τώρα πιο κοντά από ό, τι μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε, στο να γίνουν όλες αυτές οι τεχνολογίες πραγματικότητα.
Πώς γίνεται, λοιπόν, η διαγραφή μιας ανάμνησης; Για να το καταλάβετε, θα πρέπει αρχικά να κατανοήσετε το πώς σχηματίζονται και διατηρούνται ζωντανές οι μνήμες στο μυαλό μας.
Στο παρελθόν, οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι μνήμες αποθηκεύονται σε ένα συγκεκριμένο σημείο του εγκεφάλου, το οποίο αποτελούσε κάτι σαν μια νευρολογική αρχειοθήκη, αλλά πιο πρόσφατα διαπίστωσαν ότι η κάθε μοναδική μας μνήμη, είναι “κλειδωμένη” και συνδεδεμένη με όλες τις συνδέσεις του εγκεφάλου μας.
Για να το εξηγήσουμε πιο απλά, μια μνήμη σχηματίζεται όταν οι πρωτεΐνες διεγείρουν τα εγκεφαλικά μας κύτταρα να αναπτυχθούν και να σχηματίσουν νέες συνδέσεις - κάτι που κυριολεκτικά σημαίνει ότι η κάθε μοναδική ανάμνηση δημιουργεί ένα δικό της κλειδωμένο κλειστό κύκλωμα στον εγκέφαλο μας.
Μόλις συμβεί αυτό, η ανάμνηση αποθηκεύεται στο μυαλό μας, και για τους περισσότερους από εμάς, αυτή θα παραμείνει εκεί, για όσο διάστημα σκεφτόμαστε ξανά την ίδια ανάμνηση και την επανεξετάζουμε.
Μέχρι στιγμής, είναι έτσι απλό. Αλλά αυτό που πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν είναι ότι οι μακροχρόνιες αναμνήσεις δεν είναι σταθερές. Στην πραγματικότητα, κάθε φορά που επανεξετάζουμε μια ανάμνησή μας, η μνήμη γίνεται εύπλαστη και πάλι, και να επανέρχεται ισχυρότερη και πιο έντονη από ό, τι πριν.
Αυτή η διαδικασία είναι γνωστή ως επανενσωμάτωση (reconsolidation) και εξηγεί γιατί οι αναμνήσεις μας μπορεί μερικές φορές να αλλάξουν ελαφρώς με την πάροδο του χρόνου - για παράδειγμα, αν πέσατε από το ποδήλατό σας, κάθε φορά που το θυμάστε και αναστατώνεστε γι 'αυτό, επανατονώνετε τις συνδέσεις μεταξύ της συγκεκριμένης ανάμνησης και των συναισθημάτων που σας είχε προκαλέσει, όπως είναι ο φόβος και η θλίψη. Τελικά απλώς και μόνο η σκέψη του ποδηλάτου, θα μπορούσε να είναι αρκετή για να σας τρομοκρατήσει. Οι περισσότεροι από εμάς, έχουν έστω και μια μοναδική εμπειρία μίας τέτοιας τραυματικής μνήμης, που γίνεται αστεία όσο περνούν τα χρόνια.
Η διαδικασία της επανενσωμάτωσης είναι τόσο σημαντική, ακριβώς γιατί είναι το σημείο στο οποίο οι επιστήμονες μπορούν να παρέμβουν για να «ξαναχαράξουν» τις αναμνήσεις μας.
"Η έρευνα δείχνει ότι οι αναμνήσεις μπορούν να αλλοιωθούν, διότι συμπεριφέρονται σαν ένα γυαλί που είναι εύπλαστο και ρευστό, πριν στερεοποιηθεί," εξηγεί στην The Telegraph, ο ερευνητής Richard Gray”. Όταν η επανερχόμαστε, όμως, στην ίδια ανάμνηση λιώνει και πάλι και σ’αυτό το στάδιο μπορούμε να παρέμβουμε και να την αλλάξουμε”.
Πολυάριθμες μελέτες έχουν πλέον δείξει ότι μπλοκάροντας μια χημική ουσία που ονομάζεται νορεπινεφρίνη - η οποία εμπλέκεται στην αντίδραση “μάχης - φυγής” και είναι υπεύθυνη για την ενεργοποίηση συμπτώματα, όπως είναι οι ιδρωμένες παλάμες και οι αυξημένοι καρδιακοί παλμοί - οι ερευνητές λένε ότι μπορούν να «αμβλύνουν» τις τραυματικές μνήμες, και να σταματήσουν αυτές που σχετίζονται με τα αρνητικά συναισθήματα.
Για παράδειγμα, στο τέλος του περασμένου έτους, ερευνητές από την Ολλανδία απέδειξαν ότι θα μπορούν να καταπολεμήσουν την αραχνοφοβία, με τη χρήση ενός φαρμάκου που ονομάζεται προπρανολόλη και το οποίο εμποδίζει την νορεπινεφρίνη.
