Η πιο αρχαία γιορτή που τιμούν με ενθουσιασμό όλα τα έθνη και οι φυλές, είναι η Πρωτοχρονιά. Ωστόσο στην αρχαιότητα ο χρόνος δεν ξεκινούσε πάντα την πρώτη Γενάρη. Οι πρώτοι που καθιέρωσαν γιορτή για το νέο έτος, ήταν οι Βαβυλώνιοι περίπου το 2.ΟΟΟ π.Χ στη Μεσοποταμία. Καθώς οι Βαβυλώνιοι ήταν γνώστες των ουράνιων σωμάτων, είχαν δημιουργήσει ένα σεληνιακό ημερολόγιο, βάσει του οποίου ο νέος χρόνος ξεκινούσε κατά την εαρινή ισημερία, δηλαδή στις 21 Μάρτη. Η γιορτή ονομαζόταν Ακίτου, διαρκούσε 10 ημέρες και θεωρούνταν η σημαντικότερη του βαβυλωνιακού έτους.
Οι Αιγύπτιοι με τη σειρά τους γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά βάσει του λαμπρότερου αστεριού Σείριου, τον μήνα του Θωθ, του θεού της σελήνης και της σοφίας.
 |
| Αιγυπτιακό Ημερολόγιο |
Στην αρχαία Ελλάδα ο καινούργιος χρόνος ξεκινούσε κατά τη φθινοπωρινή ισημερία και ήταν συνδεδεμένος με την κίνηση του ήλιου και όχι της σελήνης όπως στη Μεσοποταμία. Το ημερολόγιο των Ελλήνων διαδόθηκε με τις κατακτήσεις του Αλέξανδρου σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Αιγυπτιακό ημερολόγιο.
Ωστόσο η γιορτή της Πρωτοχρονιάς, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα έχει τις ρίζες της στην Αρχαία Ρώμη. Τα πρώτα χρόνια οι Ρωμαίοι γιόρταζαν το νέο έτος την 1η Μάρτη, όταν ο αστερισμός του ταύρου ήταν ορατός. Αργότερα επί βασιλείας Νουμά Πομπιλίου προστέθηκαν άλλοι δύο μήνες ο Ιανουάριος και Φεβρουάριος. Ο πρώτος μήνας πήρε την ονομασία του από τον θεό του ρωμαϊκού πάνθεου, τον Ιανό.
 |
| θεός Ιανός |
Ιανός
Ο Ιανός ήταν ο θεός με τα δύο αντίθετα προσωπεία. Θεωρούνταν ο θεός της καινούργιας αρχής και ήταν ο παλαιότερος Βασιλιάς των Ρωμαίων.
Το ένα προσωπείο του κοιτούσε μπροστά και το άλλο πίσω, συμβολίζοντας το μέλλον και το παρελθόν.
Η πρώτη Γενάρη ορίστηκε αρχικά το 153 π.Χ. καθώς τότε ξεκινούσε η θητεία των Υπάτων και των Πραιτόρων.
Ωστόσο ακόμα δεν γιορτάζονταν με ιδιαίτερη επισημότητα.
Με την άνοδο του Ιουλίου Καίσαρα στην εξουσία το 46 π.Χ. καθιερώθηκε ως επίσημη γιορτή.
Ο Καίσαρας παρατήρησε ότι το παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο δεν ήταν ακριβές και αποφάσισε να δημιουργήσει ένα καινούργιο με βάση τη θέση του ήλιου και όχι της σελήνης.
Τη δημιουργία του ανέλαβε ο αλεξανδρινός αστρονόμος Σωσιγένης.
 |
| Πάπας Γρηγόριος “ΙΓ |
Οι Ρωμαίοι γιόρταζαν την αλλαγή του χρόνου με τελετές όπου αντάλλαζαν δώρα και παράλληλα επιδίδονταν σε, αυτό που αργότερα οι χριστιανοί ονόμασαν, «ακολασίες».
Με την επικράτηση του Χριστιανισμού η γιορτή των Ρωμαίων θεωρήθηκε ειδωλολατρική και καταργήθηκε.
Την περίοδο του Μεσαίωνα η πρώτη μέρα του έτους εορτάζονταν είτε τα Χριστούγεννα είτε κατά τον ευαγγελισμό της Θεοτόκου στις 25 Μαρτίου. Όταν έγινε πάπας ο Γρηγόριος “ΙΓ, το 1582 επανήλθε η πρώτη Ιανουαρίου. Τότε δημιουργήθηκε το γρηγοριανό ημερολόγιο το οποίο ισχύει μέχρι σήμερα. Το γρηγοριανό ημερολόγιο βασίστηκε στο ιουλιανό αλλά υπολόγισε ακριβέστερα την μετατόπιση της ισημερίας. Τα επόμενα χρόνια υιοθετήθηκε από τις περισσότερες χώρες. Στην Ελλάδα καθιερώθηκε το 1923....
