 |
Εικόνα αριθ. 8, Πόλεμος συγκροτηθείς εις Άρταν. Χείρ Δ. Ζωγράφου, υδατογραφία σε χαρτόνι
|
"Κατά στοχασμόν και υπαγόρευσιν....." Μη και χαθούν η λεβεντιά, η καρδιά, το όραμα, το αίμα της ράτσας...
Το ντοκυμαντέρ του Μακρυγιάννη για τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων.
Μια καταγραφή του "μπαρμπα Γιάννη", μια προσπάθεια να αφήσει ίχνη στους επόμενους οραματιστές πατριώτες...
Μη και χαθούν η λεβεντιά, η καρδιά, το όραμα, το αίμα της ράτσας...
εικόνα όγδοη:
Πόλεμος συγκροτηθείς εις Άρταν.
1. Η Άρτα με το φρούριόν της και με όλας της τας πέριξ θλεσεις. Την Άρταν και το φρούριον τα εκράτουν ως 10.000 Τούρκοι. Αρχηγοί των Τούρκων ήταν ο Χασάν πασσάς, ο Χασνατάρης, ο Ισμαήλ πασσάς Πλιάσας, Πασιόμπεης Γαννιώτης, Χασάν μπέης Βεργιόνης, Ισμαήλ μπέης Κόνιτζας, Μαξούταγας, Σούλτζα Κόρτζιας και άλλοι πολλοί.
2. Το Σαράγιον και την Παρηγορίτζα την κρατούσεν ο Ισμαήλ πασσάς γιαννιώτης και είχεν επάνω και κανόνια, έγινε σχέδιον να υπάγωσιν εναντίον των οι Έλληνες.
3. Επήγαν και έπιασαν το Μαράτ και τζιαμί απέναντι της Άρτας έως τρεις χιλιάδες Έλληνες, αρχηγοί αυτών ο Νότης, Καραϊσκάκης, ο Μάρκος, ο Γ. Δράκος, ο Βέικος, Τζαβελαίοι, Γ. Κουτηλίδας και άλλοι αξιωματικοί. Αρχηγοί των Τούρκων όπου ήσαν με τους Έλληνας Άγο Βασιάρης, Σουλεϊμάν Μέτος και ο υιός του Μουρτοτζάλη.
4. Ο ονομαζόμενος Προφήτης Ηλίας. Υπήγαμεν όσοι ήμεθα εις το Κομπότι και Πέτα εκεί 1000. Αρχηγοί αυτών ο Γώγος, Α. Ίσκος, ο Βαρνακιώτης, Τζόγκας, Κατζικογιάννης, Γρίβας, Βλαχόπουλος, Γ. Βαλτινός και άλλοι πολλοί αξιωματικοί.
5. Επήγαν οι τούρκοι εις το Μαράτ, εχάλασαν τους Έλληνας.
6. Εκλείσθησαν μέσα εις το τζαμί ο Καραϊσκάκης και ο Μάρκος και άλλοι και επολέμησαν και ξαναγύρισαν οι Έλληνες και εχάλασαν του Τούρκους.
7. Οι τζακισμένοι Τούρκοι γυρίζουν οπίσω εις την Άρταν.
8. Εδιόρισαν 300 στρατιώτας Έλληνας, αρχηγοί αυτών ο Μάρκος, Καραϊσκάκης, Βέκος, Μουρτότζαλης, Μέτος, Κουτηλίδας και άλλοι αξιωματικοί, να υπάγουν να πιάσουν το Μουχούστ και τους Μύλους.
9. Από τον Άγιον Ηλίαν διόρισαν 100 Έλληνας να πιάσουν τους Αγίους Αποστόλους και την Οδηγήτριαν, οπού την βαστούσαν οι Τούρκοι, Κεφαλαί αυτών των 100 ο Νάση Φωτομάρας και ο Μακρυγιάννης.
