Παρθενώνας -4- Η Θεά έχει Eπισκέψεις



Η θέα από το σπίτι του Γάλλου πρόξενου κ. Φωβέλ, στην Αθήνα.
Λιθογραφία Louis Dupre
   Όταν πρωτοείδαν την Ακρόπολη ένιωσαν να  τους κόβεται η ανάσα.

   Απογοητεύθηκαν, όμως, από το θέαμα των Τούρκων στρατιωτών 
που βρίσκονταν παντού,  έχοντας στήσει τις σκηνές τους στα ιερότερα μέρη, ενώ έμποροι όλων των ειδών περνούσαν μέσα από το πυκνό πλήθος πουλώντας καφέ και διάφορες άλλες πραμάτειες. 

   Η ημέρα ήταν πολύ ζεστή, οι Έλγιν κατέβηκαν από το λόφο και περπάτησαν στην Αγορά πριν πάρουν ένα στενό βρόμικο δρομάκι χωμένο ανάμεσα σε ρυπαρά σπίτια και ορνιθώνες.
   Παντού υπήρχαν μικρά κιόσκια, στηριγμένα σε τέσσερα πόδια και καλυμμένα με αχυροσκεπές.
   Το εκπληκτικό ήταν ότι, κοντά σε όλη αυτή τη βρομιά και την αταξία, υπήρχαν
μερικά υπέροχα κτίρια από γρανίτη και μάρμαρο.

   Ο Φωβέλ* είχε προηγηθεί. Εγκατεστημένος στην Αθήνα ως αρχαιοδίφης του Ναπολέοντα, όταν οι σχέσεις των Γάλλων με τους Τούρκους βρίσκονταν στο καλύτερο σημείο τους.
   Συγκέντρωσε και έστειλε στο Παρίσι, αγάλματα από οποιοδήποτε αρχαίο ναό της πόλης, μετόπες, ζωοφόρους, αγγεία και κοσμήματα, για να τοποθετηθούν στο Λούβρο, υπό την προσωπική επίβλεψη του Βοναπάρτη. 
    Όταν, όμως, ο Φωβέλ ζήτησε τα γλυπτά του Παρθενώνα, οι Τούρκοι αρνήθηκαν απολύτως. Παρ' όλα αυτά, με ένα σημαντικό ποσό δωροδοκίας στον παλιό δισδάρη* κατάφερε να πάρει μια μεγάλη μετόπη που ήταν χωμένη κάτω από μερικά ερείπια κοντά στον Παρθενώνα. 

    Αργότερα έβαλε στο χέρι άλλη μια μετόπη που είχε πέσει από τον Παρθενώνα στη διάρκεια μιας θύελλας. Όλα αυτά και πολλά άλλα εστάλησαν στη Γαλλία, όταν ξαφνικά χάνει την εύνοια των επαναστατών του Ναπολέοντα. 

    Ο Βοναπάρτης του επέτρεψε να μείνει στην Αθήνα με όλα τα εφόδια του, όταν όμως οι Τούρκοι κήρυξαν τον πόλεμο στη Γαλλία, μετά την εισβολή του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο, ο Φωβέλ ήταν ένας από τους πρώτους που φυλακίστηκε. 
    Ο Λουζιέρι* έμαθε για τα θαυμάσια όργανα που είχε μαζί του ο Φωβέλ και με μια γενναιόδωρη προσφορά στον δισδάρη, πήρε τα πάντα ακόμα και το μεγάλο κάρο που χρησιμοποιούσε ο Φωβέλ για να μεταφέρει τα βαριά αντικείμενα.
Η θεά Ίρις. Δυτικό αέτωμα, Παρθενών. Βρετανικό μουσείο.

   Ο Έλγιν ανέβαινε καθημερινά στην Ακρόπολη για να προσέχει τους καλλιτέχνες.

   Κάτω από τη φιλόξενη ομπρέλα του Λουζιέρι. 

    Συνήθως συνοδευόταν από
τη σύζυγο του.

   Θεωρούσε πενιχρά τα έως τώρα αποτελέσματα και πίεζε καθημερινά τον Ζωγράφο του:

"Θέλω από την Ακρόπολη εκμαγεία σε φυσικό μέγεθος από όλες τις αρχαιολογικές διακοσμήσεις, από κάθε γείσο, διάζωμα, ραβδωτό κίονα, μετόπη και άγαλμα, επίσης, δείγματα της διακόσμησης κάθε οροφής και όλων των αρχιτεκτονικών ρυθμών.

Θέλω ν' αρχίσεις αμέσως ένα πρόγραμμα εντατικών ανασκαφών.
Υπάρχουν πλούτη όλων των ειδών σε τόσο μεγάλη αφθονία ώστε το σκάψιμο αξίζει τον κόπο",

και βλέποντας τη λαίδη να παρακολουθεί με ενδιαφέρον, συμπληρώνει:

"Όλα τα δημόσια κτίρια και οι ναοί που κατασκευάστηκαν στη Ρώμη από την ίδρυση της μέχρι την εποχή των καισάρων δεν μπορούν να παραβληθούν με τα οικοδομήματα που χτίστηκαν στην Ακρόπολη στη διάρκεια της σύντομης διακυβέρνησης του Περικλή".

Ο Ηλιόδωρος έκανε μια τόσο λεπτομερή περιγραφή όλων των έργων τέχνης της Ακρόπολης, ώστε χρειάστηκε να γράψει δεκαπέντε βιβλία.  Ακόμα και μετά τις αρπαγές του Λύσανδρου, του Σύλλα και του Νέρωνα απέμειναν  εκεί περισσότερα από τρεις χιλιάδες γλυπτά.

   Τις πρώτες μέρες του Μαϊου η Αθήνα πήρε νέα όψη. Τα σπίτια ασβεστώθηκαν,
η καθαρότητα του ουρανού έκανε όλα να φαίνονται αλλιώτικα....
Τα φύλλα των ελαιόδεντρων γυάλιζαν, και χόρευαν λες, στη μουσική που είχαν
ξεκινήσει με τις συναυλίες τους, τα πουλιά, και οι καμπάνες των εκκλησιών για
την Ανάσταση του Χριστού.
   Ήταν σχεδόν μεσημέρι όταν η λαίδη έφτασε τελικά στην Ακρόπολη.
Αμέτρητες νέες σκαλωσιές είχαν στηθεί στο ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα και δεκάδες εργάτες τραβούσαν σκοινιά και τροχαλίες, ενώ άλλοι πάλευαν με τα βαρούλκα και τα μεγάλα δοκάρια.
   Πάνω στα ικριώματα, μερικοί προσπαθούσαν με σκαρπέλα να βγάλουν μια μετόπη που βρισκόταν ανάμεσα στα τρίγλυφα.* Σε λίγα λεπτά το μάρμαρο είχε αφαιρεθεί και άρχισε να αιωρείται στον αέρα από τα σκοινιά με τα οποία ήταν δεμένο.
   Ξαφνικά, όμως, υποχώρησε απότομα το υπέροχο γείσο που το στόλιζε και η μετόπη έγινε χίλια κομμάτια στο έδαφος, αφήνοντας ένα τεράστιο κενό ανάμεσα στους κίονες.

Ο Έντουαρντ Ντάνιελ Κλάρκ* που βρισκόταν εκεί, περιγράφει:

"Μερικοί εργάτες υπό την επίβλεψη του Λουζιέρι είχαν αρχίσει τις προετοιμασίες, με σκοινιά και τροχαλίες, για να κατεβάσουν όσες μετόπες είχαν μείνει σχεδόν άθικτες. Τις εργασίες παρακολουθούσε ο δισδάρης* με φανερή δυσαρέσκεια..... Βλέπαμε όλοι ένα υπέροχο γλυπτό να σηκώνεται από τη θέση του ανάμεσα στα τρίγλυφα*. Καθώς όμως οι εργάτες αγωνίζονταν να το φέρουν στο κατάλληλο σημείο ώστε να μπορέσουν να το κατεβάσουν στη γη, ένα τμήμα της λιθοδομής χαλάρωσε και το υπέροχο πεντελικό μάρμαρο έπεσε με βρόντο ανάμεσα στα ερείπια και έγινε χίλια κομμάτια. Μόλις το είδε αυτό, ο δισδάρης δεν μπόρεσε πλέον να συγκρατήσει την οργή του. Δακρυσμένος, έβγαλε την πίπα από το στόμα του και φώναξε με έντονο ύφος: Τέλος!, δηλώνοντας έτσι, ότι τίποτα δεν μπορούσε πλέον να τον αναγκάσει να συγκατατεθεί σε περαιτέρω καταστροφή του ναού. Αργότερα, ο Έλγιν χρησιμοποίησε "τα πάντα" για να συνεχίσει. Αργότερα, ο ίδιος ο βοεβόδας* έδωσε τη συγκατάθεσή του. Κοιτάξαμε ψηλά και είδαμε με θλίψη το κενό που είχε δημιουργηθεί. Ένα κενό το οποίο όλοι οι πρέσβεις της γης, μαζί με όλους τους βασιλιάδες που εκπροσωπούν και με όλη τη βοήθεια που μπορεί να τους προσφέρει ο πλούτος και το ταλέντο, δεν θα καταφέρουν να καλύψουν ποτέ".


    Σημειώσεις

    * Λουίς Φρανσουά Σεμπαστιάν Φωβέλ, Γάλλος πρόξενος στην Αθήνα το 1797, ζωγράφος, αρχαιολόγος και ολίγον .....αρχαικάπηλος.

   *Δισδάρης: Αγάς του κάστρου, ο ανώτατος Τούρκος στρατιωτικός διοικητής. Διοριζόταν από
τον καπουδάν πασά και είχε στις διαταγές του τους μισθοφόρους στρατιώτες του Κάστρου, τους
νεφερλί ή καστρινούς, οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι με τις οικογένειές τους μέσα στην
Ακρόπολη της Αθήνας.

   * Τζοβάνι Μπατίστα Λουζιέρι: Ζωγράφος της Αυλής του βασιλιά της Νάπολης και επιθεωρητής όλων των καλλιτεχνών που προσέλαβε ο λόρδος Έλγιν στην Αθήνα.

   * Τρίγλυφο: διακοσμητικό στοιχείο στο διάζωμα αρχιτεκτονήματος δωρικού ρυθμού, που
αποτελείται από τρεις κάθετες γλυφές, οι οποίες εξέχουν. Γλυφή: η λάξευση σκληρής ύλης για τη δημιουργία γλυπτής παράστασης.

   * Έντουαρντ Ντάνιελ Κλαρκ: Άγγλος ορυκτολόγος, ταξιδιώτης και συγγραφέας.

   *Βοεβόδας: Σλαβική λέξη, που σημαίνει τον ανώτερο στρατιωτικό και κατ' επέκταση τον πολιτικό διοικητή. Στην Αθήνα ήταν ο φορέας της ανώτερης οθωμανικής εξουσίας και διοριζόταν από τον κισλάρ αγασή (τον αρχιευνούχο). 'Εφερε επίσης τους τίτλους του σούμπαση και του ζαμπίτ: συνέλεγε δηλαδή φόρους και επιστατούσε για την τήρηση της τάξης στην περιοχή του.

____________________________________________________Τέλος του 4ου μέρους


Ετικέτες ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)