Όπως και πολλά άλλα ημερολόγια του κόσμου το Κινέζικο είναι κι αυτό ένας συνδυασμός ηλιακού και σεληνιακού ημερολογίου και βασίζεται μερικώς τουλάχιστον στις φάσεις της Σελήνης, ένα μηνιαίο φαινόμενο που είναι εμφανές σε όλους. Σύμφωνα με το ημερολόγιο αυτό ένα κανονικό έτος έχει 12 σεληνιακούς μήνες, ενώ ένα δίσεκτο έτος έχει 13 σεληνιακούς μήνες. Σε ημέρες το κανονικό έτος διαρκεί από 353 έως 355 ημέρες, ενώ ένα δίσεκτο έτος διαρκεί από 383 έως 385 ημέρες. Με αυτά ως βάση στο κινεζικό ημερολόγιο η Πρωτοχρονιά γιορτάζεται σε διαφορετικές ημερομηνίες που επαναλαμβάνονται σε μια περίοδο 60 ετών, ενώ κάθε έτος παίρνει την ονομασία ενός ζώου. Έτσι η Πρωτοχρονιά στη διάρκεια του 2005 γιορτάστηκε στις 9 Φεβρουαρίου (έτος 4703 ή έτος του πετεινού), ενώ το 2006 γιορτάστηκε στις 29 Ιανουαρίου (έτος 4704 ή έτος του σκύλου) κ.ο.κ.
Το αραβικό/μουσουλμανικό ημερολόγιο είναι επίσης σεληνιακό αλλά με διάρκεια 354 ημερών. Το γεγονός αυτό οδηγεί το ημερολόγιο να αρχίζει 10 έως 12 ημέρες νωρίτερα του προηγουμένου σε σχέση με το ηλιακό έτος. Η Πρωτοχρονιά δηλαδή των Μουσουλμάνων είναι πάντα η πρώτη ημέρα του μήνα τον οποίον ονομάζουν «Μουχαράμ». Αλλά και στη χρονολόγηση υπάρχει διαφορά, αφού οι Μουσουλμάνοι ξεκινούν την αρίθμηση των ετών τους από το έτος της «Εγίρας», δηλαδή την 16η Ιουλίου του 622 μ. Χ. στο Ιουλιανό ημερολόγιο.
Στην Ιαπωνία παλαιότερα το ημερολόγιό ήταν παρόμοιο με το Κινεζικό και χωρίζονταν σε 24 δεκαπενθήμερες περιόδους και ήταν συνδεδεμένο με τις αγροτικές τους εργασίες.
Ωστόσο από το 1873 η Ιαπωνία εισήγαγε το Γρηγοριανό ημερολόγιο με διαφορετική όμως χρονολόγηση που συνεχίζεται από το 660 π. Χ.
Πολλοί λαοί την νοτιοανατολικής Ασίας χρησιμοποιούν το σεληνο/ηλιακό Βουδιστικό ημερολόγιο 12 μηνών 29 ή 30 ημερών με ένα δίσεκτο μήνα 30 ημερών που προστίθεται σε κανονικά διαστήματα. Και σ’ αυτές τις περιπτώσεις αλλάζει κι εδώ η χρονολόγηση.
Για την Ορθόδοξη Εκκλησία η πρώτη του χρόνου δεν είναι η 1η Ιανουαρίου αλλά η 1η Σεπτεμβρίου. Και αυτό διότι σύμφωνα με τον Ιουδαϊσμό (προπάτορα του χριστιανισμού) η 1η Σεπτεμβρίου είναι η ημέρα που ο θεός έπλασε τον Αδάμ.
Το εβραϊκό ημερολόγιο θεωρεί ότι το 2012 είναι το έτος 5772. Η πρώτη μέρα του σεληνιακού μήνα Τισρί (που συμπίπτει με τον δικό μας Σεπτέμβριο) θεωρείται η θρησκευτική πρωτοχρονιά. Αυτή η παράδοση πέρασε και στην χριστιανική Ορθοδοξία αφού αρχικά χρησιμοποιήθηκε και από τους πρώτους χριστιανούς εκκλησιαστικούς πατέρες και χρονικογράφους.
Scholeio.com
Αλέξης Ζακυνθινός,