10. Πηγαίνοντας οι 300 δια την θέσιν τους, εβγήκαν οι Τούρκοι πεζοί και ιππείς με κανόνια εναντίον των οι Έλληνες έβγαλαν τα σπαθιά και πετζόκοψαν αρκετούς και τους πήγαν έως το Σαράγιον κυνηγώντας.
11. Οι 100 Έλληνες οπού διορίσθησαν από τον Άγιον Ηλίαν έπιασαν την θέσιν Αγίους Αποστόλους. Πριν τζακίσωσι οι εις τον αριθ. 10 Τούρκοι ήλθεν και εις τους Αγίους Αποστόλους μία τούρκικη δύναμις έως 1000 και πολεμώντας τους νικήσαμεν και τους βάλαμεν εμπρός, και με αυτό το τζιάκισμα άφησαν οι Τούρκοι και την Παρηγορίτζα και επροχωρήσαμεν εμείς μέσα εις την χώραν.
12. Οι Τούρκοι όπου ήλθαν εις τους Αγίους Αποστόλους
13. Τους ετζακίσαμεν
14. Οδηγήτρια
15. Το μοναστήριον η Φανερωμένη και απ' έξω και πόρτες λεγόμεναι, 16. και το βαστούσεν ο Ισμαήλ Πλιάσσας, εδιορίσθη δε ο Γώγος και άλλοι και τους πολεμήσαν ανδρείως και γενναίως και τους ετζάκισαν και απ' αυτά τα μέρη. Και εμπήκαν τα Ελληνικά στρατεύματα όλα μέσα και πολιόρκησαν τους Τούρκους δέκα έξ ημέρας.
17. Επολεμούσαμεν δε νύκτα και ημέραν. Εσκοτώθηκαν Τούρκοι αρκετοί,Έλληνες ολίγοι.
18. Το χωρίον Πέτα, πρωτύτερα από τους άνω οπού είπαμεν πολέμιους ήλθαν οι Τούρκοι εις το Πέτα Σεφτή πασσάς, Ιακόβης, Χασνατάρης, Ισμαήλ πασσά Πλιάσας, Χασάν πασσάς, Ισμαήλ πασσά γιαννιώτης, Χασάν Βεργιόνης, Σούλτζε Κόρτζιας και άλλοι πολλοί έως 7.000.
Την θέσιν του Πέτα εβάσταγαν έως 300 Έλληνες, κεφαλή ο Γώγος, ο Σταμούλη Μαλεσιάδας με τους Βαλτινούς και ο Τζέλιος με ολίγους Ξενομερίτας, ήτον και ο Μακτυγιάννης.
Επιάσθη ο πόλεμος πολλά πρωί και διήρκεσε έως το δειλινόν και τους πήραν εμπρός οι Έλληνες και τους πήγαν κυνηγώντας τους έως το ποτάμι και εσκοτώθησαν αρκετοί.
19. Εξαναπήγαν οι τούρκοι εις του Πέτα και πολέμησαν με τους Φιλέλληνας και Έλληνας και εχαλάσθηκαν.
20. Η θέσις της Σπλάντζας. Πήγαν οι Έλληνες και την έπιασαν έως 700, Κεφαλάς, Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, Γεώργιος Κίτζιος, Μισολογγίται, Γεράσιμος Φωκάς με Κεφαλλωνίτας, Βέικος και Ζώης και οι καραβοκυραίοι με τα καράβια τους.
21. Βώκος, Λάζαρος, Μαρούκος. Τούρκοι έως τρεις χιλιάδες, κεφαλή ο Κιαχαγιάμπεης και άλλοι. Έγινε πόλεμος πεισματώδης, εσκοτώθησαν από το εν μέρος και από το άλλο, εσκοτώθη και ο Κυριακούλης.
22. Χωρίον του σουλίου.
23. Κομιζάδες, στράτα των Ιωαννίνων.
24. Χάνιον.
