Φρίγκανς, Διασώστες ενός Θησαυρού

Περιθώριο της Κοινωνίας  ή  Νέα Κοινωνία ;

Κίνημα των freegans

Μια νύχτα στο Μανχάταν με τους freegans, ρακοσυλλέκτες με ιδεολογία
Τα στόρια έχουν κατέβει όταν η Τζάνετ Κέιλις βγαίνει για τα ψώνια της στο Μανχάταν. Σκαλίζει σακούλες σκουπιδιών με μυρωδιές που ανακατεύουν το στομάχι. Επιλέγει για λάφυρά της ξερές φραντζόλες ψωμί και χτυπημένα μήλα. Στους πάτους των κάδων βρίσκει το επόμενο γεύμα της.

Το ραντεβού μας είναι στην ανατολική πλευρά του Μανχάταν, λίγα μόλις τετράγωνα μακριά από τα φώτα του καταναλωτισμού στην Τimes Square. Με περιμένουν δέκα άνθρωποι με άδειες τσάντες, πλαστικά καφάσια και καροτσάκια της λαϊκής. Αδιαφορούν για τα βλέμματα των περαστικών. 

Ανοίγουν τις σακούλες σαν να ψάχνουν για κρυμμένο θησαυρό. Κάποιοι φοράνε πλαστικά γάντια. Άλλοι έχουν τα χέρια τους γυμνά. Βουτάνε μέσα στα αποφάγια χωρίς δισταγμό. Ψάχνουν, εξετάζουν, γεύονται και ψάχνουν ξανά μέχρι τα δάχτυλά τους να ξυλιάσουν από το κρύο.
Αυτοαποκαλούνται freegans. Είναι τα μέλη ενός παγκόσμιου κινήματος ενάντια στη σπατάλη και τον καταναλωτισμό. Γι΄ αυτούς η κατάδυση στους κάδους της Νέας Υόρκης δεν είναι πράξη απελπισίας αλλά ηρωισμού. «Είμαστε διασώστες» λένε. «Γλιτώνουμε φαγητά προτού αυτά καταλήξουν στις χωματερές».

Η Τζάνετ Κέιλις είναι η επικεφαλής αυτής της ομάδας. Διοργανώνει κάθε μήνα τα trash tours (περιηγήσεις σκουπιδιών) στο Μανχάταν. 

Η Κέιλις συλλέγει το φαγητό της από τα σκουπίδια τα τελευταία πέντε χρόνια. Δεν είναι άστεγη. Ούτε αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα. 

Τα πρωινά διδάσκει ισπανικά σε ένα λύκειο της Νέας Υόρκης. 
«Με το να ψωνίζω για φαγητό συνεισφέρω σε ένα αρρωστημένο σύστημα που παράγει όλο και πιο πολλά σκουπίδια. Γι΄ αυτό επιλέγω να βρίσκω το φαγητό μου έτσι και να γλιτώνω την κοινωνία από μεγαλύτερη σπατάλη», λέει.

Το 1997, σύμφωνα με μια μελέτη του αμερικανικού υπουργείου Γεωργίας, 43,7 δισεκατομμύρια κιλά φρέσκου φαγητού κατέληγαν κάθε χρόνο στα σκουπίδια. Χωρίς να υπολογίζονται τα έτοιμα γεύματα που μένουν στο ράφι των σούπερ μάρκετ στο τέλος κάθε ημέρας. Ενώ μία πρόσφατη έρευνα βρήκε ότι οι Αμερικανοί παράγουν 30 εκατομμύρια τόνους αποφάγια κάθε χρόνο. Πολλά από τα φαγητά που βρίσκουν οι freegans στα σκουπίδια δεν έχουν ακόμα λήξει.


Η οικονομική κρίση. 

Αν και τα περισσότερα μέλη των freegans - όπως και η Κέιλις- γίνονται ρακοσυλλέκτες από ιδεολογία, τα δύο τελευταία χρόνια όλο και πιο πολλά άτομα τους ακολουθούν εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. «Πολλοί φτάνουν στο σημείο να επιλέξουν ανάμεσα στο να πληρώσουν το νοίκι τους ή το φαγητό τους» εξηγεί η Κέιλις. «Τελικά, διαλέγουν το πρώτο. Γι΄ αυτούς είναι πιο σημαντικό να έχουν ένα ζεστό μέρος για να κοιμηθούν. Και με τη βοήθειά μας μπορούν να βρουν φαγητό τζάμπα».

Ένα από αυτά τα άτομα είναι ο Τζίο Αντόλο, νεαρός με απεριποίητο μούσι και γυαλιά μυωπίας. Κουβαλά ένα καφάσι με αυγά, μήλα, καλαμπόκι και... σιρόπι για τον βήχα. Τα «διέσωσε» όλα από έναν κάδο σκουπιδιών. Ο Αντόλο μετακόμισε πριν από δύο μήνες στη Νέα Υόρκη. Σπούδασε κλασική κιθάρα στο Ορλάντο και για την ώρα είναι άνεργος. Μοιράζεται ένα δυάρι στο Μανχάταν μαζί με άλλους πέντε. «Ψάχνουμε και για έβδομο συγκάτοικο», λέει. Αυτή είναι η πρώτη νύχτα που ο Αντόλο χώνει το χέρι του στα σκουπίδια. Και όπως λέει δεν θα είναι η τελευταία.
«Βρήκα σπουδαία πράγματα απόψε. Το φαγητό είναι ένα σημαντικό έξοδο και αυτός είναι ένας σπουδαίος τρόπος να περιορίσω τις σπατάλες μου. Πάντως προσέχω τι διαλέγω. Αν μια φραντζόλα ψωμί έχει καλυφθεί με μούχλα ή αν το γάλα έχει ξινίσει δεν πρόκειται να τα πάρω».

         Μυστικός Δείπνος στο Πεζοδρόμιο
Δεν είναι ξεκάθαρο πόσα είναι τα μέλη των freegans στη Νέα Υόρκη. Η οργάνωση δημιουργήθηκε το 1989 και η Κέιλις μιλά σήμερα για εκατοντάδες ακτιβιστές. Δεν υπάρχει όμως τρόπος να τους υπολογίσουν όλους. Άλλωστε δεν πάνε πάντα στα «ψώνια» τους οργανωμένοι. 
Στις γειτονιές του Μανχάταν όμως φαίνεται να τους γνωρίζουν. 

Την ώρα που βουτούν στους κάδους τούς βλέπει κάποιος διερχόμενος σκουπιδιάρης και δεν σταματά. Δύο αστυνομικοί σε ένα περιπολικό απλά τους λένε να συντομεύσουν τις κινήσεις τους. Και ένας υπάλληλος σούπερ μάρκετ τους πληροφορεί ότι λόγω εορτών θα είναι κλειστά για τις επόμενες δύο ημέρες. «Περάστε από Δευτέρα, τότε θα κάνετε φοβερό τσιμπούσι», τους λέει.
Τα «λάφυρα». Οι freegans υποστηρίζουν ότι με τις ενέργειές τους αντιστέκονται στην καταναλωτική μανία. Όμως οι κινήσεις κάποιων πάνω από τις λαχταριστές μαύρες σακούλες μοιάζουν λαίμαργες και αρπαχτικές. 

Σε κάποιο σημείο της περιοδείας ο Αντόλο παρατηρεί ότι κάποιος πήρε μια φραντζόλα ψωμί από το καφάσι του. Η Κέιλις τούς υπενθυμίζει ότι πρέπει να δένουν ξανά τις σακούλες που ανοίγουν και να μην αφήνουν αποφάγια στο πεζοδρόμιο. Επιμένει δε ότι τα λάφυρα πρέπει να μοιράζονται μεταξύ τους και να μην τα καρπώνεται όποιος τα βρίσκει πρώτος. Έξω από τις βιτρίνες ενός σούπερ μάρκετ η Κέιλις στοιβάζει τον θησαυρό της βραδιάς. Τρία κοτόπουλα σούβλας, κομμένες σαλάτες μέσα σε πλαστικά κουτιά, σπαράγγια, μήλα, ντόνατ... 

Βγάζει λόγο κατά της σπατάλης και του καπιταλισμού. Όλοι παρακολουθούν με κατάνυξη, σαν να μετέχουν σε έναν μυστικό δείπνο. Και στη συνέχεια μοιράζει στον καθένα το μερίδιό του. Οι τσάντες, που δύο ώρες πριν ήταν άδειες, τώρα ξεχειλίζουν.

Με μια ματιά● Το κίνημα των freegans γεννήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990, μέσα από τα κινήματα της αντι-παγκοσμιοποίησης και της οικολογίας.

● Η λέξη freegan είναι σύνθετη, από το free (δωρεάν) και vegan (χορτοφάγος)- δεν είναι εν τούτοις όλοι οι freegans χορτοφάγοι.

● Το freeganism, όπως ονομάζεται το κίνημα, χαρακτηρίζεται από τους οπαδούς του ως ένας ολοκληρωμένος τρόπος ζωής εναντίον της σπατάλης και του καταναλωτισμού.

● Η αναζήτηση πεταμένου αλλά μη χαλασμένου φαγητού στους κάδους αγορών και σούπερ μάρκετ είναι το βασικότερο, αλλά όχι το μόνο χαρακτηριστικό του.

● Το freeganism τάσσεται επίσης υπέρ της ανακύκλωσης, της καλλιέργειας τροφίμων σε κάθε δυνατό σημείο της πόλης, του διαμοιρασμού των πόρων, της κατάληψης μη χρησιμοποιούμενων κτιρίων.

Scholeio.com