Μπόρχες, Ένα Μισοφέγγαρο από Ατσάλι

Το σχήμα του Σπαθιού

Χόρχε Λουίς Μπόρχες

μετάφραση Αχ. Κυριακίδης

Μια μνησίκακη ουλή αυλάκωνε το πρόσωπο του, ένα τόξο σταχτί, σχεδόν τέλειο, που τον ρυτίδωνε από το μηλίγγι ως το μάγουλο. 

Το αληθινό του όνομα δεν έχει σημασία. 
   Όλοι στο Τακουαρεμπό τον έλεγαν  "ο Εγγλέζος της Κολοράδα".  
   Ο Τσιφλικάς της περιοχής εκείνης, ο Καρδόσο, δεν πουλούσε... Έχω ακούσει πως ο Εγγλέζος κατέφυγε τότε σ' ένα απρόβλεπτο επιχείρημα: του εκμυστηρεύτηκε την ιστορία της ουλής. 
   Ο Εγγλέζος είχε έρθει απ' τα σύνορα, απ' το Ρίο Γκράντε ντελ Σουρ.  Δεν έλειψαν κι αυτοί που έλεγαν πως ήταν κοντραμπαντιέρης  (λαθρέμπορος) στη Βραζιλία. 
   Τα χωράφια ήταν χέρσα, το νερό στις ποτίστρες, γλυφό. Για να φτιάξουν όλα αυτά, ο Εγγλέζος δούλεψε σκληρά, όσο και οι πεόν  (υπηρέτες) του.    
   Έλεγαν πως ήταν αυστηρός μέχρι σκληρότητας, αλλά δίκαιος ως εκεί που δεν παίρνει. Έλεγαν ακόμα πως έπινε: κάμποσες φορές το χρόνο, κλειδωνόταν στη σοφίτα κι επανεμφανιζόταν μετά από δυο-τρεις μέρες, θαρρείς κι έβγαινε μέσ' από μια μάχη ή έναν ίλιγγο, χλομός, τρεμάμενος, αποσβολωμένος κι έτσι αυταρχικός όπως πριν. 
   
   Θυμάμαι τα παγερά του μάτια, τη δραστήρια λιποσαρκία του, το γκρίζο μουστάκι του. Δεν έκανε παρέα με κανέναν, είναι αλήθεια πως τα ισπανικά του ήταν υποτυπώδη, ανάκατα με βραζιλιάνικα. Εκτός από κανένα εμπορικό γράμμα ή τίποτα φυλλάδια, δεν έπαιρνε αλληλογραφία. 

   Την τελευταία φορά που έκανα ένα ταξίδι βόρεια, μια πλημμύρα του ποταμού Καραγουατά μ' ανάγκασε να περάσω τη νύχτα στην Κολοράδα.  Δεν χρειάστηκαν παρά λίγα λεπτά για να αισθανθώ ανεπιθύμητος. Προσπάθησα να χαριεντιστώ με τον Εγγλέζο, προσέφυγα στο λιγότερο διορατικό απ' όλα τα πάθη: τον πατριωτισμό. 
   Είπα πως μια χώρα με το πνεύμα της Αγγλίας δεν μπορεί παρά να είναι ακατανίκητη. Ο συνομιλητής μου δε διαφώνησε, αλλά πρόσθεσε μ' ένα χαμόγελο ότι εκείνος δεν ήταν Άγγλος, ήταν Ιρλανδός, απ' το Ντανγκάρβαν. Και, λέγοντας αυτό, σταμάτησε απότομα, σαν να 'χε αποκαλύψει ένα μυστικό. 

   Μετά το δείπνο, βγήκαμε να δούμε τον ουρανό. Είχε ξαστερώσει, αλλά, πίσω από τους λόφους, ο νοτιάς σκιζόταν και χαρακωνόταν απ' τις αστραπές, φέρνοντας κι άλλη καταιγίδα. Στην ξαστερωμένη τραπεζαρία, ο πεόν που μας είχε σερβίρει το δείπνο, έφερε ένα μπουκάλι ρούμι. Ήπιαμε αργά αργά, αμίλητοι.

   Δεν ξέρω τι ώρα ήταν όταν κατάλαβα πως είχα μεθύσει. Ούτε ξέρω ποια έμπνευση ή ποια ευφροσύνη ή ποια βαρεμάρα μ' έκανε ν' αναφέρω την ουλή. Το πρόσωπο του Εγγλέζου άλλαξε έκφραση... για λίγα δευτερόλεπτα, πίστεψα πως θα με πετούσε έξω. Στο τέλος, μου είπε με τη συνηθισμένη φωνή του:
   - "Θα σας πω την ιστορία της ουλής μου, αλλά μ' έναν όρο: να μην απαλείψω κανένα περιστατικό ατιμίας, καμιά ταπείνωση". 

   Δέχτηκα. Η ιστορία που μου αφηγήθηκε, είχε ανάκατα αγγλικά κι ισπανικά, ακόμα και πορτογαλικά:

   ["Γύρω στο 1922, σε μια πόλη του Κοντ, ήμουν ένας απ' τους τόσους που συνωμοτούσαν για την ανεξαρτησία της Ιρλανδίας.  Απ' τους συντρόφους μου, κάποιοι επέζησαν ασχολούμενοι  με φιλειρηνικά έργα. 
   Άλλοι -κι αυτό είναι πολύ παράδοξο- πολέμησαν στις θάλασσες, ή στην έρημο, κάτω απ' την αγγλική σημαία. 
   Ένας άλλος, που άξιζε πιο πολύ απ' όλους, πέθανε μιαν αυγή στο προαύλιο ενός στρατώνα, τουφεκισμένος από άντρες γεμάτους ύπνο. Άλλοι πάλι (όχι οι πιο δυστυχισμένοι) βρήκαν το ριζικό τους στις ανώνυμες, σχεδόν μυστικές μάχες του εμφυλίου. 
   Είμαστε δημοκράτες, Καθολικοί. Είμαστε, όπως υποψιάζομαι, ρομαντικοί. Για μας, η Ιρλανδία δεν ήταν μόνο το ουτοπικό μέλλον και το αφόρητο παρόν: ήταν μια πικρή και τρυφερή μυθολογία, ήταν και οι κυκλικοί πύργοι και οι κόκκινοι βάλτοι, ήταν η αποπομπή του Παρνέλ και τα τεράστια έπη που τραγουδούν την αρπαγή των ταύρων, οι οποίοι σε μιαν άλλη ενσάρκωση ήταν ήρωες, και σ' άλλες, ψάρια και βουνά... 
   Ένα σούρουπο, που δεν θα το ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου, μας έφτασε ένας σύντροφος απ' το Μίνστερ: κάποιος Τζον Βίνσεντ Μουν. 