25. Γέφυρα της Άρτας.
26. Ποταμός.
27. Περιβόλια
28. Περιβόλι της Μητροπόλεως και πύργος, τον βαστούσεν ο Μαξούταγας, και εσκοτώθησαν από τους Έλληνας και ο υιός του Μουρτοτσάλη.
29. Κάτω παναγιά.
30. Χωρίον Καμένο.
31. Κεραμάτες
32. Κωστακοί
33. Χωρίον Γρεμενίτζα και Άγιος Παντελεήμων
34. Βλαχιόραινα
35. Θεοτόκιον
36. Άγιος Θεόδωρος
37. Καμμένο Τζαμί
38. Ανεμόμυλοι.
* Οι σημειώσεις είναι του Μακρυγιάννη. Κάθε πίνακας έχει τις δικές του σημειώσεις-περιγραφές, καθώς και "κατάλογο" ονομάτων των αγωνιστών κάθε μάχης, όπως τα κατέγραφε στο μυαλό του και σε σημειώσεις, όταν "ειρήνευε" στο ξαπόσταμά του. Είναι αυθεντικές και το perasma δεν έχει κάνει καμία διόρθωση ορθογραφική, γραμματικής, ή συντακτικού.
* Μελέτημα Σπ. Βασιλείου, δημοσιευμένο στα "Ελεύθερα γράμματα" στις 22/3/1946.
Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, ο ατόφιος αυτό Ρουμελιώτης αγωνιστής του 21, που έμαθε την αλφαβήτα για να προσθέσει ένα ακόμα όπλο στο σελάχι του, θέλοντας ν' αποστωμώσει του "χαμερπείς" που στρεβλώσανε την ιστορική αλήθεια "εστοχάσθη" να μιλήσει με τη γλώσσα της ζωγραφικής στους αγράμματους συμπολεμιστές του, ακριβώς όπως οι παλιοί εκείνοι τεχνίτες που ιστορούσανε τα Ευαγγέλια και πλάι στο κείμενο ζωγραφίζανε σε μικρογραφίες τα επεισόδια της Γραφής για τον αναλφάβητο αναγνώστη.
Σημείωση: οι πίνακες του Π. Ζωγράφου - Μακρυγιάννη και τα θέματα
* Σύνολο παραστάσεων: 26
* Σύνολο πινάκων 129 σε 5 σειρές και 4 ανεξάρτητα αντίγραφα
* χρόνος κατασκευής: 1836 - 1839
Κατηγορίες θεμάτων: 3
Κατηγορία Α': Πολεμικά γεγονότα. Πίνακες 21. Αναφέρονται: 9 στην Α. Στερεά, 3 στην Δ. Στερεά, 2 στην Ήπειρο, 4 στην Πελοπόννησο, 1 στην ναυμαχία του Ναυαρίνου και 2 στην δράση του στόλου.
Κατηγορία Β': Συμβολισμοί. Πίνακες 4. Διασώθηκαν 3. Αναφέρονται:
- Ο πρώτος στη άλωση της Πόλης και την υποδούλωση, στους κλέφτες, στον Ρήγα.
- Ο δεύτερος, στη Θεία απόφαση για την απελευθέρωση της Ελλάδας, κάτω από την προστασία των μεγάλων Δυνάμεων υπό το σκήπτρο του Όθωνα.
- Ο τρίτος, παριστάνει κατάλογο φιλελλήνων και την Ελλάδα στην κορυφή με ένα φτερό γραφίδα στο ένα χέρι και ένα στεφάνι στο άλλο.
- Ο τέταρτος, παρίστανε την Ελλάδα ξαπλωμένη με ξέπλεκα μαλλιά και τον Αρμανσμπέργκ να της βγάζει την καρδιά. (Σημείωση: Ο πίνακας αυτός καταστράφηκε από τον ίδιο το ζωγράφο, ίσως από φόβο, και έτσι δεν συμπεριελήφθηκε ποτέ σε κάποια από τις 5 σειρές).
