* μήτε να επιτρέπεις τον απαλό ύπνο στα μάτια σου, πριν εξετάσεις τρεις φορές τις ημερήσιες πράξεις [σου]: «Που ξέφυγα; Τι έκανα; Τι απ’ ό,τι έπρεπε δεν ολοκλήρωσα;»
αρχίζοντας δε από το πρώτο να επεκτείνεσαι στα μετέπειτα, για τα ανάξια μεν που έπραξες να επιπλήττεις τον εαυτό σου και για τα χρηστά να ευχαριστιέσαι.
Μὴ δ' ὕπνον μαλακοῖσιν ἐπ' ὄμμασι προσδέξασθαι, πρὶν τῶν ἡμερινῶν ἔργων τρὶς ἕκαστον ἐπελθεῖν· «πῆι παρέβην; τί δ' ἔρεξα; τί μοι δέον οὐκ ἐτελέσθη;» ἀρξάμενος δ' ἀπὸ πρώτου ἐπέξιθι καὶ μετέπειτα δειλὰ μὲν ἐκπρήξας ἐπιπλήσσεο, χρηστὰ δὲ τέρπευ.
* να μην υπερβαίνεις το ίσον και το δίκαιον. Τα πάντα με μέτρο.
- Να μην ομιλείς δυσνόητα.
- Να μη μαδάς τον στέφανο (τους νόμους), δηλαδή να σέβεσαι και να υπακούς στους νόμους της πολιτείας.
- Να μη συναναστρέφεσαι φλύαρους ανθρώπους, διότι αυτοί δεν έχουν εχεμύθεια.
- Να μη προκαλείς την οργή των κρατούντων ή να μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά.
Να καταπραΰνεις τους οργισμένους και όχι να τους ερεθίζεις.
- Να μη δίνεις εύκολα το δεξί σου χέρι εις τον πρώτο τυχόντα. Να μην εμπιστεύεσαι
εύκολα, διότι μπορεί να σε βλάψουν.
- Να μην είσαι τεμπέλης και, να φροντίζεις εξ ίσου για το παρόν και το μέλλον.
- Να μη λιώνεις την καρδιά σου με στενοχώριες. Όχι στο άγχος που είναι πρόξενος τόσων ασθενειών και συμφορών.
Μη λέγειν άνευ φωτός - Μη ζυγόν υπερβαίνειν - Μη στέφανον τίλλειν - Μη έχειν ομωροφίους χελιδόνας - Μη το πυρ μάχαιρα σκαλεύειν - Μη ραδίως την δεξιάν εμβάλλειν - Μη επί χοίνικος καθίζειν - Μη καρδίαν εσθίειν
* αυτά να προσπαθείς, αυτά να μελετάς, αυτά πρέπει ν’ αγαπάς, αυτά θα σε βάλουν στα ίχνη της θείας αρετής. Ναι, Μα τον παραδώσαντα στην ψυχή μας την Τετρακτύ!
την πηγή της αέναης φύσης! Άρχιζε λοιπόν, προσευχόμενος στους θεούς, για να ολοκληρώνεις τις πράξεις σου. Και εφόσον τα τηρείς αυτά:
- Θα γνωρίσεις την σύσταση των αθανάτων θεών και των θνητών ανθρώπων, κι αν το κάθε τι παρέρχεται, και διατηρείται.
- Θα γνωρίσεις δε, αν η Θέμις το θέλει [αν το δικαιούσαι], ότι η φύση είναι παντού η ίδια,
ώστε μήτε τ’ ανέλπιστα να ελπίζεις, μήτε κάτι να σου ξεφύγει.
- Θα γνωρίσεις ακόμη, ταλαίπωρους ανθρώπους, από συμφορές που ίδιοι προκάλεσαν,
οι οποίοι, ενώ τα αγαθά βρίσκονται κοντά τους, ούτε τα βλέπουν, ούτε τ’ ακούν, λίγοι δε, γνωρίζουν πώς να λύσουν τα κακά.
Η μοίρα δε αυτή τους συσκοτίζει το μυαλό. Σαν κύλινδροι δε, περιφέρονται εδώ κι εκεί, μέσα σε ατελείωτες συμφορές, γιατί τους ξεφεύγει ότι, η Έριδα, που τους είναι σύμφυτη,
τούς είναι μια ολέθρια συνοδός που τους βλάπτει, και [επομένως] δεν πρέπει να
προάγεται, αλλά να αποφεύγεται.
Ταῦτα πόνει, ταῦτ' ἐκμελέτα, τούτων χρὴ ἐρᾶν σε· ταῦτά σε τῆς θείης Ἀρετῆς εἰς ἴχνια θήσει ναὶ μὰ τὸν ἁμετέραι ψυχᾶι παραδόντα τετρακτύν, παγὰν ἀενάου φύσεως. ἀλλ' ἔρχευ ἐπ' ἔργον θεοῖσιν ἐπευξάμενος τελέσαι. Τούτων δὲ κρατήσας γνώσεαι ἀθανάτων τε θεῶν θνητῶν τ' ἀνθρώπων σύστασιν, ἧι τε ἕκαστα διέρχεται, ἧι τε κρατεῖται, γνώσηι δ', ἣ θέμις ἐστί, φύσιν περὶ παντὸς ὁμοίην, ὥστε σε μήτε ἄελπτ' ἐλπίζειν μήτε τι λήθειν. γνώσηι δ' ἀνθρώπους αὐθαίρετα πήματ' ἔχοντας τλήμονας, οἵτ' ἀγαθῶν πέλας ὄντων οὔτ' ἐσορῶσιν οὔτε κλύουσι, λύσιν δὲ κακῶν παῦροι συνιᾶσιν. Τοίη μοῖρ' αὐτῶν βλάπτει φρένας· ὡς δὲ κύλινδροι ἄλλοτ' ἐπ' ἄλλα φέρονται ἀπείρονα πήματ' ἔχοντες. λυγρὰ γὰρ συνοπαδὸς Ἔρις βλάπτουσα λέληθεν σύμφυτος, ἣν οὐ δεῖ προάγειν, εἴκοντα δὲ φεύγειν.
* ζεύ Πάτερ, μπορείς αναμφίβολα ν' απαλλάξεις όλους από πολλά κακά, εάν δείξεις σε όλους πώς να χρησιμοποιούν τον δαίμονά [τους]. Αλλά, να είσαι θαρραλέος, επειδή θείο γένος βρίσκεται μέσα στους θνητούς, στους οποίους η ιερή φύση δείχνει το κάθε τι, εφόσον σού τ’αποκαλύψει.
Ζεῦ πάτερ, ἦ πολλῶν κε κακῶν λύσειας ἅπαντας, εἰ πᾶσιν δείξαις, οἵωι τῶι δαίμονι χρῶνται. ἀλλὰ σὺ θάρσει, ἐπεὶ θεῖον γένος ἐστὶ βροτοῖσιν, οἷς ἱερὰ προφέρουσα φύσις δείκνυσιν ἕκαστα.
* να μη τρως όσα δεν επιτρέπεται, δηλαδή όσα είναι αντίθετα σε ό,τι πιστεύεται ότι έχουν σχέση με την μετενσάρκωση στην οποίαν πίστευαν και δίδασκαν οι Πυθαγόρειοι.
Μη εσθίειν όσα μη θέμις
* να μη τρώγεις κουκιά ή, να αποφεύγεις τα κουκιά. Το «κυάμων απέχεσθαι», πρόκειται περί συμβολικού στίχου που αφορά την Κυάμωση (αιματό-λυση), την οποίαν ο μεγάλος Πυθαγόρας γνώριζε. Περιέβαλε αυτόν το στίχο με τον μύθο του τεμαχισμού και της ωμοφαγίας του σώματος του Ορφέως και του Διονύσου, της αθανασίας της ψυχής και της μετενσαρκώσεως.
Κυάμων απέχεσθαι ή κυάμους αποστρέφεσθαι
Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι, «οι Αιγύπτιοι κουκιά δεν σπέρνουν καθόλου στην χώρα τους και όσα φυτρώνουν, ούτε ωμά τα τρώγουν, ούτε μαγειρεμένα. Οι δε ιερείς ούτε να τα ιδούν θέλουν, διότι νομίζουν ότι το όσπριο αυτό είναι ακάθαρτον».
Η ακριβής θρησκευτική δοξασία του Πυθαγόρα είναι ελάχιστα γνωστή. Είναι βέβαιο ότι καθώς ήταν μυημένος στα Ορφικά Μυστήρια, στα Αιγυπτιακά και τα Μινωικά, πίστευε στην αθανασία της ψυχής και την μετεμψύχωση ή αναγέννηση αυτής.
Η απέχθειά τους να τρώνε τροφές που προέρχονται από έμψυχα και η απαγόρευση που είχε επιβάλλει, οφειλόταν στην πεποίθησή του ότι, ήταν ενδεχόμενο να είχε μετεμψυχωθεί στο σώμα ζώου, ψυχή ανθρώπου.
Εμψύχων απέχεσθαι
Κατά την Ορφική διδασκαλία, η ψυχή εθεωρείτο ως «εκπεσών θεός», ήταν δε δυνατόν να ελευθερωθεί από την φυλακή του φθαρτού σώματος και να αποκτήσει εκ νέου την θεία υπόστασή της, με διαδοχικούς καθαρμούς, μυσταγωγικές τελετουργίες και μετενσαρκώσεις.
* ο μέλλων να αποδημήσει από αυτόν τον κόσμο, να μη σκέπτεται την παρούσα ζωή, ούτε τις ηδονές της και να μη θλίβεται για αυτό.
«Αποδημούντα εν τοίς όροις ανεπιστρεπτείν»
* τηρώντας αυτά που σε διατάσσω, απαλλάσσοντας δε, την ψυχή [σου] από τους πόνους αυτούς, θα την σώσεις. Αλλά, να απέχεις από τις τροφές, για τις οποίες μιλήσαμε, και για την κάθαρση και για την λύτρωση της ψυχής, κρίνοντας και σκεπτόμενος το κάθε τι, έχοντας ως ηνίοχο την, ως προς την ανωτερότητα, άριστη γνώμη. Όταν δε, εγκαταλείποντας το σώμα, έλθεις στον ελεύθερον αιθέρα, θα είσαι αθάνατος, θεός άφθαρτος, όχι πια θνητός.
Ὧν εἴ σοί τι μέτεστι, κρατήσεις ὧν σε κελεύω ἐξακέσας, ψυχὴν δὲ πόνων ἀπὸ τῶνδε σαώσεις. ἀλλ' εἴργου βρωτῶν ὧν εἴπομεν ἔν τε Καθαρμοῖς ἔν τε Λύσει ψυχῆς, κρίνων καὶ φράζευ ἕκαστα ἡνίοχον γνώμην στήσας καθύπερθεν ἀρίστην. ἢν δ' ἀπολείψας σῶμα ἐς αἰθέρ' ἐλεύθερον ἔλθηις, ἔσσεαι
ἀθάνατος, θεός ἄμβροτος, οὐκέτι θνητός.
* Βοηθητική σημείωση:
1 «τους καταχθόνιους δαίμονες = τους υποχθόνιους θεούς, ή τους αγαπητούς τεθνεώτες διδασκάλους της σχολής κλπ
2 «δαιμονιακή = θεϊκή
3 «τον δαίμονά τους» = ο δαίμων < δαήμων = γνωρίζων, το πνεύμα, το ανώτερο μέσα μας, το θεϊκό, παρβλ. το «δαιμόνιο» του Σωκράτη
απόσπασμα από εισαγωγικό σημείωμα του Γ. Αθηναίου
Ο Πυθαγόρας, o σημαντικότερος σοφός της αρχαιότητας, δεν μας άφησε καμιά ιδιόχειρη παρακαταθήκη. Με απλά λόγια δεν έγραψε τίποτε. Το όνομά του είναι περιβεβλημένο με μια ομίχλη του θρύλου του, αποδεικνύοντας έτσι τη δύναμη και την παραγωγικότητα του έργου του.
Η διδασκαλία του Πυθαγόρα που γινόταν στη Σχολή του , το Ομακοείον, στον Κρότωνα της Ιταλίας, περιείχε διάφορες βαθμίδες μύησης, στη διάρκεια των οποίων οι μαθητές του, με αυστηρή πειθαρχία και αφού έπαιρναν όρκο σιωπής, άκουγαν πίσω από παραπέτασμα τον Πυθαγόρα, χωρίς να τον βλέπουν, και ακολουθούσαν πιστά τις ρήσεις του δασκάλου τους, σαν θεϊκά δόγματα:
«Αυτός έφα» (αυτός το είπε) μας μεταφέρεται ότι έλεγαν. Επίσης έδιναν τον μέγιστο ιερό όρκο στην Τετρακτύνα.
Ολόκληρη η διδασκαλία του διατηρήθηκε ζωντανή για αιώνες και ο Ιεροκλής, ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος του 5ου μ.Χ. αιώνα, διασώζει αυτά τα υπομνήματα, τα
Πυθαγόρεια παραγγέλματα, τα Χρυσά του Έπη.
Είναι μία συλλογή 71 στίχων που πιθανόν να έχουν συντεθεί από τους νεοπυθαγόρειους, αντικατοπτρίζουν όμως ολόκληρη την ηθική διδασκαλία του Πυθαγόρα.
Το κείμενο είναι αξιοθαύμαστο και διατηρείται αναλλοίωτο στις ημέρες μας. Θα μπορούσε κανείς να το χαρακτηρίσει σαν ένα «ευαγγέλιο», ακόμη και σύγχρονων πνευματιστών. Είναι ένα απόσταγμα της φιλοσοφίας των Πυθαγορείων με μεταφυσική διάσταση, που προτρέπει τον μύστη ως απώτερος σκοπός του εν ζωή να είναι το μέτρο και η Αρετή, ψυχή τε και σώματι, σε όλες τις εκφάνσεις του αγαθού. Και μετά θάνατον έρχεται η αθανασία της ψυχής.
Προσέξτε την «λεπτομέρεια». Δεν υπάρχουν ψυχές που δεν θα γνωρίσουν την αθανασία της ψυχής. Μπορεί να καθυστερήσει, μπορεί να αργήσει, αλλά θα έλθει.
Όσο πιο πιστά τηρείς τις εντολές για ηθική και ενάρετη ζωή τόσο πιο γρήγορα θα έλθει και η αθανασία της ψυχής.
Τα Χρυσά Έπη του Πυθαγόρα, είναι 71 στίχοι όπως είπαμε, γραμμένοι σε δακτυλικό εξάμετρο, δηλαδή χρησιμοποιείται το ίδιο ποιητικό μέτρο που χρησιμοποιεί ο Όμηρος, καθώς και άλλοι φιλόσοφοι, όπως ο Εμπεδοκλής και ο Παρμενίδης.
Παραθέτουν μία σύντομη εισαγωγή στον τρόπο ζωής των Πυθαγορείων. Είναι άγνωστο ποίος έγραψε τα Χρυσά Έπη. Σίγουρα είναι Πυθαγόρεια, αλλά δεν μπορούμε να δεχθούμε ότι τα έγραψε ο ίδιος ο Πυθαγόρας, αφού γνωρίζομε, όπως είπαμε, ότι δεν άφησε κανένα γραπτό κείμενο. Απλά εντάσσονται στην παράδοση των Πυθαγορείων.
Αυτή τη θέση έχουν κρατήσει ο Ιάμβλιχος, ο Ιεροκλής, ο Πρόκλος και ο Σιμπλίκιος. Σύμφωνα με τον σχολιασμό του Ιεροκλέους, τα εν λόγω Έπη λέγονται "Χρυσά" για να επισημανθεί ότι “περιέχουν την τελειότατη στοιχειοθέτηση της φιλοσοφίας των Πυθαγορείων".
Σύμφωνα με τον Ιεροκλή, ο χρυσός είναι μέταλλο καθαρότατο και ανώτερο από τα υπόλοιπα, διότι δεν οξειδώνεται, ενώ τα υπόλοιπα αλλοιώνονται, καθώς προσμειγνύονται με ξένα και γήινα συστατικά. Το βασικό θέμα των Χρυσών Επών, είναι η βαθιά γνώση.
απόσπασμα εισαγωγικού σημειώματος του Γιώργου Αθηναίου
* Οι Νεοπλατωνιστές, Διαχειρίστηκαν τις φιλοσοφικές μετεξελίξεις της σκέψης της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας. Μελέτησαν ό,τι γραπτό σώθηκε και βρέθηκε στα χέρια τους. Με επίκεντρο αρχικά την Αλεξάνδρεια, οι νεοπλατωνιστές εργάστηκαν με στόχο να συνθέσουν τις διδασκαλίες του Πυθαγόρα, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη και των Μυστηρίων σε ένα ενιαίο σύστημα, αναζωογονώντας την ψυχή του ελληνορωμαϊκού κόσμου που έβλεπαν να βυθίζεται γοργά στην πνευματική και την ηθική παρακμή.
Η ανταπόκριση ήταν εντυπωσιακή. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα η διδασκαλία
τους διαδόθηκε στη Ρώμη και άλλες ρωμαϊκές μητροπόλεις, διαμορφώνοντας τρεις ιδιαίτερες σχολές: την Αλεξανδρινή, όπου διακρίνονται κυρίως ο Πλωτίνος και ο Πορφύριος, την Αθηναϊκή, με κύριο εκπρόσωπο τον Πρόκλο και τη Συριακή, με κορυφαίο τον Ιάμβλιχο.
* Ο Πλωτίνος και Πορφύριος, Βασική πηγή πληροφοριών γύρω από τη ζωή και το έργο του Πλωτίνου αποτελεί το έργο του μαθητή του Πορφύριου. Ο Πλωτίνος γεννήθηκε στην Λυκόπολη της Άνω Αιγύπτου περίπου το 203μ.Χ. και πέρασε τα νεανικά του χρόνια στην Αλεξάνδρεια.
Ο Πορφύριος επιμελήθηκε το έργο του Πλωτίνου και διαίρεσε τις πραγματείες του σε έξι βιβλία, καθεμία αποτελούμενη από 9 πραγματείες. Για το λόγο αυτό ονομάστηκαν και Εννεάδες.
Η φιλοσοφία του Πλωτίνου πέρα από τον πλατωνικό της χαρακτήρα, λειτουργεί στο ευρύτερο θεωρητικό πλαίσιο της αρχαιοελληνικής φιλοσοφικής παράδοσης.
Έτσι, πέρα από τον θείο Πλάτωνα, οι Εννεάδες είναι διάσπαρτες από άμεσες και έμμεσες αναφορές του Πλωτίνου σε αρχαιότερους στοχαστές, όπως στον Φερεκύδη, τους Πυθαγόρειους, τον Ηράκλειτο, τον Παρμενίδη, τον Αναξαγόρα, τον Εμπεδοκλή, τον Σωκράτη, τους Επικούρειους και τους Σταωικούς.
* Ο Ιάμβλιχος, Λατ. Iamblichus Chalcidensis, (245 μ.Χ.-325 μ.Χ) ήταν νεοπλατωνικός φιλόσοφος, αραβικής καταγωγής, από τη Συρία, ο οποίος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην κατεύθυνση που ακολούθησε στη συνέχεια η νεοπλατωνική φιλοσοφία, και πιθανώς ακόμη και ο δυτικός παγανισμός.
Είναι ευρύτερα γνωστός λόγω του έργου του αναφορικά με την πυθαγόρεια φιλοσοφία.
Ο Ιάμβλιχος έζησε σε μια ταραγμένη εποχή, μια περίοδο μεγάλων ζυμώσεων, κατά την οποία ένας πολιτισμικός κύκλος πλησιάζει στο τέλος του κι ένας καινούργιος ανοίγει.
Τη μεταβατική αυτή περίοδο εμφανίζεται το φιλοσοφικό ρεύμα των νεοπλατωνικών.
* Ο Πρόκλος ο Διάδοχος (Κωνσταντινούπολη, 8 Φεβρουαρίου 412 – Αθήνα, 17 Απριλίου 485).
Ήταν Νεοπλατωνικός φιλόσοφος που όρισε ένα από τα πιο περίτεχνα και πλήρους ανάπτυξης συστήματα νεοπλατωνισμού κοντά στο τέλος της κλασικής περιόδου της φιλοσοφίας που άσκησε μεγάλη επιρροή στη δυτική μεσαιωνική φιλοσοφία και στην ισλαμική σκέψη.
Διηύθυνε την Ακαδημία Πλάτωνος από το 450 μέχρι τον θάνατό του. Καταγόταν από τη Λυκία, και ήταν παιδί οικογένειας με υψηλή κοινωνική θέση (ο πατέρας του Πατρίκιος ήταν ανώτερος δικαστικός στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία).
*
Ο Ιεροκλής, Νεοπλατωνικός φιλόσοφος, μαθητής του Πλούταρχου του Νεοπλατωνικού και δάσκαλος του Θεοσέβιου (5ος αι. μ.Χ.). Οι θεωρίες του περιέχουν πλατωνικά, αριστοτελικά και χριστιανικά στοιχεία. Παραδέχεται, όπως όλοι οι νεοπλατωνικοί, τις τρεις βαθμίδες των όντων που είναι θεοί-δαίμονες, άγγελοι και άνθρωποι και διακρίνει την ψυχή στο λογιστικό, επιθυμητικό και θυμοειδές. Στην ηθική δέχεται τις τρεις πλατωνικές αρετές: ανδρεία, σωφροσύνη και δικαιοσύνη και αντικαθιστά τη σοφία με τη φρόνηση. Υποστηρίζει επίσης τη δημιουργία του κόσμου από το μηδέν με τη θέληση του "δημιουργού". Έγραψε υπόμνημα στο Γοργία, που το εξέδωσε ο Θεοσέβιος, και επτά βιβλία "Περί προνοίας και ειμαρμένης", μέσα στα οποία προσπάθησε να εκμηδενίσει τις αντιθέσεις Πλάτωνα και Αριστοτέλη. Ήταν ο πρώτος που μετέφερε στην Αλεξάνδρεια τα πρώτα στοιχεία νεοπλατωνικής σκέψης και παρ΄ όλο που ήταν ειδωλολάτρης, πρόσφερε υπηρεσίες στο χριστιανισμό, γιατί η διδασκαλία του υπήρξε θεμέλιο της χριστιανικής φιλοσοφίας.
* Ο Σιμπλίκιος ήταν νεοπλατωνικός φιλόσοφος του 6ου αιώνα, μέλος της Πλατωνικής Ακαδημίας στην Αθήνα και σημαντικότατος σχολιαστής έργων του Αριστοτέλη. Προερχόμενος από την Κιλικία, σπούδασε στην Αλεξάνδρεια και στη Αθήνα κοντά στον Αμμώνιο του Ερμείου και τον Δαμάσκιο.
Όταν ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ιουστινιανός το 529, απαγόρεψε σε όσους δασκάλους της επικράτειας του δεν είχαν ασπαστεί τον χριστιανισμό «την ανοσίαν Ελλήνων μανίαν διδάσκεσθαι» ο Σιμπλίκιος, πιστός στις αρχές και τις ιδέες του, έμεινε ως το 532 σε αξιοπρεπή απομόνωση ασχολούμενος κυρίως με τη σύνταξη ενός ερμηνευτικού υπομνήματος στο Εγχειρίδιον του Επικτήτου.
http://esperos-library.ucoz.com
www.misraimmemphis.org /
www.misraimmemphis.gr /
http://www.livepedia.gr
http://www.ellinikoarxeio.com/
Scholeio.com