Για να το αποδείξουν, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ως δείγμα τρεις ομάδες αραχνοφοβικών. Στις δύο από αυτές τις ομάδες έδειξαν μια ταραντούλα μέσα σ’ ένα γυάλινο βάζο, με σκοπό να προκαλέσουν τον φόβο τους για τις αράχνες και στη συνέχεια τους χορήγησαν σε κάποιους προπρανολόλη, ενώ σε άλλους ένα εικονικό φάρμακο. Στην τρίτη ομάδα τους χορήγησαν απλά το φάρμακο, χωρίς να τους εκθέσουν στον φόβο της αράχνης, έτσι ώστε να συγκρίνουν εάν το φάρμακο μπορεί πράγματι να μειώσει τον φόβο τους.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών, όλες οι ομάδες εκτέθηκαν στην ίδια διαδικασία με την αράχνη κι οι επιστήμονες καταμέτρησαν τα επίπεδα του φόβου τους. Τα αποτελέσματα ήταν απίστευτα - ενώ η ομάδα που έπαιρνε το εικονικό φάρμακο, αλλά και αυτή που έπαιρνε προπρανολόλη χωρίς, ομως, να εκτίθεται στην αράχνη δεν έδειξαν καμία αλλαγή στα επίπεδα του φόβου τους, οι αραχνοφονικοί στους οποίους έδειξαν την αράχνη και έλαβαν και το φάρμακο, όχι μόνο φοβόντουσαν λιγότερο, αλλά ήταν και σε θέση ακόμη και να την αγγίξουν τις επόμενες μέρες. Εντός τριών μηνών, πολλοί από αυτούς αισθάνθηκαν άνετα κρατώντας στο χέρι τους την αράχνη, και ο φόβος τους δεν επανήλθε, ακόμη και μετά από ένα χρόνο. Ήταν σαν ο φόβος τους είχαν εντελώς εξαφανιστεί.
Το ίδιο φάρμακο δοκιμάστηκε επίσης πάλι το 2007, σε ασθενείς με μετατραυματικό στρες. Οι συμμετέχοντες έλαβαν είτε προπρανολόλη, είτε ένα εικονικό φάρμακο κάθε μέρα για 10 ημέρες, ενώ στη συνέχεια κλήθηκαν να περιγράψουν και πάλι τις αναμνήσεις τους από το τραυματικό γεγονός, που τους βασάνιζε.
Εκείνοι που είχαν πάρει το φάρμακο δεν είχαν ξεχάσει την εμπειρία, αλλά μια εβδομάδα αργότερα ήταν σε θέση να το διηγηθούν με πολύ λιγότερο άγχος από αυτό που είχαν αρχικά. Στα ποντίκια, μια παρόμοια τεχνική είχε χρησιμοποιηθεί για να τα κάνει να «ξεχνούν» ότι ένας συγκεκριμένος ήχος συνδεόταν με ένα ηλεκτροσόκ, ενώ άφηνε άθικτες τις υπόλοιπες μνήμες τους.
Μέχρι στιγμής, οι ερευνητές δεν έχουν προσπαθήσει να διαγράψουν συνολικά και οριστικά μια μνήμη από τον άνθρωπο (απ’ ότι ξέρουμε, τουλάχιστον), για καθαρά ηθικούς λόγους, όμως, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο σωστός συνδυασμός των φαρμάκων θα μπορούσε να επιτύχει ακόμη και αυτό.
Μέχρι στιγμής, οι ερευνητές δεν έχουν προσπαθήσει να διαγράψουν συνολικά και οριστικά μια μνήμη από τον άνθρωπο (απ’ ότι ξέρουμε, τουλάχιστον), για καθαρά ηθικούς λόγους, όμως, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο σωστός συνδυασμός των φαρμάκων θα μπορούσε να επιτύχει ακόμη και αυτό.
Ίσως ακόμα πιο ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα έρευνας σχετικά με το εάν είναι εύκολο ή όχι για τους επιστήμονες να εμφυτεύσουν ψευδείς αναμνήσεις σε ανθρώπους. Με το χειρισμό της ίδιας διαδικασίας της επανενσωμάτωσης η ψυχολόγος Julia Shaw έχει αποδείξει ότι είναι δυνατό να κάνει τους ανθρώπους να θυμούνται ένα έγκλημα που δεν έχουν διαπράξει - και να δίνουν ακόμη και ζωντανές λεπτομέρειες για το φανταστικό συμβάν.
Μπορείτε να δείτε τη δουλειά της στο παρακάτω βίντεο, που είναι αρκετά τρομακτικό:
Ως δημιουργός του Memory Hackers, o Michael Bicks, λέει ότι τελικά, ο σκοπός δεν είναι να διαγράψει κανείς τις οδυνηρές μνήμες των ανθρώπων εντελώς, σαν να προσπαθεί κάποιος να μετατρέψει το ανθρώπινο μυαλό στην Αιώνια Λιακάδα ενός Πεντακάθαρου Μυαλού, αλλά απλά να βοηθήσει ώστε το τραύμα και η επώδυνη μνήμη να είναι λιγότερο ανατρεπτική για τη ζωή ενός ανθρώπου. Γιατί δεν είναι τόσο πολύ οι αναμνήσεις, αλλά οι διασυνδέσεις που έχουμε στο μυαλό μας και μας προκαλούν πόνο.
Το πιο σημαντικό, υποστηρίζουν οι επιστήμονες είναι ότι θα μπορούσαν σύντομα να είναι σε θέση να βοηθήσουν στη θεραπεία ατόμων με άγχος, φοβίες και μετατραυματική διαταραχή (PTSD).
«Ξαναγράφοντας τις αναμνήσεις μας, μπορούμε να φρεσκάρουμε το μυαλό μας" δήλωσε ο Bicks. “Αλλά ο σκοπός της λήθης δεν πρέπει να είναι να μπορούμε να καθαρίσουμε τον “σκληρό μας δίσκο” ... Η ικανότητα να ξεχάσουμε τα δυσάρεστα πράγματα που μας συμβαίνουν, μας επιτρέπει να δημιουργήσουμε μια ιστορία για τους εαυτούς μας, που να μπορούμε να ζήσουμε μ’αυτήν”.
Πηγή:yolife.gr
