Ρέματα της Αθήνας... όπως ήταν κάποτε

Από την αρχαιότητα, τον μεσαίωνα και μέχρι τον τελευταίο αιώνα οι ευρωπαϊκές πόλεις είτε χτίζονταν σε ποτάμια, είτε συνδέονταν με αυτά. Γνωστές ευρωπαϊκές πόλεις, όπως το Λονδίνο, η Πράγα, η Ρώμη, η Κολωνία, η Μόσχα, το Παρίσι, η Αγία Πετρούπολη, η Βουδαπέστη και η Βιέννη έχουν χτιστεί γύρω από τα ποτάμια τους, αποτελώντας μαγνήτη για τους ντόπιους κατοίκους και τους τουρίστες.

του Κοσμά Ζακυνθινού

Αυτά συμβαίνουν σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις... εκτός από την Αθήνα. Εδώ, τα ποτάμια της, μπαζώθηκαν.... έγιναν αυτοκινητόδρομοι, με μια μικρή πικρή λεπτομέρεια ότι πλημμυρίζουν σχεδόν πάντα στην πρώτη βροχούλα !  Χαρακτηριστικό παράδειγμα τη γνωστή σε όλους, οδό Σταδίου.
Εκατοντάδες χείμαρροι, ρέματα και αρχαίοι ποταμοί που βρίσκονται «θαμμένοι» σχεδόν κάτω από κάθε γειτονιά της Αθήνας, με μόλις το 10% των ρεμάτων που διαπερνούσαν την Αττική να είναι σήμερα ορατό.
Εκτός από τα ποτάμια, κάτω από την Αθήνα κυλούν περίπου 700 ρέματα, από τα οποία τα 70 φαίνονται σε διάφορα σημεία της πόλης. Ένα από τα πιο διάσημα παραδείγματα είναι ο Ποδονίφτης της Νέας Ιωνίας.

Σχετικές γεωτρήσεις του ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών) απέδειξαν ότι οι περισσότεροι δρόμοι της Αθήνας κρύβουν ένα μπαζωμένο ρέμα ή ένα υπόγειο ποτάμι. 

Ο Ιλισός, ο Ηριδανός, ο Κυκλόβορος, το Λυκόρεμα, ο Βουρλοπόταμος, ο Βοϊδοπνίχτης, ο Αλασσώνας είναι μερικά από αυτά.

Ενώ, σύμφωνα με μελέτη του ΕΜΠ, τα ανοιχτά ρέματα το 1945 είχαν μήκος 1.280 χιλιόμετρα και σήμερα μόλις 434 χιλιόμετρα -μειώθηκαν, δηλαδή, σε ποσοστό 66,4%. Όπως προκύπτει, δε, από μελέτη του ΙΓΜΕ, πριν από μερικά χρόνια το 80% των νερών της βροχής το απορροφούσε το έδαφος και μόλις το 20% έπεφτε στη θάλασσα. Σήμερα, το ποσοστό αυτό έχει αλλάξει δραματικά. Πολύ πριν δημιουργηθεί το οδικό δίκτυο στην Αθήνα, ένα ρέμα κυλούσε εκεί που σήμερα βρίσκεται η οδός Σταδίου.

Μάλιστα, στο ύψος του Αρσακείου υπήρχε και μία γέφυρα για να περνούν οι Αθηναίοι από τη μία πλευρά στην άλλη. Το 1852 μία φοβερή καταιγίδα παρέσυρε την γέφυρα, με αποτέλεσμα να κοπεί η Αθήνα στα δύο. Κάποια στιγμή το ρέμα κλείστηκε με μπάζα και αργότερα δημιουργήθηκε η σημερινή οδός Σταδίου. Παρ' όλα αυτά το νερό συνεχίζει να κυλάει υπόγεια μέχρι και σήμερα, όπως και δεκάδες χείμαρροι, που εξακολουθούν να διαπερνούν τα έγκατα της πρωτεύουσας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί και ο Ιλισός, οι πηγές του οποίου εντοπίζονται στην Καισαριανή, ενώ σύμφωνα με τους επιστήμονες, το κύριο ρέμα περνά από τη συμβολή της Μεσογείων με τη Μιχαλακοπούλου.
Ο Ηριδανός είναι άλλο ένα ποτάμι που επιμένει να διαπερνά υπογείως το κέντρο της Αθήνας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, ενώ τον περασμένο Νοέμβριο ανακαλύφθηκε στο Μοναστηράκι ένα ολοζώντανο τμήμα του αρχαίου ποταμού, το οποίο μπορούν να θαυμάζουν σήμερα όλοι οι Αθηναίοι.

Οι καταράκτες του Ιλισσού, Αθήνα 1801-1806, έργο του Βρετανού ζωγράφου Edward Dodwell

Ο Ιλισός περνά μπροστά από το Ολυμπείο, έργο του 1833 Γερμανού ζωγράφου Johann Michael Wittmer

Η ρωμαϊκή γέφυρα του Ιλισού και τα ερείπια του Παναθηναϊκού Σταδίου

Ο Ιλισός το 1844 έργο του Βρετανού ζωγράφου Harry John Johnson

Η πηγή Καλλιρρόη  και ο Ιλισσός  όπως ήταν το 1844, Λιθογραφία από το αρχικό σχέδιο του  Harry John Johnson

Η πηγή Καλιρόη του Ιλισού, Αθήνα 7 Μαρτίου 1891, δεξιά ένας αμερικανός ποδηλάτης

Το τρίτοξο γεφύρι που χτίστηκε πάνω από τον Ιλισό το 1874, δαπάνη Γεωργίου Αβέρωφ,  Αθήνα, 1896

Το τρίτοξο γεφύρι από διαφορετική γωνία λήψης

Το Μετς και ο Ιλισός φωτογραφημένοι από το λόφο του Αρδηττού στις αρχές του αιώνα

Η κοίτη του Ιλισού το 1905

Γεφυράκι του Ιλισού στη σημερινή λεωφόρο Βασιλίσσης Όλγας

Ο Ιλισός στο ύψος 

του Καλιμάρμαρου

το 1937

Η γέφυρα του Ιλισού

στη θέση του σημερινού 

Εθνικού Ιδρύματος 

Ερευνών 1938

Ο Ιλισός όταν κυλούσε 

στη μέση της Καλιρόης 

1963

11 Φεβρουαρίου 1937,  Η κάλυψη του Ιλισού

Θησείο, ο Ηριδανός περνά δίπλα από το Ναό του Ηφαίστου στο Αθήνα 1832

Ο Ηριδανός σήμερα 

όπως κυλά ελεύθερος 

στον αρχαιολογικό χώρο 

του Κεραμεικού

Ο Ηριδανός πάλι 

από μια άλλη οπτική γωνία  

στον αρχαιολογικό χώρο 

του Κεραμεικού

Ο Κηφισός στις αρχές του αιώνα

Το ρωμαϊκό υδραγωγείο του Αδριανού, πάνω από τον Ποδονίφτη στη Φιλοθέη

Αθήνα 1904, ο Κηφισός και η Γέφυρα στο προάστιο Κολοκυνθού

Η πηγή Κεφαλάρι  του Κηφισού που έδωσε τ' όνομά της στη γνωστή γειτονιά της Κηφισιάς

Ο Κηφισός στο σημείο 

που σήμερα αποκαλούμε 

Τρεις Γέφυρες, αφού τότε 

όντως είχε τρεις γέφυρες

Ο Κηφισός φωτογραφημένος 

κάτω από τη Εθνική οδό 

Αθηνών-Λαμίας

_____________________________________________________________

Με πληροφορίες από το Έθνος
Πηγή φωτογραφιών: alfavita.gr

  Scholeio.com