   Θα 'ταν δε θα 'ταν είκοσι χρονών. Ήταν ταυτόχρονα αδύνατος και πλαδαρός. Σου έδινε τη δυσάρεστη εντύπωση ότι ήταν ασπόνδυλος. Είχε μελετήσει με πάθος και ματαιοδοξία όλες τις σελίδες κι εγώ δεν ξέρω ποιου κομμουνιστικού εγχειριδίου. Ο διαλεκτικός υλισμός τού χρησίμευε για να κλείνει οποιαδήποτε συζήτηση. 
Οι λόγοι που μπορεί να 'χει ένας άνθρωπος για να μισήσει κάποιον άλλον ή να τον αγαπήσει, είναι άπειροι: ο Μουν συρρίκνωνε την Παγκόσμια Ιστορία σε μια ποταπή οικονομική διαπάλη. 
   Έλεγε κατηγορηματικά ότι η επανάσταση ήταν προορισμένη να θριαμβεύσει. Του είπα πως ένας τζέντλεμαν δεν μπορεί παρά να ενδιαφέρεται μόνο για χαμένες υποθέσεις... 
   Είχε κιόλας νυχτώσει, συνεχίσαμε να διαφωνούμε στο διάδρομο, στις σκάλες, στους άδειους δρόμους. 
   Δε μ' εντυπωσίαζαν τόσο πολύ οι απόψεις του Μουν όσο το αδιαμφισβήτητο δογματικό του ύφος. Ο καινούργιος σύντροφος δε συζητούσε. Αποφαινόταν με ακαταδεξία και με κάποια οργή. 

   Καθώς φτάναμε στα τελευταία σπίτια, μια ξαφνική ομοβροντία μας κατακεραύνωσε. (Λίγο πριν ή λίγο μετά, πηγαίναμε σύρριζα στον γυμνό τοίχο μιας φάμπρικας ή ενός στρατώνα.)  
   Στρίψαμε σ' ένα χωματόδρομο.  Από μια φλεγόμενη παράγκα ξεπρόβαλε ένας στρατιώτης, πελώριος μες στο φέγγος της φωτιάς. Μας φώναξε να σταματήσουμε. 
   Τάχυνα το βήμα μου. Ο σύντροφος δε μ' ακολούθησε. Γύρισα να δω: ο Τζον Βίνσεντ Μουν ήταν ακίνητος, σαγηνευμένος, θαρρείς μαρμαρωμένος απ' τον τρόμο. 
   Έτρεξα αμέσως, έριξα χάμω τον στρατιώτη μ' ένα χτύπημα, πήγα στον Βίνσεντ Μουν, τον ταρακούνησα, του 'βαλα τις φωνές, τον διέταξα να μ' ακολουθήσει. 
   Πήραμε τρέχοντας τους δρόμους, μέσα στη νύχτα που ήταν διάτρητη από τις φωτιές. Μια άλλη ομοβροντία  μας πήρε στο κυνήγι... μια σφαίρα έξυσε τον δεξιό ώμο του Μουν. Καθώς τρέχαμε μέσα στα πεύκα, άκουγα  τ' αναφιλητά του. 

   Εκείνο το φθινόπωρο του 1922, είχα βρει καταφύγιο στην έπαυλη του στρατηγού Μπέρκλι, ο οποίος (δεν τον είχα δει ποτέ μου) ασκούσε κάποια διοικητικά καθήκοντα στη Βεγγάλη. 
   Το οίκημα δεν ήταν ούτε εκατό χρονών, αλλά ήταν ρημαγμένο, θεοσκότεινο, γεμάτο μπερδεμένους διαδρόμους και περιττούς προθαλάμους. Το μουσείο κι η τεράστια βιβλιοθήκη έπιαναν όλο το ισόγειο: τα επίμαχα και αντιφατικά βιβλία που, κατά κάποιον τρόπο, είναι η Ιστορία του 19ου αιώνα, τα γιαταγάνια από το Νασιπούρ, που τα λαφυραγωγημένα τόξα τους ανέδιδαν, θαρρείς, τον άνεμο και τη βία των μαχών. 
   Αν θυμάμαι καλά, μπήκαμε απ' την πίσω πόρτα. Ο Μουν, με τα χείλια του τρεμάμενα και στεγνά, ψιθύρισε πως τα νυχτερινά επεισόδια είχαν ενδιαφέρον του 'δεσα την πληγή, του 'φτιαξα ένα τσάι. Το "τραύμα" του ήταν επιπόλαιο. Ξαφνικά, ψέλλισε σαν να τα 'χε χαμένα:
   -"Μα εσείς ριψοκινδυνεύσατε πολύ!"
   Του είπα να μην ανησυχεί. (Έκανα ότι έκανα, απ' τη συνήθεια του εμφυλίου, έπειτα, η σύλληψη ενός μέλους μπορούσε να κάνει κακό στον αγώνα μας.)
   Την άλλη μέρα μέρα, ο Μουν είχε ξαναβρεί τον εαυτό του. Δέχτηκε ένα τσιγάρο που του πρόσφερα, και με υπέβαλε σε εξονυχιστική ανάκριση για τους "οικονομικούς πόρους του επαναστατικού μας κόμματος". 
   Τα ερωτήματα του ήταν πολύ ξεκάθαρα. Του είπα (και δεν έλεγα ψέματα) πως η κατάσταση ήταν σοβαρή. Βαριές ομοβροντίες συγκλόνιζαν το νότο. Είπα στον Μουν ότι οι σύντροφοι θα μας περίμεναν. Το πανωφόρι μου και το περίστροφο μου ήταν στο δωμάτιο μου. Όταν γύρισα, ο Μουν ήταν ξαπλωμένος στο σοφά, με τα μάτια κλειστά. Είπε πως πρέπει να είχε πυρετό, προφασίστηκε έναν οδυνηρό σπασμό στον ώμο.
   Τότε κατάλαβα πως η δειλία του ήταν αθεράπευτη. Του συνέστησα αδέξια να προσέχει, κι έφυγα. 
   Αυτός ο φοβισμένος άνθρωπος μ' έκανε να ντρέπομαι, θαρρείς και ο δειλός ήμουν εγώ και όχι ο Βίνσεντ Μουν. 
   Ό,τι κάνει ένας άνθρωπος, είναι σαν να το 'χουν κάνει όλοι οι άνθρωποι. Δεν είναι άδικο, λοιπόν, που ένα κρούσμα απειθαρχίας σ' έναν κήπο μόλυνε το ανθρώπινο γένος. 
   Δεν είναι άδικο, λοιπόν, που η σταύρωση ενός και μόνο Ιουδαίου ήταν αρκετή για να το σώσει. Ίσως έχει δίκιο ο Σοπενάουερ: εγώ είμαι οι άλλοι, κάθε άνθρωπος είναι όλοι οι άνθρωποι, ο Σαίξπηρ είναι κατά κάποιον τρόπο αυτός ο άθλιος Τζον Βίνσεντ Μουν.