Κατηγορία Γ': Προσωπογραφία του Μακρυγιάννη η οποία μέχρι σήμερα δεν βρέθηκε.
Από τους πίνακες του Π. Ζωγράφου και των παιδιών του, υπάρχουν 60 κομμάτια. Ήτοι: 2 πλήρεις σειρές από 24 πίνακες, μία λειψή από 8 κομμάτια και 4 εικόνες εκτός σειράς.
Γνήσιοι πίνακες του Π. Ζωγράφου θεωρούνται 8, ζωγραφισμένοι με τέμπερα πάνω σε ξύλο, ανυπόγραφοι και χρησίμευαν μαζί με τους υπόλοιπους της σειράς, ως πρότυπα για την κατασκευή των επομένων 4 σειρών.
Οι πίνακες των επομένων 4 σειρών είναι υδατογραφίες πάνω σε χοντρό χαρτόνι και φέρουν υπογραφή Δημ. Ζωγράφος.
Στο Ιστορικό Μουσείο σώζονται 8 εικονογραφίες.
* Σύνολο πινάκων 129 σε 5 σειρές και 4 ανεξάρτητα αντίγραφα
* χρόνος κατασκευής: 1836 - 1839
Κατηγορίες θεμάτων: 3
Κατηγορία Α': Πολεμικά γεγονότα. Πίνακες 21. Αναφέρονται: 9 στην Α. Στερεά, 3 στην Δ. Στερεά, 2 στην Ήπειρο, 4 στην Πελοπόννησο, 1 στην ναυμαχία του Ναυαρίνου και 2 στην δράση του στόλου.
Κατηγορία Β': Συμβολισμοί. Πίνακες 4. Διασώθηκαν 3. Αναφέρονται:
- Ο πρώτος στη άλωση της Πόλης και την υποδούλωση, στους κλέφτες, στον Ρήγα.
- Ο δεύτερος, στη Θεία απόφαση για την απελευθέρωση της Ελλάδας, κάτω από την προστασία των μεγάλων Δυνάμεων υπό το σκήπτρο του Όθωνα.
- Ο τρίτος, παριστάνει κατάλογο φιλελλήνων και την Ελλάδα στην κορυφή με ένα φτερό γραφίδα στο ένα χέρι και ένα στεφάνι στο άλλο.
- Ο τέταρτος, παρίστανε την Ελλάδα ξαπλωμένη με ξέπλεκα μαλλιά και τον Αρμανσμπέργκ να της βγάζει την καρδιά. (Σημείωση: Ο πίνακας αυτός καταστράφηκε από τον ίδιο το ζωγράφο, ίσως από φόβο, και έτσι δεν συμπεριελήφθηκε ποτέ σε κάποια από τις 5 σειρές).
Κατηγορία Γ': Προσωπογραφία του Μακρυγιάννη η οποία μέχρι σήμερα δεν βρέθηκε.
Από τους πίνακες του Π. Ζωγράφου και των παιδιών του, υπάρχουν 60 κομμάτια. Ήτοι: 2 πλήρεις σειρές από 24 πίνακες, μία λειψή από 8 κομμάτια και 4 εικόνες εκτός σειράς.
Γνήσιοι πίνακες του Π. Ζωγράφου θεωρούνται 8, ζωγραφισμένοι με τέμπερα πάνω σε ξύλο, ανυπόγραφοι και χρησίμευαν μαζί με τους υπόλοιπους της σειράς, ως πρότυπα για την κατασκευή των επομένων 4 σειρών.
Οι πίνακες των επομένων 4 σειρών είναι υδατογραφίες πάνω σε χοντρό χαρτόνι και φέρουν υπογραφή Δημ. Ζωγράφος.
Στο Ιστορικό Μουσείο σώζονται 8 εικονογραφίες.
Scholeio.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου