Ζάκυνθος, Μόσχος τ' Αγέρι της

.... Μόσχος και η Πνοή της  

Κάποτε μ' έφεραν τα κύματα παιδί

στη γη που είναι απ' ανθούς και τραγούδια ηλιοχυμένη

προτού να τη χαρώ στου Κάλβου την ωδή

και πριν την αγαπήσω την Φαρμακωμένη.

Από ένα ψήλωμα ξεχάνω τ' όνομά του πια,

σα χώρα επαγγελτή ξεγνάντεψα την εξοχή της,

του πράσινου μεθύσι και χαροκοπιά,

μόσχος τ' αγέρι της και μόσχος η πνοή της.

Και με νεραϊδοπήρε η χάρη της η θρυλική

της γης, καθώς παιδί τα πάτησα τα χώματά της.

προτού να με φιλήσει η Μούσα η λυρική,

με πρωτοχάιδεψεν εκεί η μοσκοβολιά της.

 Χρόνια περάσαν, απ' εμπρός μου όμως ποτέ

δε χάνω τη στιγμή, μακριάθε σε πρωτοείδα,

στον αταξίδευτο, εσύ τόπε ποθητέ,

του Φώσκολου ακριβή, του Σολωμού κοιτίδα.

(Κι εσύ ψυχή του ιδανικού, άχραντη αυγή,

τα μάτια σου ας κλειστούν, ζακυνθινό ροδομπουκέτο

κρατώντας, του χαμού το ρέμα να σε πιη,

τρελή Οφηλία, για του ονείρου τον Αμλέτο). 

Κ. Παλαμάς 

"Υρία", ένα από τα αρχαία ονόματα του νησιού της Ζακύνθου.  

Ο Όμηρος την αναφέρει σαν Υλήεσσα δηλαδή δασώδη, πήρε το όνομά της από τον πρώτο εποικιστή της τον Ζάκυνθο γιο του Βασιλιά της Φρυγίας Δάρδανου. 

 Στην συνέχεια την κατέκτησε ο Αρκείσιος, απόγονος του βασιλιά της Κεφαλονιάς Κέφαλου, πατέρας του Λαέρτη, και παππού του Οδυσσέα. 

Έτσι περιήλθε η Ζάκυνθος στο Βασίλειο του Οδυσσέα ο οποίος συμμετείχε με δώδεκα πλοία στον Τρωικό πόλεμο. 

Μετά την επιστροφή του όμως και τον φόνο των μνηστήρων από τους οποίους είκοσι ήταν από την Ζάκυνθο, οι Ζακυνθινοί επαναστάτησαν και απέσπασαν το νησί τους από το Βασίλειο του Οδυσσέα.

Με τα χρόνια ακολουθώντας το πνεύμα της εποχής εγκαθιδρύθηκε στη Ζάκυνθο νέο πολίτευμα, η Δημοκρατία. Ίσως κατά την εποχή εκείνη οι Ζακυνθινοί να ίδρυσαν ομώνυμη αποικία*  στην Ιβηρική χερσόννησο. 

Στους Περσικούς πολέμους η Ζάκυνθος έμεινε ουδέτερη ενώ στον Πελοποννησιακό πόλεμο εμπλέκεται σαν σύμμαχος των Αθηναίων. 

Η Ζάκυνθος υποτάχθηκε στους Μακεδόνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου κι αργότερα στους Ρωμαίους, που της παραχώρησαν σχετική αυτονομία. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση ο χριστιανισμός διαδόθηκε στο νησί από την Μαρία Μαγδαληνή το 34 μ.Χ. όταν το πλοίο που την μετέφερε στην Ρώμη σταμάτησε για λίγο στην Ζάκυνθο. 

Στη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων λεηλατείται από πειρατές και Βάνδαλους. 

Στα 1185 η Ζάκυνθος μαζί με την Κεφαλονιά καταλαμβάνονται από τους Νορμανδούς της Σικελίας (από το ναύαρχο Μαργαριτώνη του Βασιλιά της Σικελίας Γουλιέλμου Β') οι οποίοι αποσπώντας τις από την Βυζαντινή Αυτοκρατορία δημιουργούν την Παλατινή Κομητεία Κεφαλληνίας και Ζακύνθου κάτω από την ηγεμονία των Παλατινών Κομήτων  Ορσίνι 1197 – 1325, Ανδηγαυών (d’ Anjou) 1325 – 1357 και Τόκκων 1357 – 1479. 

Στην συνέχεια την κατακτούν οι Βενετοί  και παραμένει κάτω από την Ενετική κυριαρχία  έως το 1797. Αξιοσημείωτο γεγονός της περιόδου αυτής ήταν η λαϊκή εξέγερση (ή οποία είχε απλά χαρακτήρα απείθειας απέναντι σε αγγαρείες και πρωταγωνιστές όχι φτωχούς, αλλά πλούσιους εμπόρους) γνωστή με το όνομα Ρεμπελιό των Ποπολάρων.

Μετά τη Συνθήκη του Κάμπο Φόρμιο  ακολουθεί η Γαλλοκρατία των Επτανήσων  (1797-1799), όπου Γάλλοι δημοκρατικοί αρχικά και στη συνέχεια με την Συνθήκη Ρωσοτουρκικής Συμμαχίας (1799) οι Ρώσοι με σύμμαχους τους Τούρκους κατέλαβαν το νησί προσωρινά μέχρι ότου συστάθηκε με την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης (1800)  η Επτάνησος Πολιτεία (το 1800) στην οποία μετείχε η Ζάκυνθος μαζί με τα άλλα νησιά του Ιονίου απαρτίζοντας το πρώτο αυτόνομο Ελληνικό κρατίδιο υπό την σκιώδη επικυριαρχία του Σουλτάνου, με ουσιαστικό κυβερνήτη τον Ζακυνθινό κόμη Γεώργιο Μοτσενίγο,  γόνο επιφανούς οικογένειας του νησιού και διπλωμάτη στην υπηρεσία της Ρωσίας. 

Το 1807 επανήλθαν οι Γάλλοι Αυτοκρατορικοί τούτη τη φορά και το 1815 δημιουργείται το Ενωμένο Κράτος των Ιονίων Νήσων  που τέθηκε κάτω από την προστασία των Άγγλων (στην ουσία αποικιοκρατία) έως το 1864. 

Το όνειρο των Ζακυνθινών να ενωθούν με την Ελλάδα πραγματοποιήθηκε ύστερα από σκληρούς αγώνες, στις 21 Μαΐου 1864, ύστερα από συνολικά 680 χρόνια ξένης κατοχής.

ο κόλπος του Λαγανά, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια
της προστατευόμενης χελώνας καρέτα- καρέτα στην Ελλάδα.

Στη Ζάκυνθο ανθεί ένα ιδιαίτερο, ίσως ιδιότυπο, θεατρικό είδος υπαίθρου, που ονομάζεται "ομιλίες", στο οποίο συμπρωταγωνιστούν οι κάτοικοι με αυτοσχεδιασμούς ως παρλάτες. Η ιστορία αυτών ξεπερνά τους τρεις αιώνες.
Από το 2009 η Ζάκυνθος έχει το δικό της φεστιβάλ τζαζ (Φεστιβάλ Τζαζ Ζακύνθου / Zante Jazz Festival) καθώς και φεστιβάλ κλασικής μουσικής. Ο Δήμος Ζακύνθου εκδίδει τριμηνιαίο δημοτικό περιοδικό ενημέρωσης, πολιτισμού, επικοινωνίας με τον τίτλο

 "δήμος+ΠΟΛΙΤΕΙΑ  "http://dimoskaipoliteia.blogspot.com  που κυκλοφορεί ηλεκτρονικά και στο Διαδίκτυο. 

Giostra Di Zante είναι ένα από τα παλιότερα δρώμενα του ζακυνθινού καρναβαλιού. Μαζί με τους χορούς, που διεξάγονταν κυρίως στις πολυτελείς αίθουσες των δύο Καζίνων (Ρωμιάνικο και Λομπαρδιανό) και τις πασίγνωστες και λαοφιλείς «Ομιλίες» (θέατρο δρόμου), οι οποίες παριστάνονταν από τον λαό σε υπαίθριους χώρους, αποτελούσαν (και αποτελούν) τις κυριότερες εκφράσεις της αποκριάτικης διασκέδασης του φημισμένου ιόνιου νησιού. 

Πρόκειται για έφιππους αγώνες, στους οποίους οι συμμετέχοντες λάβαιναν μέρος, διεκδικώντας το έπαθλο, όπου ήταν ένα αργυρό σπαθί, για τον πρώτο και ένα ζευγάρι ασημένια σπιρούνια για τον δεύτερο, αλλά και για την τιμή μιας γυναίκας, προς χάριν της οποίας αγωνίζονταν.   http://www.giostradizante.gr/.

*  Η Ζάκανθα ήταν παραλιακή αποικία των Ζακυνθαίων στα βορειοανατολικά της Βαλεντίας.
Ιδρύθηκε κατά τον 7ο αιώνα π.Χ. και απείχε 7 στάδια (1,3 χλμ.) από την θάλασσα. Λεγόταν αλλιώς και Ζάκυνθος ή Ζακυνθαίων πόλις. 

Αμέσως μετά την ίδρυσή της, η Ζάκανθα κατέστη μια μεγάλη εμπορική πόλη. Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. η πόλη ήταν γνωστή ως Άρση. Ο ιστορικός Πολύβιος (Γ΄ 16,6) αναφέρει την πολιορκία της Ζακάνθης από τον 26χρονο Αννύβα  (218 π.Χ.), στην οποία αν και οι Ζακυνθινοί ζήτησαν την ρωμαϊκή βοήθεια (η οποία δεν έφθασε ποτέ), αντιστάθηκαν αλλά δεν απέτρεψαν την άλωση και την καταστροφή της. Αργότερα η πόλη ανοικοδομήθηκε από τους Ρωμαίους  κατακτητές που εκλατίνισαν την ονομασία της σε Saguntum.
Στην θέση της αρχαίας πόλης βρίσκεται η σύγχρονη ισπανική πόλη Sagunto.

Scholeio.com