   Περάσαμε εννέα μέρες στο θεόρατο σπίτι του στρατηγού. Δε θα πω τίποτα για τις αγωνίες και τις εκλάμψεις του πολέμου: σκοπός μου είναι να σας πω την ιστορία αυτής εδώ της ουλής που με προσβάλλει. 
   Αυτές, λοιπόν, οι εννέα μέρες, μέσα στο μυαλό μου είναι μία μέρα, αν εξαιρέσουμε την προτελευταία, που οι δικοί μας μπήκαν σ' ένα στρατώνα και καταφέραμε να πάρουμε ακριβή εκδίκηση για τους δεκάξι συντρόφους που είχαν τουφεκιστεί στο Έλφιν. Έβγαινα απ' το σπίτι με το συγκεχυμένο φως του ξημερώματος και γύριζα με το που βράδιαζε. 
   Ο σύντροφός μου με περίμενε στο πρώτο πάτωμα: το τραύμα δεν του επέτρεπε να κατέβει στο ισόγειο. Τον θυμάμαι μ' ένα βιβλίο πολεμικής στρατηγικής στο χέρι: Φ.Ν. Μοντ ή Κλάουζεβιτς. 
   - "Το όπλο που προτιμώ, είναι το πυροβόλο" μού εξομολογήθηκε μια νύχτα. 
   Ρωτούσε για τα σχέδια μας. Του άρεσε να τα επικρίνει ή να τα διορθώνει. Συχνά, επίσης, κατηγορούσε την "αξιοθρήνητη οικονομική μας βάση".   Δογματικός και σκυθρωπός, προφήτευσε το καταστροφικό τέλος. 
   - ''C' est une affaire flambee" (είναι μια καμμένη υπόθεση) μουρμούριζε. 
   Για να δείξει πόσο λίγο τον ενδιέφερε η φυσική του δειλία, μεγιστοποιούσε την πνευματική του αλαζονεία. Έτσι, καλά ή κακά, πέρασαν εννέα μέρες. 

   Τη δέκατη μέρα,η πόλη έπεσε οριστικά στις δυνάμεις των Black and Tans. Ψηλοί, σιωπηλοί έφιπποι περιπολούσαν στους δρόμους. Ο αέρας έφερνε στάχτη και κάπνα. Σε μια γωνιά είδα ένα πτώμα ριγμένο στο δρόμο. 
   Πιο επίμονη, όμως, είναι η θύμηση που έχω από ένα ανδρείκελο: το 'χαν πετάξει οι στρατιώτες στο κέντρο μιας πλατείας και το πυροβολούσαν ασταμάτητα... 
   Είχα βγει χαράματα απ' το σπίτι, πριν μεσημεριάσει, είχα επιστρέψει. Ο Μουν ήταν στη βιβλιοθήκη και μιλούσε με κάποιον. 
   Απ' τον τόνο της φωνής του κατάλαβα πως μιλούσε στο τηλέφωνο. Τότε άκουσα τ' όνομα μου. Ύστερα πως θα γύριζα στις εφτά... Ύστερα την υπόδειξη να με συλλάβουν όταν θα περνούσα τον κήπο. Ο λογικός φίλος μου με πουλούσε σε λογική τιμή. Τον άκουσα να ζητά εγγυήσεις για την προσωπική του ασφάλεια.

   Εδώ η ιστορία μου μπερδεύεται και χάνεται. Ξέρω πως κυνήγησα τον καταδότη μέσα από σκοτεινούς εφιαλτικούς διαδρόμους, πάνω σε ατελείωτες ιλιγγιώδεις σκάλες. Ο Μουν γνώριζε πολύ καλά το σπίτι, πολύ καλύτερα από μένα. Τον έχασα μια δυο φορές. 
   Από μια κρεμασμένη στολή του στρατηγού τράβηξα ένα γιαταγάνι. Μ' εκείνο το μισοφέγγαρο από ατσάλι χάραξα στο πρόσωπό του για πάντα, ένα μισοφέγγαρο από αίμα. 
Ακούστε, Μπόρχες: έκανα αυτή την εξομολόγηση σε σας, που είστε ένας άγνωστος. Η περιφρόνησή σας δε θα με λυπήσει τόσο πολύ.
   Εδώ ο αφηγητής σταμάτησε. Πρόσεξα πως τα χέρια του έτρεμαν. 
   - "Και ο Μουν;" το ρώτησα.
   - "Πήρε τα τριάντα αργύρια και το 'σκασε στη Βραζιλία.    Εκείνο το απόγευμα, στην πλατεία, είδα κάτι μεθυσμένους να πυροβολούν ένα ανδρείκελο."
   Μάταια περίμενα τη συνέχεια της ιστορίας. Κάποια στιγμή, του είπα να συνεχίσει.
   Και τότε ένας λυγμός τον τάραξε σύγκορμο...  με μια αδύναμη πραότητα, μου έδειξε την καμπύλη, ασπρειδερή ουλή.
   - "Δεν με πιστεύετε;" ψέλλισε. "Δεν έχω εδώ, στο πρόσωπο μου πάνω, το σημάδι της ατιμίας μου; Σας αφηγήθηκα την ιστορία με τέτοιον τρόπο, ώστε να μ' ακούσετε ως το τέλος. Εγώ κατέδωσα τον άνθρωπο που με προστάτεψε εγώ είμαι ο Βίνσεντ Μουν.  
Και τώρα περιφρονήστε με."
______________________________

Χόρχε Λουίς Μπόρχες, "Μυθοπλασίες"

μετάφραση Αχ. Κυριακίδης

_______   εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

  Scholeio.com  

Γνωρίζοντας λιγο Καλύτερα τον Εαυτό μας, αυτόν τον Άγνωστο

O τρόπος που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται και ερμηνεύουν 

τις καταστάσεις επηρεάζει άμεσα 

το συναίσθημα και τη συμπεριφορά 

τους και αντίστροφα. 

Αυτό οι ψυχολόγοι το αναφέρουν σαν "Γνωσιακή Θεωρία"       
"Δεν είναι οι καταστάσεις που διαταράσσουν τους ανθρώπους, αλλά οι ερμηνείες τους γι' αυτές.."

                                Επίκτητος

   Εμείς οι άνθρωποι, για να προβλέψουμε, να προσαρμοστούμε και να ελέγξουμε τον κόσμο γύρω μας,   χρησιμοποιούμε το μυαλό μας τις σκέψεις μας. Οι ειδικοί συνηθίζουν να τις αποκαλούν γνωσιακές κατασκευές  -γνωσιακοί «χάρτες»-  ή «γνωσίες» με τις οποίες ερμηνεύουμε την πραγματικότητα.   

   Για τη γνωσιακή θεωρία, οι σκέψεις αποτελούν το κλειδί της παρέμβασης. Επομένως, στόχος του γνωσιακού θεραπευτή είναι σε συνεργασία με τον θεραπευόμενο να επέμβει στο επίπεδο της δυσλειτουργικής σκέψης, προκειμένου να αμφισβητήσει την βασιμότητά της και να την τροποποιήσει. Το αποτέλεσμα θα περιλαμβάνει παράλληλες αλλαγές στο συναίσθημα και στην συμπεριφορά.

Ερμηνείες Ψυχολογικών Όρων

     Ψυχαναγκασμός,  Οι ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές αποτελούν επαναλαμβανόμενες, στερεοτυπικές και σκόπιμες ενέργειες ή νοητικές πράξεις που αποσκοπούν στη μείωση του άγχους ή/και στην πρόληψη μίας επικείμενης βλάβης. Το άτομο αναγνωρίζει τις πράξεις αυτές ως υπερβολικές ή ανόητες, όμως, βιώνει έντονο άγχος αν δεν τις εκτελέσει.  Αποτελούν την απάντηση του ατόμου στην ιδεοληψία και έχουν στόχο την εξουδετέρωσή της.

   Οι ψυχαναγκασμοί μπορεί να είναι είτε φανεροί, δηλαδή κινητικές συμπεριφορές (καθαριότητα, έλεγχος κ.λ.π.), είτε κρυφοί, δηλαδή νοητικές πράξεις (επανάληψη φράσης ή αριθμών κ.λ.π.). Η ίδια η ψυχαναγκαστική συμπεριφορά προκαλεί έντονη δυσφορία και αίσθηση απώλειας της βούλησης. Ωστόσο, ενισχύεται από τις ίδιες τις αγχολυτικές της ιδιότητες που λειτουργούν άμεσα και προσωρινά προσφέροντας στιγμιαία ανακούφιση από την απειλή της ιδεοληψίας. 

Τα πιο κοινά είδη των ψυχαναγκαστικών συμπεριφορών είναι:

   α) η καθαριότητα: για τη διατήρησή της και την αποφυγή της μόλυνσης,

   β) ο έλεγχος για την αποφυγή ενδεχόμενης καταστροφής: το άτομο επανειλημμένα ελέγχει αν ηλεκτρικές συσκευές, πόρτες ή παράθυρα είναι κλειστά,

   γ) η επανάληψη: αν και καταστροφή δεν αναμένεται, το άτομο νοιώθει την ανάγκη επανάληψης της πράξης, για παράδειγμα να αγγίξει κάτι, να χτυπήσει ξύλο, να επαναλάβει μια φράση ή να σηκωθεί και να καθίσει,

   δ) η ταξινόμηση: όπου γίνεται διευθέτηση των αντικειμένων με βάση προσωπικούς ιδιαίτερους τρόπους,

   ε) το μέτρημα, η απαρίθμηση

   στ) η συσσώρευση, συλλογή παλιών, άχρηστων αντικειμένων.

   Αυτές είναι οι δύο κύριες κατηγορίες ψυχαναγκασμών, της καθαριότητας και του ελέγχου.
   Υπάρχει και ένα τρίτο είδος συμπεριφορών που εκτελείται σαν απάντηση στις ιδεοληψίες (οξύμωρο), είναι οι συμπεριφορές εξουδετέρωσης. 
   Πρόκειται για συμπεριφορές που είναι συνήθως κρυφές και στοχεύουν στο να «βάλουν τα πράγματα σε μία τάξη», δηλαδή να ανατρέψουν την ιδεοληψία ή τις επιδράσεις της μειώνοντας την δυσφορία που νιώθει το άτομο ή την πιθανότητα να συμβεί ένα άσχημο γεγονός. Από αυτή την άποψη, οι συμπεριφορές εξουδετέρωσης μοιάζουν με τις φανερές ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές.

Οι νοητικές στρατηγικές εξουδετέρωσης συνίστανται:

   .  στην αντικατάσταση της ιδεοληψίας με άλλη σκέψη, 

   .  στη συνομιλία με άλλους, στο σταμάτημα της σκέψης, 

   .  στην απόσπαση της προσοχής με τραγούδι, 

   .  στην προσευχή, 

   .  στο μέτρημα, 

   .  στην ανάλυση της σκέψης ή στην αναζήτηση διαβεβαιώσεων για να 
       καθησυχάσει το άτομο τον αβάσιμο φόβο των υποτιθέμενων ευθυνών του.

   Όταν η αποφυγή είναι αναποτελεσματική και οι ιδεοληψίες εμφανίζονται, το άτομο καταφεύγει σε ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές για ανακούφιση από το έντονο άγχος που αισθάνεται, η οποία λειτουργεί μόνο βραχυπρόθεσμα.

Η μείωση του άγχους είναι προσωρινή και επανεμφανίζεται ο φαύλος κύκλος. Μακροπρόθεσμα, όσο το άτομο εκτελεί ψυχαναγκασμούς, τόσο περισσότερο ενισχύονται οι ιδεοληψίες του και εντείνεται το συνοδό άγχος.

   Όταν η έκταση των συμπτωμάτων είναι μεγάλη, καθώς και όταν υπάρχει μακροχρόνια και γενικευμένη χρήση των ψυχαναγκασμών, αυτοί συχνά εκτελούνται ανεξάρτητα από την ύπαρξη ιδεοληψιών και χάνουν την αρχική τους σημασία. Στην περίπτωση αυτή, το άτομο προβαίνει σε εξουδετέρωση για να προλάβει την εμφάνιση μιας πιθανής ιδεοληψίας.

• Δραματοποίηση 
  
     Η έκφραση ασυνείδητων εσωτερικών συγκρούσεων και συναισθημάτων μέσω αυθόρμητων σωματικών ενεργειών αντί λεκτικών.  
•    Αντικατάσταση του λόγου με τη γλώσσα του σώματος σαν μέσο έκφρασης, της πνευματικής (σκέψη) ή της ψυχικής (συναίσθημα)  λειτουργίας.
  
  
  Εθισμός 
  
     Το να αποκτάς μια συνήθεια. Καταναγκαστική συνήθεια, που επηρεάζει τη συμπεριφορά και τον ψυχισμό και είναι δύσκολο να διακοπεί. 
• Σωματική και ψυχολογική εξάρτηση από έναν άνθρωπο, μια κατάσταση, μία ουσία. Ένα φάρμακο ή μια ναρκωτική ουσία.

Η προοδευτική απώλεια αντιδραστικής συμπεριφοράς ως αποτέλεσμα συνεχούς επαναλαμβανόμενης διέγερσης.

Ανησυχία 

   Η φοβισμένη πρόβλεψη για μελλοντικό κίνδυνο συνοδευόμενη από αίσθηση δυσφορίας ή σωματικής έντασης.   Η ανησυχία είναι ένα συναίσθημα φόβου ή πανικού.

   Το άγχος είναι η δυσμενής αντίδραση ενός ατόμου, όταν έχει υπερβολική πίεση ή έχει να αντιμετωπίσει διάφορους τύπους απαιτήσεων και υποχρεώσεων. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι αιτίες που δημιουργούν σε κάποιον άγχος, μπορεί να είναι ευχάριστες σε κάποιον άλλον, π.χ. να μιλάει δημόσια ή να πετά με αεροπλάνο.

   Το άγχος και η ανησυχία αποτελούν θεμελιώδη ανθρώπινα συναισθήματα και κάποιοι ισχυρίζονται ότι γίνονται ορατά μόνο όταν ένα άτομο τα βιώνει σε έντονο βαθμό. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι συνηθίζουν σε καταστάσεις έντονου άγχους και ανησυχίας και δεν το θεωρούν πρόβλημα μέχρι τη στιγμή που θα γνωρίσουν ανθρώπους, οι οποίοι είναι στενοχωρημένοι ή αγχωμένοι σε μικρότερο βαθμό.

Απάθεια 

   Η έλλειψη συναισθημάτων, ενδιαφέροντος, έγνοιας για τους άλλους ή το περιβάλλον.  Ο όρος απάθεια καταρχάς σημαίνει έλλειψη πάθους, έλλειψη δράσης ή αντίδρασης.  Είναι συνώνυμο της αδιαφορίας. 

• 
     Συναισθήματα όπως ενδιαφέρον, συμπόνια, κίνητρο, πάθος, ενθουσιασμός, θυμός, χαρά και πολλά άλλα, συμπιέζονται και τη θέση τους παίρνει ένα κενό. Δεν είναι ηρεμία ή γαλήνη, ούτε και δύναμη αυτοσυγκράτησης εκεί που άλλοι θα έδειχναν ταραχή, αλλά η απουσία επαφής και επικοινωνίας με το οποιοδήποτε ερέθισμα που μπορεί να προέρχεται από έναν εξωτερικό παράγοντα.
  
     Τα άτομα που χαρακτηρίζονται από αυτήν παρουσιάζουν στο σύνολο τους μια ουσιαστική έλλειψη του σκοπού ή της έννοιας για ζωή. Σ' αυτά, απουσιάζει κάθε κοινωνικό, συναισθηματικό, πνευματικό ή σωματικό ενδιαφέρον στη ζωή, έννοιες όπως αναζήτηση, αγωνιστικότητα, συντροφικότητα, γι' αυτά είναι τελείως άγνωστες.
• 
  
  Διπολική διαταραχή

   Συναισθηματική διαταραχή όπου η κατάθλιψη εναλλάσσεται με την μανία. Είναι μια ψυχική νόσος. Αυτά τα επεισόδια μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην ικανότητα του ανθρώπου να λειτουργήσει φυσιολογικά στην καθημερινότητα του.

   Στη διπολική διαταραχή το άτομο παρουσιάζει έντονες μεταπτώσεις της διάθεσής του. Πιο συγκεκριμένα, η διάθεσή του κινείται ανάμεσα σε δύο δίπολα, το ένα της μανίας και στο άλλο της κατάθλιψης. 

   Σχεδόν το 4% των ανθρώπων παγκοσμίως έχουν διπολική διαταραχή, είναι το ίδιο συχνή σε άνδρες και γυναίκες και εμφανίζεται συνήθως σε νεαρή ηλικία. Η αιτία που προκαλεί την διαταραχή δεν είναι ξεκάθαρη αλλά οι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες θεωρείται πως παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της διαταραχής.
   Η θεραπεία περιλαμβάνει σταθεροποιητές διάθεσης όπως το λίθιο, αντιεπιλιπτικά φάρμακα καθώς και ψυχοθεραπεία.

   Υπάρχουν γενικευμένα προβλήματα με κοινωνικό στίγμα, στερεότυπα καθώς και προκατάληψη ενάντια σε άτομα με διπολική διαταραχή, ωστόσο η διπολική διαταραχή έχει συνδεθεί και με την δημιουργικότητα και ακόμη και την ιδιοφυΐα, και πολλοί καλλιτέχνες, όπως ο ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ και η συγγραφέας Βιρτζίνια Γουλφ, έπασχαν από αυτή.

Κυριότερα συμπτώματα της μανίας:

   . Διαταραγμένη συναισθηματική διάθεση (ευφορία)
   . Διογκωμένη αυτοεκτίμηση
   . Μειωμένη ανάγκη για ύπνο
   . Διάσπαση της προσοχής
   . Υπερβολική δραστηριότητα/ Υπερ-κινητικότητα (αυξημένη εμπλοκή 
       σε κοινωνικές, επαγγελματικές, σεξουαλικές, θρησκευτικές κ.α. 
       δραστηριότητες)
   . Συναισθηματική αστάθεια
   . Παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις

Κυκλοθυμική διαταραχή 

   Είναι μια ήπια μορφή διπολικής διαταραχής, η οποία χαρακτηρίζεται από εναλλαγές διαθέσεως.  Διακύμανση της διάθεσης όπου εμπεριέχονται περίοδοι από υπομανιακά συμπτώματα με περιόδους από μεσαίας κλίμακας καταθλιπτικά συμπτώματα. 

   Η κυκλοθυμία είναι μια ψυχολογική διαταραχή που συνοδεύεται από εναλλαγές της ψυχικής διάθεσης οι οποίες κατά κανόνα οφείλονται στο ίδιο το άτομο και όχι σε εξωτερικούς παράγοντες. Βέβαια εδώ πρέπει να πούμε ότι όταν κάποιος παρουσιάζει ορισμένες κυκλοθυμικές τάσεις δεν είναι κατ' ανάγκη και κυκλοθυμικός.

   Υπάρχουν περιπτώσεις που οι πάσχοντες δεν παραδέχονται το πρόβλημά τους και προσπαθούν να δικαιολογήσουν τις περιόδους κατάθλιψης με διάφορα συμβάντα. Το ίδιο μπορεί να συμβαίνει με το περιβάλλον τους τι οποίο απλά να τους χαρακτηρίζει "ιδιόρρυθμους".

Διαταραχή Πανικού

   Η λέξη πανικός προέρχεται από το θεό Πάνα που με τις μεταμφιέσεις και τις ζαβολιές του τρόμαζε τους ανυποψίαστους ταξιδιώτες. Η διαταραχή πανικού περιλαμβάνει έντονες, απροσδόκητες και ξαφνικές κρίσεις άγχους που διαρκούν συνήθως μερικά λεπτά. 

   Κατά τη διάρκεια αυτών των κρίσεων το άτομο νιώθει τρόμο και πιστεύει πως κινδυνεύει και απειλείται σωματικά («θα πάθω εγκεφαλικό ή ανακοπή και θα πεθάνω») ή/και κοινωνικά («θα χάσω τον έλεγχο της συμπεριφοράς μου και θα γίνω ρεζίλι») ή/και ψυχικά («θα τρελαθώ»).

   Μια κρίση πανικού συνοδεύεται από έντονα σωματικά συμπτώματα. Χαρακτηρίζεται πλήρης αν παρουσιάζονται τουλάχιστον τέσσερα από τα παρακάτω σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα:

   . Ταχυκαρδία και αίσθημα έντονων παλμών
   .  Ζάλη, αίσθημα αστάθειας ή λιποθυμίας
   .  Δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή ή αίσθημα ασφυξίας)
   .  Πόνοι στο στήθος ή δυσφορία. Αίσθημα πνιγμού
   .  Μουδιάσματα ή μυρμηγκιάσεις σε όλο το σώμα
   .  Ναυτία ή ανακάτεμα στο στομάχι
   .  Εξάψεις ή κρυάδες
   .  Εφίδρωση
   . Ταραχή ή τρεμούλες
   .  Φόβος επερχόμενου θανάτου
   . Φόβος απώλειας ελέγχου των πράξεων
   . Φόβος επερχόμενης τρέλας

   Αίσθημα ότι τα πράγματα δεν είναι αληθινά ή αίσθημα του απόμακρου σε ό,τι συμβαίνει γύρω.    Το 5% του γενικού πληθυσμού μπορεί να παρουσιάσει μια κρίση πανικού στη ζωή του. 
   Μιλάμε για διαταραχή όταν τα περιστατικά αυτά επαναλαμβάνονται αρκετά συχνά (τέσσερις κρίσεις κατά τη διάρκεια ενός μήνα) ή αν έστω και ένα μεμονωμένο επεισόδιο έχει επηρεάσει σε τέτοιο βαθμό το άτομο που να διακατέχεται από συνεχή αγωνία για την εμφάνιση άλλης κρίσης (άγχος αναμονής). 

Διαταραχή πανικού μπορεί να παρουσιάζει το 1% - 1,5% του πληθυσμού. Αρχίζει σε νεαρή ηλικία (μεταξύ 20 και 30 ετών) και είναι συχνότερη στις γυναίκες.

Εξιδανίκευση 

   Ψυχικός μηχανισμός όπου το άτομο αποδίδει εξωπραγματικές δυνατότητες στους άλλους. Στην ψυχολογία, εξιδανίκευση είναι ο όρος καθιερώνεται από τον Νίτσε. Χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει το πνεύμα σαν αντανάκλαση της λίμπιντο.  Έχει τις ρίζες του στη νιτσεϊκή και ψυχαναλυτική προσέγγιση, και καμιά φορά αναφέρεται και σαν ένας ξεχωριστός μηχανισμός άμυνας. 

   Σύμφωνα με τους Wade και Tavris, εξιδανίκευση υπάρχει όταν η μετατόπιση "υπηρετεί ένα ανώτερο πολιτιστικό ή κοινωνικά ωφέλιμο στόχο, όπως κατά τη στιγμή της καλλιτεχνικής δημιουργίας ή της εφεύρεσης.

Μαγική σκέψη 

   Η πίστη ότι σκεπτόμενος ή ευχόμενος κάτι μπορεί να συμβεί.  Η πρώτη φορά που εμφανίσθηκε ο όρος μαγική σκέψη, υπό αυτή την έννοια, ήταν σε ένα νεανικό βιβλίο του υπαρξιστή φιλοσόφου Ζαν-Πολ Σαρτρ,  με τίτλο Esquisse d’ une theorie des Emotions (εκδ, Herman, 1939). 

Ο όρος μαγική σκέψη, κατά την άποψή του, σημαίνει ότι επιτρέπουμε σε μια επιθυμία ή ένα συναίσθημα να μας πείσει ότι κάτι είναι αληθινό, ενώ η λογική μας υποστηρίζει ακριβώς το αντίθετο. 

Μηχανισμοί άμυνας 

   Ψυχικοί μηχανισμοί που χρησιμοποιούμε ασυνείδητα για να ανακουφίσουμε το άγχος μας και να διευθετήσουμε τις συγκρούσεις μας. 

Σύμφωνα με την Ψυχαναλυτική θεωρία του Σίγκμουντ Φρόυντ, οι αμυντικοί μηχανισμοί είναι αυτόματες πράξεις ή τεχνικές που εκτελούνται ασυνείδητα για την αντιμετώπιση στρεσογόνων καταστάσεων και ερεθισμάτων που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε ψυχολογικά.  Πιο συγκεκριμένα είναι η μέθοδος με την οποία το Εγώ διευθετεί τις συγκρούσεις που δημιουργούνται μεταξύ των ενορμήσεων του Εκείνο και των αξιών του Υπερεγώ.

Οι κυριότεροι αμυντικοί μηχανισμοί είναι:

   .  Αντιδραστικός σχηματισμός: το άτομο υιοθετεί ιδέες και συμπεριφορές που είναι αντίθετες προς τις ασυνείδητες μη αποδεκτές ενορμήσεις του.
   .  Απώθηση: απομάκρυνση από τη συνείδηση αναπαραστάσεων που συνδέονται με μια ενόρμηση, όταν η ικανοποίηση αυτής μπορεί να προκαλεί δυσαρέσκεια.
   .  Άρνηση: το άτομο αρνείται ένα δυσάρεστο ή ανεπιθύμητο κομμάτι της πραγματικότητας του.
   .  Ακύρωση: το άτομο υιοθετώντας μια συμπεριφορά ή σκέψη, προσπαθεί να διορθώσει το "κακό" που θεωρεί ότι έχει προκαλέσει μέσω των σεξουαλικών ή επιθετικών του ενορμήσεων.
   .  Εκλογίκευση: το άτομο προσπαθεί να δώσει στον εαυτό του ή και στους άλλος ερμηνείες που φαίνονται λογικές και ηθικά αποδεκτές για μη αποδεκτή συμπεριφορά ή επιθυμίες.
   .  Μόνωση: η απομάκρυνση μιας ιδέας ή πράξης από το συναίσθημα που τη συνοδεύει.
   .  Μετουσίωση: η λιβιδινική ενέργεια libido ή η επιθετική ενόρμηση χρησιμοποιούνται για την επίτευξη κοινωνικά αποδεκτών στόχων, με αποτέλεσμα ισχυρή ικανοποίηση.
   .  Παλινδρόμηση: επιστροφή σε ένα πρώιμο λιβιδινικό στάδιο καθώς και στις σχέσεις με προηγούμενα αντικείμενα.
   .  Πρόβλεψη: προετοιμασία για ένα μελλοντικό επώδυνο γεγονός με στόχο τη μείωση του άγχους.
   . Προβολή: το άτομο απομακρύνει από τον εαυτό του και αποδίδει σε κάποιο άλλο πρόσωπο επιθυμίες, ιδιότητες ή συναισθήματα τα οποία είτε αγνοεί είτε αρνείται για τον εαυτό του.
   . Χιούμορ: επιτρέπει στο άτομο να εκφράσει ιδέες και καταστάσεις που προκαλούν άγχος.

Αυτοπραγμάτωση 

      Η διαδικασία ανάπτυξης όλου του προσωπικού δυναμικού.   Ο άνθρωπος βιώνει και συλλέγει κάποιες εμπειρίες, συναναστρέφεται με άλλους ανθρώπους και μέσω της ενσυναίσθησης (ψυχική ταύτιση) καταλήγει σε κάποια συμπεράσματα και διαμορφώνει απόψεις. 
   Το κάθε άτομο έχει κάποιες αρχές, ιδέες και αντιλήψεις οι οποίες ανάλογα με το περιβάλλον και τους ανθρώπους τροποποιούνται. Αυτή η διαδικασία με τη σειρά της βοηθά στην ενεργοποίηση του ίδιου του οργανισμού, αυτοπραγμάτωση, δηλαδή την εγγενή τάση του να βελτιώνει τις ικανότητες του ώστε να ζει καλύτερα.

   Ο ψυχολόγος Carl Rogers 1902-1987 ανέπτυξε την θεωρία του πάνω στο ότι ο οργανισμός και ο εαυτός παίζουν καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση της προσωπικότητας:

Υποστηρίζει πως στόχος του ανθρώπου είναι να διώξει τα προσωπεία που νιώθει πως τον κάνουν αρεστό στους γύρω του, να βιώσει ελεύθερα οποιαδήποτε συναισθήματα που ταυτόχρονα θα τον βοηθήσουν να εξελίξει και άλλες πτυχές του εαυτού του, να αποκτήσει συνείδηση των επιλογών του, να πιστέψει σε αυτόν, και τέλος να αποκτήσει επίγνωση πως αυτός ο ίδιος γνωρίζει καλύτερα τι είναι καλό για αυτόν.

Αυτοπεποίθηση 

     H γενικευμένη αξιολόγηση της συμπεριφοράς προς τον εαυτό που επηρεάζει τη διάθεση και τη συμπεριφορά.  Αυτοπεποίθηση, αυτοεκτίμηση, αυτογνωσία, αυτοεικόνα, εμπιστοσύνη στον εαυτό, αποδοχή του εαυτού, αυτοεπιβεβαίωση. 

   Όλες αυτές οι λέξεις εκφράζουν πάνω-κάτω το ίδιο: την καλή γνώση του εαυτού μας και την εκτίμηση γι’ αυτό που είμαστε. Όχι για κάποιο εξιδανικευμένο κατασκεύασμα που αξίζει μόνο υπό όρους, ούτε για μια εικόνα εαυτού που ανταποκρίνεται σε αυτό που περιμένουν οι άλλοι, αλλά γι’ αυτό τον καθημερινό εαυτό που έχει αδυναμίες και προσόντα, νευρώσεις και μεγαλοσύνη, συμπλέγματα κατωτερότητας και ιδιαίτερα χαρίσματα, στιγμές απελπισίας και στιγμές χαράς και ευφορίας.

Αυτοπεποίθηση σημαίνει ότι αποδεχόμαστε (κάπως, όσο μπορούμε την κάθε στιγμή) τα μεν και εκτιμάμε τα δε. Αυτό μας δίνει δύναμη και αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για να είμαστε ικανοποιημένοι από τη ζωή μας και να αισθανόμαστε επαρκείς, ώστε να πετυχαίνουμε τουλάχιστον κάποιους από τους στόχους μας.

   Η πορεία προς την κατάκτηση αυτογνωσίας και θετικής αυτοεικόνας δεν γίνεται με κανένα μαγικό τρόπο, ούτε ξυπνάμε μια μέρα και το έχουμε καταφέρει. Γίνεται με μικρές καθημερινές ασκήσεις ­με τον εαυτό μας και τους άλλους, όπως αυτές που προτείνουμε παρακάτω: 

Ασκήσεις αυτοπεποίθησης

   ● Μην τις αντιμετωπίζετε ως αδικίες ή αποδείξεις για το πόσο ανίκανοι είστε, αλλά ως φυσικά φαινόμενα που κανείς δεν αποφεύγει στη ζωή του. 

   ● Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι πρόκειται για προβλήματα που πρέπει να λύσετε, όχι για ατυχίες που πρέπει να υπομείνετε ή να λυπάστε γι’ αυτές. 

   ● Ψάξτε για λύσεις, σκεφτείτε: «Πώς μπορώ να το διευθετήσω αυτό;», αντί να μοιράζετε κατηγορίες και τιμωρίες και να ψάχνετε συνεχώς για το ποιος φταίει. 

   ● Θέστε στον εαυτό σας την ερώτηση: «Τι θα έχει απομείνει από αυτή τη στενοχώρια σε ένα, δύο ή πέντε χρόνια;». Κάνοντας αυτή την προβολή στο μέλλον, τις πιο πολλές φορές θα διαπιστώσετε πως σχεδόν τίποτα δεν αξίζει τη σύγχυση που σας προκαλεί στην αρχή. 

   Με λίγα λόγια: Δεν υπάρχει λόγος να μεγεθύνετε τα προβλήματα. Προσπα­θήστε να τα λύνετε, παρά να τα «βάφετε μαύρα» και να απελπίζεστε. 

Άγχος 

   Η προσωπική αντίδραση στην αρρώστεια και στις περιβαλλοντικές πιέσεις.  Ο όρος άγχος (ή στρες) προέρχεται από το ρήμα ἄγχω, που στην αρχαία ελληνική γλώσσα σημαίνει σφίγγω ή πνίγω. 

   Το άγχος είναι μια φυσιολογική σωματική και ψυχική αντίδραση σε μια απειλή η σε μια αίτηση για την αντιμετώπιση απαιτητικών καταστάσεων. Όταν νιώθεις στρες το σώμα σου είναι σε ένταση και ο εγκέφαλος σου πυροδοτείται από πολλαπλές σκέψεις. 

   Ο καθένας μας εκτίθεται καθημερινά σε στρες καταστάσεις. Το στρες μάλιστα μπορεί να είναι και θετικό - το λεγόμενο ευ στρες - όταν καλούμαστε να το αντιμετωπίσουμε σπάνια (ή μόνο μερικές φορές) και σε περιορισμένο βαθμό. Σε αυτή την περίπτωση λειτουργεί σαν καταλύτης και μας ενεργοποιεί για να αντεπεξέλθουμε στις όποιες καταστάσεις. Όσο πιο συχνό και έντονο είναι το στρες, τόσο πιο δύσκολο μας είναι να αντιμετωπίσουμε τις καθημερινές μας υποχρεώσεις.

   Συναισθήματα, θυμού, απογοήτευσης και φόβου, όπως επίσης, οξυθυμία, κούραση και κατάθλιψη, μας κυριαρχούν και δεν μας επιτρέπουν να λειτουργήσουμε έτσι όπως θα θέλαμε. Το στρες μας κάνει ιδιαίτερα απαιτητικούς, ανυπόμονους και ευερέθιστους με ιδιαίτερα χαμηλή διάθεση για συνεργασία.

   Το άγχος μπορεί να έχει ψυχογενή προέλευση ή μπορεί να είναι συνέπεια σωματικής πάθησης. Επιπλέον, εξαρτάται από τις γνωστικές, συναισθηματικές διεργασίες, τον τρόπο ζωής του ατόμου και τον τρόπο αντίληψης του. Κάθε άτομο έχει ένα ορισμένο βαθμό άγχους, ο οποίος θεωρείται φυσιολογικός κάτω από ορισμένες περιστάσεις. 

Σε κάποιες άλλες όμως περιπτώσεις αυξημένου άγχους, προξενεί κακό και συντελεί στο να υπολειτουργεί το άτομο στις δραστηριότητες του και στο να επηρεάζεται αρνητικά η υγεία του.

Ασυνείδητο 

   Ψυχικές διεργασίες (επιθυμίες, κίνητρα, αναμνήσεις) που δεν γίνονται αντιληπτές.  Οι διανοητικές διαδικασίες είναι, πολύ κατά ένα μεγάλο μέρος, ασυνείδητες και ότι το συνειδητό, το λογικό μυαλό είναι μόνο η κορυφή ενός παγόβουνου, ένα μικρό νησί από συνείδηση στο μεγάλο ωκεανό του ασυνείδητου.   Πεποίθηση  Σ.Φρόυντ  1890

   Το ασυνείδητο είναι η μεγαλύτερη περιοχή στο ψυχισμό του ανθρώπου που περιέχει όλες τις βιωμένες εμπειρίες μας, τις απωθήσεις, τα παθολογικά συμπλέγματα, τα βαθύτερα ένστικτα.

   Η αποστολή του είναι να επιτηρεί και να διατηρεί την ευχαρίστηση. Μεταχειρίζεται όλα τα δυνατά μέσα για να διατηρεί την ισορροπία και την ευεξία στον άνθρωπο, από το απλό αντανακλαστικό (πχ όταν τραβούμε το χέρι από την αναμμένη θερμάστρα), ως την νεύρωση που είναι μια αντίδραση άμυνας του απειλούμενου οργανισμού.

Το ασυνείδητο είναι το "δίχτυ προστασίας και άμυνας του ψυχισμού σε αδιάκοπη επαγρύπνηση". 

   Προσπαθώντας όμως να αποκαταστήσει την ισορροπία του ψυχισμού, εγκαθιστώντας πχ μια νεύρωση, δεν ενδιαφέρεται καθόλου για την ηθική του ατόμου, τους στόχους του, την κοινωνική του επιτυχία, τις οικογενειακές η ανθρώπινες σχέσεις του. Βλέπουμε μ αυτόν τον τρόπο σε ποιες αντιφάσεις και σε ποιες απροσαρμογές σε κοινωνικό επίπεδο, μπορεί να οδηγηθεί το υποκείμενο μέσω του ασυνειδήτου.

   Μέσα του βρίσκονται πολλές «λησμονημένες» αναμνήσεις που διατηρούν το συγκινησιακό τους φορτίο. Είναι σαν ψυχολογικοί μαγνήτες που λιμνάζουν στα βάθη του εαυτού και χρωματίζουν με συγκινήσεις διάφορα περιστατικά. Έτσι πολλές φορές, χωρίς φανερό λόγο, οι συγκινήσεις εξαπολύονται από το ασυνείδητο, αιφνιδιάζοντας το υποκείμενο για αυτό που του συμβαίνει.

   Το ασυνείδητο αποκαλύπτεται μέσα από το σύμπτωμα. Π.χ. ένα άτομο υποφέρει από άγχος. Το άγχος αυτό δεν είναι το ίδιο το πρόβλημα μα το σύμπτωμα κάποιων ασυνείδητων καταστάσεων. Το υποκείμενο όμως βλέπει μόνο το άγχος και νομίζει ότι αυτό είναι το πρόβλημα. Ο ψυχαναλυτής έτσι διαπιστώνει σχεδόν πάντοτε πως το υποκείμενο συγχέει τα συμπτώματα με το ασυνείδητο σύμπλεγμα.

   Η ψυχανάλυση παίρνει τον αντίστροφο δρόμο από ότι άλλες σύγχρονες ψυχοθεραπείες που εκλογικεύουν τα πράματα, βοηθώντας αυτόν που υποφέρει να συνειδητοποιήσει τις ασυνείδητες διεργασίες που του συμβαίνουν.

   Η εκλογίκευση σ αυτές τις περιπτώσεις δεν προσφέρει και πολλά πράγματα. Ουσιαστικά, δεν έχει καμιά σχέση με το ζήτημα του ασυνειδήτου και με τα προβλήματα του υποκειμένου. Το περιβάλλον ζητά από αυτόν που υποφέρει να λογικευθεί. 

   Μα αυτός ο ίδιος δεν εξαντλείται βασανίζοντας διαρκώς την σκέψη του στην προσπάθεια του να αντιμετωπίσει το πρόβλημα; 

Να λογικευθεί από την άλλη για ποιο πράγμα; 

 Για το σύμπτωμα της επιφάνειας; 

Όλα αυτά σημαίνουν ότι πρέπει να ψάξουμε μέσα στις σκοτεινές στοές του ασυνειδήτου, ενώ η επιφανειακή αντιμετώπιση δεν είναι δυνατόν να προσφέρει απολύτως τίποτα.

__________________________________________________

Πηγές που συμβουλευτήκαμε για να ολοκληρώσουμε το Αφιέρωμα στο 
"Να γνωρίσουμε Καλύτερα τον Εαυτό μας" αυτόν το άγνωστο,

http://www.psychognosia.gr/

http://www.vita.gr/

http://www.symptoms.gr/

  Scholeio.com